روز جدید کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایرانی در سازمان ملل می گوید: مخالفان برجام در آمریکا به پایان برخی مفاد و بندهای انقضای برخی از محدودیت های ایران در برجام 94 اشاره می کنند، اگر طرف ایرانی به این موضوع رسیدگی می کرد. و کار را قبل از یک سال به اتمام رساندیم، اکنون در وضعیت بهتری قرار خواهیم داشت.
محتوای احتمالی واکنش آمریکا به احیای برجام
یک تحلیلگر سیاست خارجی در پیش بینی محتوای پاسخ آمریکا گفت: سخنگویان وزارت امور خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا از ارائه توضیح صریح یا ضمنی درباره محتوای پاسخ آمریکا خودداری کردند. . اما اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه ایران شاید به معنای دقیق بودن پاسخ و شامل نکات مثبت و منفی باشد. اخیراً برخی از مقامات آمریکایی بدون نام بردن از نام خود گفته اند که عمده پاسخ ایران به متن «نهایی» مربوط به رفع انواع تحریم ها و ضرب الاجل های مربوطه و همچنین تضمین است. در عین حال، سخنگویان آمریکا همچنان تاکید کرده‌اند که تنها تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران مشمول برجام هستند، نه تحریم‌های دیگر، چه به طور صریح یا ضمنی گفته‌اند که ایران می‌خواهد برخی دیگر از تحریم‌ها را لغو کند.
آمریکا سرانجام پاسخ خود را به متن نهایی اتحادیه اروپا و پاسخ خود به پاسخ ایران را ارائه کرد. کوروش احمدی در تحلیل خود از این تحول در روند احیای برجام به «انتق» گفت: این آخرین پیچ در روند مذاکرات نزدیک به 18 ماهه برای احیای برجام است. از شواهد برمی آید که پاسخ آمریکا مفصل و مفصل است، یعنی فقط بله یا خیر نیست. این بدان معناست که ایران اکنون باید پاسخ آمریکا را بررسی کند و به آن پاسخ دهد و سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز دقیقا همین را گفت و تاکید کرد که پاسخ ایران پس از بررسی واکنش آمریکا ارائه خواهد شد. این اهمیت ممکن است به این معنی باشد که پاسخ ایران احتمالاً مفصل است. حال اینکه این پاسخ ها و پاسخ به پاسخ ها چقدر طول می کشد، باید منتظر ماند و دید.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته بدون شک پیشرفت زیادی در مذاکرات تاکنون حاصل شده است. اما مثل هر روند مذاکره دیگری مشخص است که سخت ترین مسائل به پایان کار موکول شده است و به همین دلیل هنوز نمی توان چیزی را قطعی دانست.
احمدی در خصوص علت طولانی شدن پاسخ آمریکا گفت: این تاخیر ده روزه در ارائه پاسخ آمریکا بسیار قابل توجه است و ممکن است به مشکلات روند و به ویژه مشکل تصمیم گیری در دولت بایدن اشاره کند. این موضوع که ممکن است در محتوا نیز تاثیر داشته باشد. من فکر می کنم این تاخیر به مسائل داخلی آمریکا، مسائل منطقه ای و نیاز دولت بایدن به هماهنگی با متحدان اروپایی مربوط می شود. از شواهد به دست می‌آید که اسرائیل و برخی دیگر از متحدان منطقه‌ای آمریکا در به تعویق انداختن این روند در این مراحل پایانی نقش داشته‌اند و شاید دلیل اصلی کندی آمریکا در ارائه پاسخ همین باشد. بدیهی است که آمریکا به دلیل روابط ضعیف خود با متحدان منطقه ای، هنوز اراده لازم برای عبور از سد این متحدان را پیدا نکرده است.
این کارشناس سیاست خارجی می افزاید: در مقایسه، به یاد داریم که چگونه اوباما در ماه های اول سال 2015 اراده انجام این کار را پیدا کرد و چگونه به تحریکات و تحرکات نتانیاهو از جمله سخنرانی غیرمتعارف وی در کنگره آمریکا توجه نکرد. لازم به ذکر است که مشاور امنیت ملی اسرائیل هفته گذشته در واشنگتن حضور داشت و نخست وزیر این رژیم نیز گفت: «ما مخالف هیچ توافقی نیستیم. ما با این ترتیب مخالفیم. و این توافق همانطور که اکنون نوشته شده است قابل قبول است.” “این مشکل احتمالا نه تنها باعث تاخیر شد، بلکه ممکن است تاثیر منفی بر محتوای پاسخ آمریکا داشته باشد.”
وی ضمن بیان اینکه باید توجه داشت که انتخابات مهمی در اسرائیل در جریان است و در این شرایط، رقبای انتخاباتی برای جلوگیری از احیای برجام و افزایش اظهارات ضد ایرانی با یکدیگر رقابت می کنند، گفت: علاوه بر این گفتگوی تلفنی دیدار بایدن با سران انگلیس، آلمان و فرانسه شنبه گذشته نشان داد که آمریکا به دنبال هماهنگی حداکثری با متحدان اروپایی است. پس از آن تماس، مقامات آمریکایی که نامشان فاش نشد مدعی شدند که سه کشور مذکور با محتوای پاسخ آمریکا موافقت کرده اند. این هماهنگی ها نشان می دهد که آمریکا مشغول آماده سازی هم برای دوره پس از توافق و هم برای دوره بدون توافق است.
وی افزود: در تحولی که بی ارتباط با نقش تحریک آمیز اسرائیل نیست، تحرکات عناصر تندرو در آمریکا نیز در روزهای اخیر افزایش یافته است. ظاهراً نیاز دولت بایدن به حداقل توافق حداقل از سوی اعضای حزب خود در کنگره، عامل مهم دیگری در تأخیر و احتمالاً محتوای واکنش آمریکاست. سکوت دموکرات ها به استثنای یکی دو نفر نیز قابل توجه است. این جنبه از پرونده، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات کنگره و نزدیک شدن دموکرات ها به جمهوری خواهان در نظرسنجی ها، می تواند اهمیت دوچندان داشته باشد. به ویژه، مخالفان برجام به طور فزاینده ای به انقضای برخی مفاد و بندهای غروب آفتاب و انقضای تعدادی از محدودیت ها بر اساس برجام 94 بر ایران اشاره می کنند و معتقدند که شرایط ویژه ای ایجاد شده است. البته اگر طرف ایرانی یک سال پیش به این موضوع رسیدگی می‌کرد و کار را به پایان می‌رساند، اکنون می‌توانستیم وضعیت بهتری داشته باشیم.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به سوالی درباره محتوای پاسخ آمریکا گفت: سخنگویان وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا از ارائه توضیح صریح یا ضمنی درباره مفادی که آمریکا از پاسخگویی به آنها خودداری کرد، خودداری کردند. . اما اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه ایران همانطور که گفتم شاید به این معنی باشد که پاسخ مفصل و شامل عناصر مثبت و منفی است. اخیراً برخی از مقامات آمریکایی بدون نام بردن از پاسخ‌های ایران به متن «نهایی» گفته‌اند که پاسخ ایران به لغو انواع تحریم‌ها و ضرب‌الاجل‌های مربوطه و همچنین تضمین‌ها است. در همین حال، سخنگویان آمریکا همچنان تاکید می‌کنند که تنها تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران مشمول برجام هستند، نه تحریم‌های دیگر، صراحتا یا ضمنی می‌گویند ایران می‌خواهد برخی تحریم‌های دیگر را لغو کند.
وی در این رابطه افزود: مجله پولیتیکو به نقل از یک منبع آمریکایی نوشت که پاسخ آمریکا کمتر از حد انتظار ایران بوده است. بنابراین باید دید که آیا ایران آن را کافی خواهد یافت یا تصمیم به طرح مطالبات بیشتری خواهد گرفت. آنچه هنوز مشخص نیست وظیفه دفاع از مسائل بین ایران و آژانس است. برخی منابع غربی و روسی گفتند در پاسخ ایران به این موضوع اشاره ای نشده است. در این زمینه دو سناریو ممکن است: یکی اینکه ایران با بندهای مربوطه در متن «نهایی» موافقت کند. و نکته دیگر این است که ایران صبر کرده تا مسائل دیگر حل شود و بعداً به مسائل پادمانی می پردازد. در هر صورت سخنگوی رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده ایران اخیراً در توئیتی اعلام کرد که بدون حل مسائل پادمان، ایران برای اجرای تعهدات هسته‌ای خود در برجام اقدامی نمی‌کند که درست و قابل درک است.
احمدی ادامه داد: شاید سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا روز چهارشنبه در واکنش به این توئیت گفته بود که آمریکا روز اجرای مجدد برجام را مشروط به حل موضوع پادمان نمی کند و حل این موضوع تنها به حل این موضوع منجر خواهد شد. اگر ایران به سؤالات آژانس پاسخ دهد، امکان پذیر است.» در این زمینه، مدیر آژانس مواضع معمول خود در هفته گذشته را در مورد نیاز به دریافت پاسخ معتبر از ایران در مورد منشاء اورانیوم در این سه سایت و محل وجود مواد مربوطه تکرار کرد. با توجه به اینکه بورل پاسخ ایران را «معقولانه» با «برخی تعدیل» توصیف کرد، می‌توان گفت که از نظر روابط عمومی، ایران کمی جلوتر از آمریکاست.
این دیپلمات سابق ایران در پیش بینی از روند آینده گفت: ما منتظر آغاز فصل تحرکات سیاسی و بین المللی از ابتدای شهریور (5 تا 6 روز دیگر) هستیم. در ابتدای ماه جاری جلسه هیئت مدیره و در اواسط این جلسه مجمع عمومی خواهیم داشت. در همین راستا بورل در مصاحبه ای گفت که موضوع احیای برجام باید قبل از سپتامبر حل شود. چرا که با آغاز شهریور، پویایی سیاسی جدیدی شکل می گیرد. علاوه بر این، اظهار نظر بورل به طور کامل می‌توانست بیانگر نارضایتی از تاخیر ده روزه آمریکا در پاسخ به واکنش ایران باشد و به قصد فشار بر آمریکا برای تسریع در کار انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه اروپا به دلیل بحران اوکراین و مشکل سوخت در احیای برجام جدی‌تر و فوری‌تر است، در حالی که آمریکا دست‌کم با مشکل کمبود انرژی مواجه نیست، تصریح کرد: با در نظر گرفتن همه جوانب، می‌توان فرض کرد که پس از آن پاسخ ایران ارائه می شود، اروپا باید یک جلسه دیگر در وین برگزار کند و در این جلسه تکلیف نهایی کار ظرف چند روز پس از اول شهریور مشخص خواهد شد.