در حالی که مسئولان و کارگران خود را برای کاهش آتی ساعات کاری از 44 به 40 ساعت آماده می کردند و منتظر تصویب نهایی مصوبه کمیسیون اجتماعی در صحن مجلس بودند، دیروز در کمال تعجب اعلام شد که کاهش ساعت کار انجام نشده است. تایید شده!
در میان منافع اقتصادی و توجه به دلایل تعطیلی بخش خصوصی در روز شنبه و فشار ایدئولوژیک جریانات رادیکال در مجلس و البته دولت حامی تعطیلی روز پنجشنبه، نمایندگان محافظه کارانه ترجیح دادند راه سومی را در پیش بگیرند. عمدتا با کاهش ساعات کار مخالفند.
مقررات کلی لایحه اصلاح ماده. 87 قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص کاهش ساعت کار ادارات و افزایش روزهای تعطیل آخر هفته که سال گذشته در مجلس تصویب شد و قطعی به نظر می رسید، در نهایت با جزئیاتی که اغلب بر زندگی شهروندان در ایران سایه افکنده بود، شکست خورد. روزها. اتفاقاتی که در نهایت نمایندگان مجلس را مجبور به پاکسازی این موضوع و عملاً رای خود در سال گذشته برای کاهش ساعات کاری پس گرفتند. وضعیت چطور بود؟ جنگ بین تعطیلی پنجشنبه و شنبه. نبردی با تنش ایدئولوژیک حاکم که این روزها در هیچ منطقه ای از کشور تحت الشعاع قرار نمی گیرد.
اواخر فروردین ماه بود که کمیسیون اجتماعی پس از تصویب کلیات صحن علنی مجلس تعطیلی دو روزه در هفته را تصویب کرد و با وجود رای به تعطیلی پنج شنبه و جمعه، تصمیم گیری نهایی را به صحن علنی واگذار کرد. مجلس اما این رای در حالی صورت گرفت که بسیاری از نمایندگان مجلس و اکثر نمایندگان بخش خصوصی موافق تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه بودند. آنها با استناد به اینکه «شنبه» یکی از تعطیلات رسمی بیش از ۷۰ درصد کشورهای جهان است، معتقدند بهتر است ایران روز شنبه همراه با جمعه تعطیل می‌شد تا «با بازارهای جهانی همگام شود».
استدلال آنها این است که اگرچه ایران به دلیل تحریم ها از تجارت جهانی عقب است. کاملا منطقی به نظر می رسید. چرا که با بسته شدن پنج شنبه و جمعه، ایران در روابط اقتصادی هرچند اندک و در تجارت بین المللی چهار روز عقب خواهد ماند. اما در اکوسیستم سیاسی امروز ایران، اولویت اقتصاد نیست، بلکه مسائل دیگری مانند ایدئولوژی، لجاجت جناحی، اختلافات سیاسی و… است. در این میان، بین منافع اقتصادی و توجه به دلایل تعطیلی بخش خصوصی در روز شنبه و فشار ایدئولوژیک جریان‌های تندرو در مجلس و البته دولت حامی تعطیلی روز پنجشنبه، نمایندگان با محافظه‌کاری تصمیم گرفتند. راه سوم و اساسا با کاهش زمان کار مخالفت می کنند. با این حساب ایران در کنار جیبوتی و سومالی قرار گرفت. تنها کشورهای دنیا که کارمندانشان شش روز در هفته کار می کنند. این در حالی است که در کشورهای دیگر از جمله کشورهای مسلمان، جمعه و شنبه به عنوان تعطیلات شناخته می شود.
دلایل عجیب برای مخالفت با تعطیلی شنبه ها
به گفته بسیاری از کارشناسان، تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه مطابق با الگوی جهانی است. با این حال، برخی از ابراز نگرانی ها بیشتر سنتی و مذهبی بود. این در حالی است که پنجشنبه تعطیلی مذهبی نیست، برعکس، جمعه ای است که مسلمانان به خاطر نماز جمعه آن را گرامی می دارند و در قرآن آیه ای مبنی بر ترک تجارت و اقامه نماز جمعه وجود دارد.
برخی معتقدند نگرانی اصلی اصولگرایان تندرو از تعطیلی روز شنبه، مذهبی نیست. بلکه یک ایدئولوژی است. ایدئولوژی ای که مبتنی بر مخالفت با یهودیان است و از این رو ترجیح می دهد ننگ هرگونه شباهت به آن دین را از بین ببرد.
اما در این میان برخی معتقدند که دغدغه اصلی اصولگرایان تندرو مذهب نیست. بلکه یک ایدئولوژی است. ایدئولوژی ای که مبتنی بر مخالفت با یهودیان است و از این رو ترجیح می دهد ننگ هرگونه شباهت به آن دین را از بین ببرد. خلیل بهروزی فر، یکی از اعضای کمیته اجتماعی، بخشی از اولویت هایی را که منجر به مخالفت با تعطیلی روز شنبه و در نهایت رای ندادن به کاهش ساعت کاری شد، به صراحت بیان کرد. وی دلیل تاکید بر پنجشنبه به جای شنبه را اجتناب از بودن با یهودیان عنوان کرد.
آرمان خالگی، عضو هیأت مدیره خانه صمت، با اشاره به موافقان تعطیلی روزهای پنجشنبه و جمعه، دو دلیل شگفت‌انگیز دیگر را بیان کرد. یکی از این دلایل افزایش جمعیت بود! و دیگر اینکه پنج شنبه ها می روی بهشت زهرا!
استدلال حجت الاسلام محمدتقی نقدعلی از نمایندگان تندرو مجلس نیز در مخالفت با تعطیلی شنبه ها ارتباط عجیبی با غزه پیدا کرد. وی در این خصوص گفت: این روزها که فاجعه غزه به پایان رسیده است، تعطیلی روز شنبه تبعات بد فرهنگی دارد به گفته وی، تعطیلی روز جمعه به عنوان روز عبادت را تحت الشعاع قرار می دهد. رسانه های اصولگرای تندرو بارها تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه را به توطئه غرب و صهیونیسم و در راستای جنگ نرم تعبیر کرده و عمدتاً انگیزه فعالان اقتصادی را نادیده گرفته اند.
به آخر هفته دو روزه خوش آمدید
اگرچه بحث افزایش روزهای تعطیل در ایران به تازگی به تصویب رسیده است، اما سال هاست که این موضوع در دستور کار مجلس قرار گرفته و حتی بخش خصوصی نیز پیشنهادات خود را مبنی بر نزدیک شدن شنبه ها به جای پنجشنبه ها به روزهای کاری ارائه کرده است. اکثر کشورهای دنیا مطرح کرده اند حتی بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال 97، به نمایندگان پیشنهاد شد که برای افزایش تعطیلات، روزهای جمعه و شنبه زمان مناسب تری برای تعطیلات در ایران است.
تعداد تعطیلات در اکثر کشورهای جهان بین 110 تا 129 روز است. اما در ایران با احتساب 27 روز تعطیلات رسمی – اعم از تعطیلات ملی، شمسی و قمری – و 52 روز جمعه – روزهای تعطیل – تعداد روزهای تعطیل تنها 79 روز است.
بسیاری بر این باورند که رویکرد جهانی دو روز تعطیل در آخر هفته یک الگوی موفق است و پایبندی به این الگوی جهانی معیاری موثر برای سنجش بهره وری نیروی کار و رونق گردشگری داخلی است.
در سال 2008 کشورهای حوزه خلیج فارس که همگی مسلمان هستند تصمیم گرفتند تعطیلات را به تعطیلات آخر هفته تغییر دهند تا خسارت اقتصادی ناشی از عدم انطباق تعطیلات با نظم جهانی و سبت را جبران کنند. روز پنجشنبه جایگزین شد.
دودی که به چشم شهروندان رفت
بسیاری از کارگران امیدوار بودند با تصویب این لایحه، 52 روز به تعطیلات سال اضافه شود و ماهانه 16 ساعت کاری از فعالیت آنها کم شود. این مشکل قطعا منجر به افزایش سطح رضایت آنها از زندگی و اعضای خانواده شده است. اما کارشناسان می گویند عدم رای به کاهش ساعات کاری نشانه این است که «کشور بر اساس لجاجت اداره می شود. لجبازی با مردم، با فعالان اقتصادی، با اساتید دانشگاه، با متخصصان، با آداب و رسوم رایج، با قوانین عادی حاکمیت و با هر چیز عادی در دنیا.