روز جدید به طور خلاصه طبق تعرفه رسمی صدا و سیما تنها برای پخش زنده 60 مسابقه سرخابی ها در فصل جاری تلویزیون بیش از 31 هزار میلیارد تومان درآمد دارد حالا فرض کنید تلویزیون برای جذب بیشتر آنتن خود را به حراج گذاشته است. اگر فرض کنیم 90 درصد یعنی تنها 10 درصد او می تواند مبلغ غیرممکن 3 هزار میلیارد تومان را کسب کند.
هفته سوم بیست و دومین دوره لیگ برتر در حالی روز گذشته به پایان رسید که مشکلات سازمان صدا و سیما و فدراسیون فوتبال و به خصوص دو تیم استقلال و پرسپولیس همچنان پابرجاست. مشکلاتی که ریشه در مسائل مالی و قوانین و مقرراتی دارد که اتفاقاً در این زمینه مشخص است و سال هاست در کشورهای دیگر که لیگ های فوتبال و سایر حوزه های پرطرفدار دارند حل شده است. احتمالاً در روزهای اخیر اعتراض مدیران دو تیم استقلال و پرسپولیس را شنیده اید و از طرفی هم شوت های کوچک و حتی اعصاب بازی های این دو تیم در این سه هفته را در تلویزیون دیده اید. این فیلم جدا از بی احترامی به چشم میلیون ها بیننده، باید مانع از آن شود که این دو باشگاه در تبلیغات محیطی سهمی داشته باشند. در این سه هفته شاهد تهدیداتی از جمله ممانعت از ورود دوربین های تلویزیونی به ورزشگاه ها بودیم. تهدیدهایی که البته به حقیقت نپیوستند و به دنبال تهدید قبلی هستند. شکی نیست که فوتبال در کشور ما ورزش پرطرفداری است و طبق آمار سازمان صدا و سیما، پخش این رشته از تلویزیون طرفداران زیادی دارد و بخش زیادی از مخاطبان فعلی تلویزیون به دلیل پخش مسابقات فوتبال. از طرفی می دانیم که یکی از منابع درآمدی باشگاه های دنیا حق پخش تلویزیونی است. پرونده ای که در کشورهای دیگر حل شده و این اتفاق در یک فرآیند تعاملی رخ می دهد و استفاده از روش ها و فناوری های جدید باعث جذابیت بیشتر این روند برای عموم و سود بیشتر برای باشگاه ها و رسانه ها می شود.
بر اساس قانون بودجه سال 1398 درآمد تبلیغاتی از پخش مسابقات ورزشی باید 30 تا 70 بین وزارت ورزش و جوانان و سازمان صدا و سیما تقسیم شود. البته این نسبت خود محل بحث است و طی دو سال گذشته تلاش های وزارت ورزش برای افزایش حداقل 50 درصدی سهم بی نتیجه بوده است. بر اساس قانون بودجه سال 1400 درآمد تبلیغات از پخش مسابقات ورزشی 150 میلیارد تومان برآورد شده است که با همین نسبت 30 به 70 سهم وزارت ورزش و جوانان از تبلیغات پخش مسابقات ورزشی 45 برآورد شده است. میلیارد تومان و طبق قانون بودجه امسال صداوسیما باید این مبلغ را به ورزش ایران می پرداخت. همچنین در لایحه بودجه سال 1401 درآمد تبلیغات از پخش مسابقات ورزشی 315 میلیارد تومان برآورد شده است که باز هم با همین نسبت 30 به 70 سهم وزارت ورزش معادل 94.5 میلیارد تومان و سهم صدا و سیما برابر است. 220.5 میلیارد تومان. برنامه «فوتبال برتر» 31 مرداد به این نبرد قدیمی رفت. این برنامه بدون حضور کارشناسان بود و بیشتر در پاسخ به نامه روز گذشته دو باشگاه استقلال و پرسپولیس بود که خطاب به پیمان جبلی رئیس سازمان صدا و سیما و درخواست برخی از حقوق این دو باشگاه ها قابل احترام باشند مجری این برنامه مدعی شد سازمان صدا و سیما بر اساس بند «پ» ماده 92 قانون برنامه ششم توسعه به تعهدات خود در قبال فوتبال عمل کرده و به اصطلاح حق پخش را به باشگاه ها پرداخت کرده است. استناد میشاقی به قانون با نظر وزارت ورزش در زمان مسعود سلطانی فر که در مجلس تصویب شده بود مغایرت داشت. بر اساس بند «ط» تبصره 9 و به استناد بند «پ» ماده 92 قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ورزش و جوانان و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظفند نسبت به واریز مبلغ مذکور اقدام نمایند. درآمد تبلیغاتی از پخش مجامع ورزشی ردیف درآمدی 140184 در خزانه داری کشور.
مصطفی محمدی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی، برنامه و بودجه صداوسیما نیز در همین روز اعلام کرد که درآمد حاصل از حق پخش از دو سال گذشته به خزانه واریز شده و به زودی قسمت اول این درآمد واریز خواهد شد. در حساب خزانه 1401. این جملات به معنای پایان ماجرا نبود. صادق درودگر به عنوان نماینده سازمان لیگ به شبکه خبر رفت و با نماینده صداوسیما به مناظره پرداخت و سوالات جدیدی را درباره چهره های ادعایی مطرح کرد. وی در این برنامه گفت که وزارت ورزش در سال 1400 هفت و نیم میلیارد تومان از سازمان برنامه و بودجه دریافت کرده و اگر قرار باشد این مبلغ به طور مساوی بین فدراسیون ها تقسیم شود، هر فدراسیون 140 میلیون تومان دریافت می کند! از صحبت های درودگر مشخص می شود که ادعای مجری برتر فوتبال و رئیس مرکز برنامه ریزی مبنی بر پرداخت حق پخش باشگاه ها صحت دارد، اما آیا مبلغ پرداختی صحیح است؟ هر فدراسیون 140 میلیون تومان؟ به جز فوتبال و برخی والیبال و کشتی، چه ورزش هایی می توانند قبل از پخش بازی هایشان آگهی های تبلیغاتی را جذب کنند؟ این ارقام در مختصات ارقام نقل و انتقالات فوتبال نیست. امسال چند فوتبالیست با رقم هفت و نیم میلیارد قرارداد بستند؟ موضوع جالب شد. دعوا بر سر اعدادی است که وسط کشیده می شود و چاه نفتی به نام فوتبال که هنوز هم درآمد دارد و البته درآمد قابل توجهی هم دارد. صداوسیما طبق کدام قانون 7.5 میلیارد پرداخت کرده و مدعی است که یک سال حق فوتبال را پرداخت کرده است؟ درآمد واقعی باشگاه های استقلال و پرسپولیس از پخش تلویزیونی چقدر است؟ نرخ پخش تلویزیونی تبلیغات زنده مسابقات این دو تیم در لیگ چقدر است؟ با ما همراه باشید تا متوجه شوید که آیا این مبارزه آنقدر که گفته می شود مهم است یا خیر و چه شماره هایی در حال رد و بدل شدن هستند؟
با نگاهی به سایت روزنه مسنعت می توانید میزان نرخ تبلیغات در برنامه های صدا و سیما را دریابید. تعرفه های شبکه های مختلف تلویزیونی را می توان در این سایت مشاهده و در اختیار عموم قرار داد. بر اساس اعداد منتشر شده در این سایت، میانگین هزینه هر ثانیه تبلیغات در شبکه سه حدود 157778775 تومان است. کل عدد را بدون گرد آورده ایم تا شکی نباشد. لازم نیست دوباره آن عدد را بخوانید، درست است. به تومان است و حدود صد و پنجاه و هشت میلیون تومان است. موافقم، این عدد قابل توجهی است. جالب اینجاست که این رقم تابستان گذشته 33 میلیون تومان بوده است. تقریبا 5 بار اهمیت این عدد در این است که ما آن را در محاسبات خود به عنوان پایین رقم تعرفه در نظر می گیریم. با هم نگاهی به بقیه اعداد موجود در لیست تعرفه شبکه سه سیما می اندازیم. یک برنامه برتر فوتبال که مسابقات لیگ زنده را پوشش می دهد نیز خوب است. ارزش هزینه تبلیغات در هر ثانیه برنامه «فوتبال برتر» ۲۹۴ میلیون و ۶۳۷ هزار و ۵۰۰ تومان است. مبلغی در حدود سیصد میلیون تومان در یک ثانیه. بدانید این رقم در تابستان سال گذشته حدود 143 میلیون تومان بوده است. تقریبا دو برابر اگر به هفت و نیم میلیارد تومان پول تلویزیون هم فکر می کنید، درست می گویید. به همین تعداد فکر می کردیم.
31 هزار میلیارد؟
با احتساب تنها مسابقات لیگ و حداقل یک بازی جام حذفی، تیم های پرسپولیس و استقلال هر کدام 30 بازی برگزار می کنند و در مجموع 60 بازی به صورت زنده از تلویزیون پخش خواهد شد. ما در 30 دقیقه 60 بازی را تبلیغ می کنیم. عدد 108 هزار ثانیه است. حالا آن عدد را در نرخ های متوسط شبکه سه ضرب می کنیم و عدد 16,956,000,000,000 به دست می آید.درست می گویید، خواندن آن کمی سخت است. بیایید عدد 108000 ثانیه را در میانگین نرخ برنامه برتر فوتبال ضرب کنیم. عدد حاصل نیز عجیب است. 31,752,000,000,000 تومان رقم قابل توجهی است. برای 60 بازی و فقط پخش زنده آنها می تواند 31 هزار میلیارد تومان باشد. برگردیم به عددی که سازمان صداوسیما مدعی واریز آن به خزانه است. هفتاد و نیم میلیارد تومان بود؟ اگر من و شما جای لیدرهای این دو تیم بودیم، هر دو تلاش می کردیم تا حق خود را بگیریم و فریادمان از این حق از دست رفته بلند و کر می شد. از سوی دیگر، شاید اگر در جایگاه سازمان صداوسیما بودید، از پرسنل خود کم می‌کردید و به طرق مختلف تمام تلاش خود را می‌کردید تا از این چاه نفت برید.
پایه محاسباتی ما فقط برنامه فوتبال برتر است. دوستان رسانه ای و مخاطب جدی فوتبال بهتر می دانند که برنامه هایی مانند ورزش و مردم، فوتبال برتر دوشنبه، شب های فوتبال در شبکه ورزش، ورزشگاه در شبکه پنج و برنامه تحلیلی شبکه خبر نیز برگرفته از مسابقات لیگ برتر است. و به طور خاص این دو تیم استقلال و پرسپولیس همچنان وجود دارند و نرخ تبلیغات این برنامه ها قابل بررسی و محاسبه است. ما در این گزارش میزان تبلیغات و درآمد حاصل از این برنامه ها را در نظر نگرفته ایم اما از خروجی تقریبی این تبلیغات مطلع هستیم و سوال ما این است که کمک های این دو تیم چگونه محاسبه می شود و آیا پرداخت می شود یا خیر. ? مطمئناً برنامه های دیگری با موضوع فوتبال در شبکه های مختلف وجود دارد که در این گزارش به آنها نمی پردازیم.
نکته جالب دیگر درباره پخش زنده بازی استقلال و پرسپولیس این است که اگر تلویزیون بخواهد در این ساعات برنامه ای با چنین مخاطبی بسازد باید چند صد میلیارد تومان برای آن کنار بگذارد. مدیران تلویزیون بهتر می دانند که ساخت برنامه یا سریالی که مخاطبی برابر با بازی های این دو تیم داشته باشد کار سخت و پرهزینه ای است. این سریال ها و برنامه ها قطعا در لیست A هستند و جدای از جنبه مثبت وجودی فوتبال، کمبود آنها برای فکر کردن نیز وجود دارد. جای خالی این 60 بازی را باید با برنامه های جذاب پر کرد و شمارش هزینه های آنها می تواند ضربه جدیدی به مدیران تلویزیون وارد کند و آنها را مجبور به تجدید نظر در پرداخت 7.5 میلیاردی کند. مخاطبان فعلی تلویزیون هم فوتبال داخلی و هم فوتبال خارجی را حفظ نکردند؟ حداقل بخش بزرگی از آن مخاطبان.
آن 31 هزار میلیارد تومان درآمد تلویزیون از بازی استقلال و پرسپولیس را به خاطر دارید؟ وقتی صحبت از تبلیغات تلویزیونی می شود، چیزی به نام تخفیف وجود دارد. سوالی که مدیران کسب و کار در رد ارقام داده شده بیان می کنند. حال تصور کنیم که مثلا 90 درصد از این 31 هزار میلیارد تومان برای شرکت ها تخفیف داشته باشد (به تسویه بین سازمان ها و شرکت ها هم توجه داریم). بازم میگم کم نیست. از این سه هزار میلیارد تومان کل سهم ورزش ایران هفت و نیم میلیارد تومان می شود؟ بر اساس کدام قانون؟ سداووسیما این حق را دارد که با این روغن به خوبی رفتار نکند و برای تصاحب آن همه رشته ها را بکشد. با این اعداد آیا مخاطب تلویزیون حق دیدن تصاویر غیر استاندارد و کم حجم را دارد؟ یک نفر در جایی باید وارد شود و یک بار برای همیشه کار را تمیز کند. این اعداد به کجا می روند و اگر واقعی نیستند باید در صدا و سیما به وضوح بیان شود.
خلاصه اینکه طبق تعرفه رسمی صدا و سیما فقط برای پخش زنده 60 مسابقه سرخابی ها در فصل جاری، تلویزیون بیش از 31 هزار میلیارد تومان درآمد دارد. حال فرض کنیم تلویزیون آنتن خود را به حراج گذاشته تا تبلیغات بیشتری را جذب کند، با فرض اینکه 90 درصد به معنای تنها 10 درصد درآمد است، رقم غیرممکن 3 هزار میلیارد تومانی قابل دستیابی است.
در این جدول نرخ رسمی هر ثانیه تبلیغات شبکه سه در سال جاری را مشاهده می کنید، ببینید چقدر به عنوان برترین برنامه فوتبال اعلام شده که پخش زنده مسابقات ایرانیان را بر عهده دارد. لیگ برتر.