بانک جهانی در گزارشی با عنوان «توزیع فقر و رفاه» به تحلیل فقر و وضعیت درآمدی ایرانیان از سال 2011 تا 2020 پرداخت که بر اساس این گزارش، خانوارهای ایرانی بر اساس سطح درآمد به 5 گروه تقسیم می شوند. هر یک از این گروه ها 20 درصد جمعیت را شامل می شود و از پایین ترین به بالاترین درآمد مرتب شده اند. بر این اساس، گروه اول شامل 20 درصد فقیر و گروه آخر شامل 20 درصد ثروتمند است.
به گزارش اکو ایران، بر اساس یافته های بانک جهانی، بخشی از منبع درآمد خانوارها از طریق انواع یارانه ها تامین می شود. این کمک ها شامل “کمک های یکباره، کمک های مالی و دریافتی از خیریه ها”، “سالیانه” و “کمک مالی معمولی نقدی” است. به این یارانه ها «پرداخت های انتقالی» نیز می گویند.
مشاهدات بانک جهانی نشان می دهد که در سال 2011، «کمک های نقدی معمولی» بیشترین سهم یارانه پرداختی به 20 درصد فقیرترین جامعه را داشته است. هر چه به رقم پنجم نزدیک می شویم، سهم مستمری افزایش می یابد. در سال 2020، این نسبت در فقیرترین چندک ها بیشتر تغییر کرده است.
این گزارش همچنین به بررسی ترکیب شغلی 20 درصد فقیر و 20 درصد ثروتمند در سال 2020 می پردازد. بر اساس این مطالعه، بیش از یک پنجم از 20 درصد ثروتمندترین جامعه در بخش های دولتی، آموزشی و بهداشتی شاغل بوده اند در حالی که کمتر از دو نفر درصد از 20 درصد فقیر جامعه در این بخش شاغل بودند.
2011-2020; یک دهه از چالش های اقتصادی ایران
داده های بانک جهانی نشان می دهد که نرخ فقر ایرانیان از 20 درصد در سال 2011 به 28.1 درصد در سال 2020 رسیده است، همچنین بر اساس این آمار، 40 درصد ایرانیان در خطر فقیر شدن قرار دارند. به گفته این سازمان، بازه زمانی 2011 تا 2020 دهه گمشده اقتصاد ایران است که در آن رشد اقتصادی پایین همراه با تورم بالا را تجربه کرده است.
در این سال ها میانگین تولید ناخالص داخلی سرانه 0.6 درصد کاهش یافت. دلیل اصلی این کاهش، نوسانات درآمدهای نفتی است. بر اساس گزارش بانک جهانی، اگرچه دولت ایران تلاش کرده منابع درآمد مالیاتی خود را تقویت کند، اما همچنان به نفت وابسته است. این مشکل باعث شده است که دولت همزمان با کاهش قیمت نفت، کسری در هزینه ها و درآمدها ایجاد کند و باید راه های دیگری برای جبران آن اندیشید. نتیجه رفاهی این کاهش رشد و افزایش تورم با کاهش قدرت خرید همراه است.
پرداخت های انتقالی را به عنوان بافر برای شوک های خارجی منتقل کنید
بخشی از گزارش بانک جهانی به ترکیب پرداخت های انتقالی به خانوارهای ایرانی می پردازد. پرداخت های انتقالی همان یارانه است. در این تحقیق خانوارهای ایرانی بر اساس درآمد به 5 گروه تقسیم می شوند. هر یک از این گروه ها 20 درصد جمعیت را شامل می شود و از پایین ترین به بالاترین درآمد مرتب شده اند. بر این اساس، گروه اول شامل 20 درصد فقیر و گروه آخر شامل 20 درصد ثروتمند است.
بر اساس یافته های بانک جهانی، بخشی از منبع درآمد خانوارها از طریق انواع یارانه ها تامین می شود. این کمک ها شامل “کمک های یکباره، کمک های مالی و دریافتی از خیریه ها”، “سالیانه” و “کمک مالی معمولی نقدی” است. منظور از مبالغ مقطوع کمک های یکباره ای است که توسط دولت، مؤسسات خصوصی یا مردم عادی به فقرا پرداخت می شود.
بر اساس داده‌های بانک جهانی، به نظر می‌رسد در سال 2011، 30 درصد از پرداخت‌های انتقالی به 20 درصد فقیر جامعه از طریق «کمک‌های نقدی معمولی» و تنها 5 درصد آن مستمری بوده است. با نزدیک شدن به چندک های غنی، ترکیب به نفع حقوق بازنشستگی تغییر می کند. به عنوان مثال، 27 درصد از پرداخت های انتقالی به ثروتمندترین گروه جامعه، مستمری است.
حال اگر به همین سوال در سال 2020 نگاه کنیم، متوجه می شویم که نسبت ها تغییر کرده است. به طور دقیق تر، امسال تنها 7 درصد از پرداخت های انتقالی به 20 درصد فقیرترین جامعه کمک های نقدی معمولی است و سهم خیریه ها و کمک ها افزایش یافته است. با این حال، حقوق بازنشستگی همچنان بیشترین سهم پرداختی را در چندک های ثروتمند به خود اختصاص می دهد.
تحلیل بانک جهانی از این مشاهدات این است که خانوارهای ثروتمند بیشتر به سنواتی که بر اساس تورم تعدیل می شوند، متکی هستند. این در حالی است که خانوارهای فقیر بیشتر به کمک های نقدی معمولی وابسته هستند که به دلیل تورم در حال کاهش است. به نظر می‌رسد که سهم بالای کمک‌های نقدی عادی در پرداخت‌های انتقالی از رقم اول در سال 2011 احتمالاً تحت تأثیر ارزش کمک‌های نقدی در آن سال بوده است. طی 10 سال گذشته به دلیل تورم های پی در پی، ارزش این یارانه ها کاهش یافته و سهم آنها از پرداخت انتقالی به فقرا کاهش یافته است.
پرداخت های انتقالی را به عنوان بافر برای شوک های خارجی منتقل کنید
بخش دیگری از گزارش بانک جهانی طبقه بندی خانوارها در سال 2020 را بر اساس شغل سرپرست خانوار ارائه می دهد. بر اساس این آمار، 38 درصد از ثروتمندترین گروه های جامعه در بخش خدمات، 12 درصد در بخش دولتی و 10 درصد در بخش بهداشت و آموزش فعالیت می کنند. تنها 9 درصد از این خانوارها سرپرستی دارند که در بخش ساختمانی کار می کند.
این در حالی است که کمتر از 3 درصد از 20 درصد فقیر جامعه در بخش دولتی یا بهداشت و آموزش کار می کنند، در حالی که 31 درصد آنها در بخش ساخت و ساز کار می کنند. طبق گزارش بانک جهانی، در دهه گذشته هیچ افزایشی در درآمد واقعی آنها وجود نداشته است. همچنین نرخ بیکاری در 20 درصد فقیرترین خانوارها بیشتر از 20 درصد ثروتمندتر است.
بر اساس مطالعات بانک جهانی، زمانی که گشایش اقتصادی در سال‌های 2014 و 2017 اتفاق افتاد، وضعیت خانوارهای نزدیک به خط فقر که در بخش کشاورزی و خدمات مشغول به کار بودند، اندکی بهبود یافت، اما این بهبود در دوره‌ای بعد که اقتصاد دوباره به رکود بازگشت، رخ داد. ، حذف شده.