روز جدید ایران، آمریکا و کشورهای اروپایی دلایل محکمی برای تلاش برای دستیابی به توافق هسته ای دارند. ایرانی ها سعی می کنند با برجام، نقاط کور اقتصادی خود را باز کنند. آمریکا چشم به توافقی برای حل مشکل انرژی متحدان اروپایی خود دارد و اروپایی ها و حتی چین به دنبال برقراری روابط سالم تر با ایران از طریق برجام هستند.
عبدالرضا فرجی راد، تحلیلگر مسائل بین‌الملل و سفیر سابق ایران در مجارستان و نروژ در گفت‌وگو با سایت نواندیش معتقد است که گره برجام در حال باز شدن است و نگاه جمهوری اسلامی ایران به متن نهایی مذاکرات وین مثبت است. اگر مشکل غیرمنتظره ای وجود نداشته باشد، برجام در مسیر بازیابی است.
متن کامل گفت و گو با این دیپلمات سابق ایرانی به شرح زیر است:
*ظاهرا مذاکرات هسته ای به نقطه اوج خود رسیده است. حتی در شرایطی که همه چیز برای همه نامشخص است.
همانطور که اشاره کردید، مذاکرات در وین به فینال رسیده است. اما در مورد عدم قطعیت عمومی در مورد نتیجه، می توان گفت که وضعیت نسبت به جلسه قبل بهتر شده است و هیچ گرهی در این مهم دیده نمی شود. یعنی متنی که طرف اروپایی بر اساس آنچه در این نشست 4 روزه رد و بدل شده است، نشان می دهد که طرفین گام های مثبتی برای دستیابی به توافق برداشته اند.
*البته ایران مواضعی دارد که برای توافق ضروری می داند.
ایران انتظاراتی دارد که انتظار دارد در بحث پادمان های مربوط به سه سایت اجرایی شود. اما اروپایی ها متن را هم به آمریکا و هم به ایران دادند و البته تاکید کردند که این متن نهایی است که نوشته می شود و هر دو طرف باید تصمیم نهایی خود را بگیرند. یعنی متن مکتوب یا منجر به توافق می شود یا مرگ برجام اعلام می شود.
در واقع مشاهدات نشان می دهد که نظر جمهوری اسلامی در مورد متن نهایی مثبت است. آنها به عنوان خبرگزاری های مستقل و نزدیک به دولت، رویکردی تعاملی از خود نشان دادند. به عنوان مثال، خبرگزاری ایرنا در این چند روز هیچ متن یا خبر منفی درباره متن پیشنهادی اروپایی ها منتشر نکرده است. علاوه بر این، ایران از آژانس می‌خواهد که بحث در مورد پادمان‌ها را قبل از توافق نهایی، که مذاکره‌کنندگان غربی آن را وظیفه آژانس برای تعریف موضوع می‌دانند، تعطیل کند.
با این حال، باید در نظر داشت که غربی ها نیز تمایل به حل مشکل دارند. در واقع می خواهند بحث دفاعی را تمام کنند تا مانعی برای توافق هسته ای وجود نداشته باشد. من فکر می کنم امروز که ما صحبت می کنیم، امید به توافق بسیار بیشتر از دیروز است. به خصوص همانطور که “وال استریت ژورنال” در مقاله ای به آن اشاره کرده است، غربی ها در مورد مسئله محافظت از خود انعطاف نشان داده اند.
بنابراین وقتی هیأت ایرانی برگشت، اگر توافق 50 درصد بود، امروز می توانیم احتمال توافق را 70 درصد در نظر بگیریم. البته هم ایرانی‌ها و هم آمریکایی‌ها در پایان کار بررسی‌های نهایی را انجام می‌دهند تا بتوانند تا حد امکان امتیاز بگیرند.
دیپلمات سابق ایرانی: نگاه جمهوری اسلامی به متن نهایی مذاکرات وین مثبت است/برجام کور شده است
* در این میان نمی توان تاثیر عوامل خارجی مانند جنگ اوکراین و تلاش های خودخواهانه چین و روسیه را نادیده گرفت.
مطمئن شوید که هست. در واقع، نظام بین‌الملل نمی‌تواند در تمامی اقدامات خود نسبت به تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بی‌تفاوت باشد. به همین دلیل، طرف های مذاکره کننده باید تلاش کنند تا این عامل، هدف مهم توافق را خدشه دار نکند. علاوه بر این، چینی ها اکنون درگیر یک مناقشه اقتصادی بزرگ با ایالات متحده هستند و اگرچه به دلیل سرمایه گذاری در ایران به برجام نیاز دارند، اما ممکن است روند مذاکرات را از مسیر خارج کنند.
همین امر را می توان در مورد روسیه نیز گفت، این تنها کشور شرکت کننده در مذاکرات است که نیازی به احیای برجام ندارد. به همین دلیل این روزها شاهد واکنش های ضد و نقیض مقامات روسیه هستیم. بنابراین، هم ایران و هم غرب باید مراقب باشند که با تحرکات احتمالی کرملین، در بحث مهم هسته ای اختلال ایجاد نکنند.
* بحث تندروهای داخلی ایران هم مهم است. با توجه به جایگاه و بسترهایی که این گروه دارد، چگونه می توان مخالفت آنها را خنثی کرد؟
اینکه تندروها عمدتاً در روابط داخلی کشورمان می توانند به خواسته های خود برسند مشکلی است که متاسفانه در ساختار سیاسی ایران وجود دارد. به همین دلیل دولت و مجلس باید با هم همکاری کنند تا ناآرامی های افراطی در این برهه مهم مانع ایجاد نکند. به طور کلی اینکه گروه ها آگاهانه و آگاهانه سعی می کنند هر کاری را که ممکن است فقط برای منافع سیاسی و جناحی انجام دهند، پدیده ای پرهزینه است که باید کنترل شود.
*آخرین سوال؛ آیا برجام برای این کشور مهمتر است یا آمریکا و غرب؟
هم ایران، هم آمریکا و هم کشورهای اروپایی دلایل محکمی برای تلاش برای دستیابی به توافق هسته ای دارند. ایرانی ها سعی می کنند با برجام، نقاط کور اقتصادی خود را باز کنند. آمریکا به دنبال توافقی برای حل مشکل انرژی متحدان اروپایی خود است و اروپایی ها و حتی چین به دنبال برقراری روابط قوی تر با ایران از طریق برجام هستند و البته در تلاش هستند تا به طور رسمی یک قرارداد 25 ساله را با ایران آغاز کنند. ایران. در نهایت می‌خواهم تاکید کنم که برجام کور شده است.