واضح است که تمرکز بر ترخیص کالا از گمرک در این شرایط نمی تواند چیزی بیش از نیازهای روزمره کشور و در سطح حداقلی را حل کند. آن هم در شرایطی که کشورهای اطراف ایران سالانه درگیر رقابتی تمام عیار برای جذب میلیاردها دلار سرمایه گذاری خارجی هستند و پیوسته در تجارت و درآمدهای ارزی خود رکورد می کنند.
مدیرعامل سازمان توسعه تجارت جنوب آسیا در گفت و گو با «ایلنا» با بیان اینکه شرایط تسویه حساب با پاکستان به زودی نهایی می شود، گفت: طالبیان مقدم در این خصوص توضیح داد که «به زودی از طرف پاکستانی دعوت خواهیم کرد تا در مورد چگونگی ادامه روند پاکسازی میز مذاکره به توافق برسند. فرآیند تسویه کار سختی است و انرژی زیادی می گیرد و امیدواریم بتوانیم از شهریور ماه کار خود را شروع کنیم و به سمت تجارت آزاد برویم. پاکستان و هند در زمینه پوشاک مزیت دارند و صنعت نساجی در این کشور به صورت سنتی شکل گرفته است، اما باید بررسی شود که واردات از این کشور مانع تولید داخلی نشود، بنابراین روند آزادسازی باید انجام شود. از جهات مختلف به آن نگاه می شود و ما باید مراقب باشیم که صنعت محلی از بین نرود.”
به گفته طالبان مقدم؛ مزیت صادراتی ایران به پاکستان فرآورده های نفتی، خشکبار، ماشین آلات و مصالح ساختمانی است.
خبر ترخیص کالا با پاکستان در حالی منتشر شد که هفته گذشته گزارش شده بود سریلانکا در ازای دریافت پول نفت به ایران چای می دهد. در عین حال، برای مدت طولانی موضوع بازگرداندن پول گاز ایران به عراق موضوع بحث جدی بوده است. به دلیل تحریم های آمریکا، عراق حاضر است این مبلغ را تنها از طریق مبادله کالاهای اساسی و دارو پرداخت کند.
دولت سیزدهم تسویه حساب را تاکتیکی برای دوری از تحریم در اقتصاد ایران معرفی کرد. در مرداد ماه سال گذشته صفری معاون اقتصادی وزارت امور خارجه گفت: تحریم ها مساوی با مرگ نیست و تصمیم ایران برای تصویب تحریم ها یک پاکسازی است.
اما سوالی که دولت بی پاسخ گذاشته این است که آیا کشورهای دیگر به جز کالاهای ضروری مانند غذا و دارو یا سایر ملزومات مانند مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات و صنایع، حاضرند در این فرآیند تسویه با ایران وارد تجارت شوند؟
تجربه کشورهای دوست و نزدیک به ایران مانند عراق نشان می دهد که پاسخ این سوال منفی است. عراق تاکنون نه ارز صادراتی گاز ایران به کشورمان را پرداخت کرده است و نه در ازای دریافت گاز، چیزی بیش از غذا و دارو به ایران عرضه کند.
در عین حال سوال دیگر این است که این تسویه تا چه حد می تواند خلأ واردات فناوری و جذب سرمایه گذاری خارجی به ایران را برطرف کند. به گفته وزیر نفت، نیازمند جذب حدود دویست میلیارد دلار سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز کشور هستیم تا در آینده نزدیک به عنوان صاحب دومین ذخایر گازی جهان، از این موضوع جلوگیری کنیم. واردکننده گاز از کشورهای دیگر شود.
واضح است که تمرکز بر ترخیص کالا از گمرک در این شرایط نمی تواند چیزی بیش از نیازهای روزمره کشور و در سطح حداقلی را حل کند. آن هم در شرایطی که کشورهای اطراف ایران سالانه درگیر رقابتی تمام عیار برای جذب میلیاردها دلار سرمایه گذاری خارجی هستند و پیوسته در تجارت و درآمدهای ارزی خود رکورد می کنند.
آنچه برای پاکستان مهم است این است که این کشور طبق قرارداد تسویه حساب خود با ایران در ازای نفت یا کالاهایی که از کشورمان دریافت می کند، چه کالا یا فناوری را به ما بدهد؟ به گفته مدیرعامل سازمان توسعه تجارت جنوب آسیا، مزیت اصلی پاکستان در تجارت با ایران، صنعت نساجی آن کشور است که با واردات کالاهای پاکستانی می‌توان زمینه رکود بنگاه‌های مشابه ایرانی را در داخل فراهم کرد. آن دسته از مشاغلی که سال ها برای واردات کالاهای ترکیه تحت فشار بوده اند.
در چنین شرایطی سوال اساسی این است که چرا دولت سیزدهم با وجود شعار مدیریت اقتصاد کشور بدون تحریم و محور قرار دادن کشورهای همسایه همچنان در عادی ترین سطح تجارت با این کشورها درمانده است؟