خیابان میرزای شیرازی معروف به بازار اسباب بازی در روزهای سرد نزدیک به سال نو فضایی مناسب دارد. اگرچه دولت رسمی تلاش می کند مناسبت های غربی مانند هالووین و کریسمس و حتی آیین های باستانی خودمان را پاک کند، مردم به دنبال بهانه ای برای شادی هستند. بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار دیده بان ایران، قیمت درخت کریسمس بسته به قد آن از 500 هزار تا 70 میلیون تومان متغیر است، ضمن اینکه به گفته فروشندگان، مسلمانان بیشتر از ارامنه برای کریسمس خرج می کنند.
به گزارش سایت ایران آبزرور؛ اینجا در مرکز شهر در خیابان میرزای شیرازی حوالی ساعت 6 غروب شور و شوق مردم جوش می زند. این خیابان که به بازار اسباب بازی معروف است در روزهای سرد قبل از سال نو مکان مناسبی برای آن دارد. اگرچه دولت رسمی تلاش می کند مناسبت های غربی مانند هالووین و کریسمس و حتی آیین های باستانی خودمان را پاک کند، مردم به دنبال بهانه ای برای شادی هستند.
عبور و مرور از پیاده رو دشوار است. در یک طرف پیاده رو، بازرگانان درخت های کریسمس را از کوچک تا بزرگ نصب کرده اند و مردم دیوانه وار با درختان عکس می گیرند و به پنجره ها نگاه می کنند. ویترین هایی که با درخشش تزئینات کریسمی چشم را به خود جلب می کند. درختان کاج مصنوعی که برخی از آنها به رنگ سفید هستند، سعی می کنند به زور بقایای برف را به چالش بکشند. توپ های قرمز، طلایی و نقره ای، عصای راه راه سفید و قرمز، انتهای چراغ ها از جمله لوازم معمولی هستند که بر روی درخت کریسمس آویزان می شوند.
درست زیر ساندویچ فروشی معروف ارمنی صف کوتاهی تشکیل شده است. مردی با لباس بابانوئل توجه اطرافیان را به خود جلب کرده است و افراد یکی یکی با لبخند در کنار او ایستاده اند و عکس می گیرند. برخی حتی برای عکس گرفتن کلاه بابانوئل به همراه داشتند.
آن طرف خیابان صدای موسیقی ارمنی از بلندگوی مردی می آید که در خیابان میرزای شیرازی مقابل شیرینی فروشی قدیمی و معروف خیابان میرزای شیرازی میزی گذاشته و لیوان حنظفری و موبایل می فروشد. یک کافه میز و صندلی در پیاده رو دارد. همه جا پر از زن و مرد، دختر و پسر جوان است که شیرینی سفارش داده اند و با نوشیدنی های گرم با سرما می جنگند.
درخت کریسمس از 500 هزار تا 70 میلیون تومان
اولین فروشگاهی که به خاطر شلوغی به سختی وارد شدم آنقدر شلوغ بود که پشیمان شدم از شلوغی بیرون آمدم و به فروشگاه دیگری رفتم. چند دختر نوجوان از فروشنده قیمت توپ های موسیقی بابانوئل را می پرسیدند. یکی از فروشندگان درباره قیمت این درختان به دیده بان ایران گفت: درختان ما از 580 هزار تومان با ارتفاع 90 سانتی متر شروع می شود تا 14 میلیون با ارتفاع دو متر.
چند مشتری دیگر وارد می شوند و دو فروشنده مشغول پاسخگویی به آنها هستند. من به فروشگاه دیگری می روم تا بقیه سوالاتم را بپرسم. سه عروسک بابانوئل در ارتفاع و اندازه های مختلف در مغازه قرار داده شده است. روی برچسب آنها چنین می گوید. 2 میلیون و 200، 3 میلیون و 900 و 4 میلیون و 800 هزار تومان. یکی از درخت هایی را که جلوی مغازه گذاشته نشانش می دهم و قیمت را می پرسم: درخت 180 سانتی متر است و قیمت آن 9 میلیون است.
از فروشنده می پرسم مشتریان درخت های کریسمس بیشتر مسلمان هستند یا ارمنی، می گوید: «از هر دو گروه مشتری داریم، اما حدس می زنم مسلمانان بیشتر به خرید علاقه داشتند. به نظر من این مرزها دیگر برای مردم مهم نیست. و مسلمانان هم می آیند و درخت کریسمس را هم برای تزئین و هم برای عکس از ما می خرند. حتی صاحبان استودیو هم تزئینات کریسمس دارند و از ما خرید می کنند.”
من به یک فروشگاه دیگر می روم. دختر حدوداً 6-7 ساله با پدرش در حال انتخاب و تصمیم به خرید درخت بود. دخترش به گوشه دیگری از مغازه اشاره کرد که جوراب های بزرگ درخت کریسمس را تزیین کرده بود و گفت: بابا بیا از این ها هم ببریم، خارجی ها رسم دارند آن ها را به درخت کریسمس آویزان کنند.
درخت بلند وسط مغازه نظرم را جلب می کند. از صاحب مغازه قیمت را می پرسم می گوید: این درخت 3 متر است و قیمت 70 میلیون است اما چون آخری است تخفیف دارد.
از فروشنده می پرسم هزینه خرید و تزیین درخت چقدر است، او به دیده بان ایران می گوید: «بستگی به سایز درخت دارد و اینکه بخواهی آن را تزیین کنی یا پر کنی.» اما درخت معمولی با ارتفاع ۱. متر و 20 سانت 1 میلیون و 200 تومنه که اگه بخوای کامل تزیین کنی قیمت لوازمش حدود 2 میلیون میشه.
از او می پرسم چند نفر تزیینات کریسمس را می خرند و قبول می کنند و می گوید: «به نسبت قبل است و تغییری نکرده است. در هر صورت مشتریان این کالاها افراد طبقه متوسط تا بالا هستند که تحت تاثیر فشارهای اقتصادی قرار نمی گیرند. آنهایی که از طبقات پایینی هستند نیز برای تماشا و گرفتن عکس می آیند.”
او می گوید که از سه چهار سال گذشته کریسمس در میان مسلمانان باز شده و آنها حتی بیشتر از ارامنه برای آن خرج می کنند. وقتی از فروشنده پرسیده شد که آیا درخت کریسمس طبیعی برای فروش وجود دارد یا خیر، فروشنده پاسخ داد: «شما نمی توانید درخت کریسمس طبیعی را در اینجا پیدا کنید زیرا غیرقانونی است. ارزان نیست، زیرا تا 4-5 سال می توانید از درخت مصنوعی استفاده کنید، اما باید درخت طبیعی را بعد از چند روز دور بریزید.
من فروشگاه را ترک می کنم. در مغازه همسایه دو خانم با چادر ایستاده اند و یکی از دختر کوچکش که جلوی ویترین کریسمس ایستاده است عکس می گیرد. مغازه شلوغ است و به یکی از عروسک های بابانوئل بسنده می کنم: «این عروسک خارجی است و 600 هزار تومان قیمت دارد. نمونه های ایرانی با قیمت کمتر هم داریم
علاوه بر بازرگانان، کالاهای بازرگانان نیز با مضمون کریسمس است. مردی شروع به فروش جوراب های طرح آهو و بابانوئل کرده بود و هر جفت را 60 هزار تومان فروخت. کمی جلوتر، شمع ها، آب نبات ها، سیم ها و گلدسته هایی با نمادهای کریسمس توسط بازرگانان فروخته می شد، اگرچه مشتریان کمتری نسبت به مغازه ها داشتند.
ایرانی ها برای کریسمس چقدر هزینه می کنند؟
خبرگزاری اسپوتنیک در سال ۹۷ مدعی شد تهرانی ها در آن سال درختان کاج کریسمس را به ارزش بیش از ۶ میلیارد تومان خریداری کرده اند. این خبرگزاری مدعی است 90 درصد افرادی که برای این جشن در تهران درخت کاج خریده اند مسیحی نیستند.
دلیل تمایل ایرانیان به کریسمس چیست؟
به گزارش دیده بان ایران؛ احمد بخاراج، جامعه شناس، در تحلیل خود از جنون خرید کریسمس در میان ایرانیان می گوید: «ولادت حضرت عیسی را باید از سه منظر کلی نگریست. زاویه اول دیدگاهی است که مسیحیان به طور خاص درباره تولد عیسی دارند. زاویه دوم را باید از نظر افراد مرفه جامعه در نظر گرفت که از قبل از انقلاب با کشورهای خارجی ارتباط برقرار می کنند و این روز را جشن می گیرند، اما در زاویه سوم باید به این نکته توجه داشت که کریسمس یک جشن «فرامذهبی» است. تغییر کرده است زیرا این بایرام از ابتدای قرن بیستم شخصیت مذهبی نداشته است، اما مردم این روز را به عنوان یک جشن و سرگرمی جشن می گیرند.
این جامعه شناس درباره تمایل جوانان ایرانی به این عید نیز گفت: علاقه برخی جوانان به جشن های غربی یا غیر ایرانی به دلیل حاکمیتی است که از خرد تا کلان مردم را تحت تاثیر قرار داده است. بخش قابل توجهی از این رفتارها در میان جوانان «عملکرد» است، زیرا جوانان هیچ گونه درک و شناختی از داستان زندگی عیسی مسیح یا ارتباط معناداری با فرهنگ مسیحی ندارند و تنها با کمک این مراسم خود را در فضاها نشان می دهند. مانند فضای مجازی و در میان اقوام. می دهند. از دیدگاه جامعه شناسی به همین موضوع واکنش یا رفتار افراطی گفته می شود.
به گفته این جامعه شناس، واکنش در سطح خرد نشان می دهد که جوانان می خواهند با برگزاری مراسمی مرتبط با غربی ها به مردم هشدار دهند که «می خواهم آزاد باشم». به عبارت دیگر می‌خواهند چیزی باشند که نیستند، اگرچه این علاقه و گرایش به فرهنگ غربی در بین جوانان عمیق نیست، اما وقتی فضای اطراف ما بسته می‌شود، این رفتار به صورت واکنشی و افراطی بروز می‌کند که بستگی به آن دارد. بر واکنش افراد و در نهایت بر جامعه.
بخارایی ادامه داد: مدیریت میانی نیز باعث شده است که جوانان تمایلی به تشریفاتی نداشته باشند که تاکنون در جامعه برای آنها در نظر گرفته شده است. آنها می خواهند از تنوع مراسم در جامعه خود لذت ببرند. در سطح کلان، این مشکل حادتر شده است، بنابراین رفتار واکنش جمعی مردم نفی فرهنگ سنتی و ایرانی حاکم است، این مشکل نشان می دهد که علاقه مندان به تعطیلات غربی جذب فرهنگ خود نشده اند و فرصت وجود دارد. برای تسلط بر نماد جشن کریسمس. همه فرهنگ‌ها در آن حضور دارند، خودتان را بیرون بگذارید.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه جامعه به ویژه جوانان نیاز به شادی و نشاط دارند، خاطرنشان می کند: عید مسیحی رنگ، شادی، نور و تنوع بیشتری نسبت به نوروز دارد و مردم فارغ از جنبه مادی تعطیلاتشان با یکدیگر جشن می گیرند. ارتباط برقرار می کنند اما طرد فرهنگی گاهی در جامعه ایران دیده می شود و همین مشکل باعث شده است که افراد جامعه و جوانان سرمایه ما از فرهنگ ایرانی خودشان با تاکید بر اعیاد غیر محلی و ملی خود طرد شوند.