شوک گمرکی جدید برای بازار خودرو

ندا جعفری

با محقق نشدن وعده‌های دولت برای واردات اقتصادی و خودروهای فرسوده، ابزار تعرفه‌ای اکنون به مانعی بزرگ برای تعادل قیمت خودروهای مونتاژ شده تبدیل شده است. موضوع به تصویب اصلاحات پیشنهادی وزارت امنیت برمی گردد که افزایش شدید سود تجاری از خودروهای مونتاژ شده را در برنامه های خود دارد. سود بازرگانی از واردات قطعات در حال حاضر بین 4 تا 16 درصد است که اکثر خودروهای مونتاژ شده در همین دسته قرار دارند، اما بر اساس مصوبه جدید، خودروهای مونتاژ شده بر اساس حجم موتور به دو دسته 1500 سی سی و 1500 تا 2000 سی سی تقسیم می شوند. دسته اول سود بازرگانی بین 4 تا 28 درصد و دسته دوم بین 4 تا 71 درصد است، یعنی سود بازرگانی خودروهای بالای 1500 سی سی از 16 به 71 درصد افزایش یافته است و در عمل با این نرخ تعرفه مونتاژ می شود. خطوط بالای 1500 سی سی به احتمال زیاد متوقف می شود، زیرا مشتریان بعید به نظر می رسد چنین هزینه ای را بپردازند و به نظر می رسد پس از شکست پروژه واردات خودرو، مونتاژکنندگان نیز میدان را خالی کنند تا انتخاب مصرف کننده به حداقل برسد.

بین تولید (CKD) و واردات خودرو، واردات برنده است

امیرحسن کاکایی کارشناس صنعت خودرو درباره پیشنهاد افزایش تعرفه واردات قطعات تکی به «اعتماد» می گوید: تاکنون نظام تعرفه ها به گونه ای بود که بهترین وضعیت برای بخش خصوصی این بود که تنها 20 درصد داخلی سازی شود. و بیشتر از اینها عملا سودی نداشت فقط ایران خودرو و سایپا داخلی سازی کردند و نتیجه این شد که سهم بازار بخش خصوصی دو برابر شد و سهم این بخش از بازار به بیش از 50 درصد رسید.

این کارشناس خودرو همچنین گفت: سوال اینجاست که مونتاژ توسعه می یابد یا داخل؟ در نظام تعرفه ای جدید، مشوق ها برای داخلی سازی است، یعنی بین تولید CKD و واردات خودرو، واردات برنده خواهد شد و تنها راه برای کارگران CKD افزایش عمق عملیات و افزایش تولید است.

کف نرخ دلار در حال افزایش است

وی افزود: به نظر می رسد دولت قصد دارد تا 6 ماه آینده نرخ دلار را بین 48 تا 50 هزار تومان نگه دارد و می خواهد کف قیمت دلار را افزایش دهد تا دلار تک نرخی شود و همانطور که دیدیم 4200 تومان به دلار نیز حذف شد و کم کم دلار 28500 تومانی حذف شد و نرخ دلار از 42 هزار تومان به 43 هزار تومان رسید و آرام آرام به سمت افزایش نرخ دلار می رویم، یعنی دست دولت است. پر از نظر ارزی و اراده افزایش واردات خودرو است که در 6 ماه آینده با افزایش واردات با نرخ 48 و 50 هزار تومان در هر دلار مواجه خواهیم بود. کاکایی خاطرنشان کرد: کارگران CKD نیز باید در این مدت تلاش خود را برای داخلی سازی محصولات خود افزایش دهند، در حالی که دو خودروساز بزرگی که در کشور داخلی سازی می کنند همیشه ضرر می کنند و با این افزایش نرخ دلار در کشور، هزینه های تولید نیز افزایش می یابد. در واقع افزایش خواهد یافت.

ظاهر وظیفه به نفع تولید داخلی است

این کارشناس حوزه خودرو گفت: اگرچه ظاهر تعرفه ها به نفع تولید داخل است اما از درون با توجه به سایر عوامل اقتصادی منجر به نابودی تولید می شود این تغییری نخواهد کرد.

و ادامه داد: سوال اصلی این است که با سرکوب صنعت و واردات خودرو آیا نرخ دلار افزایش نمی یابد؟ وعده های دولت درباره نرخ دلار 47 یا 48 هزار تومانی به گونه ای است که قیمت خودرو نباید تغییر چندانی داشته باشد.

کاکایی گفت: در 6 ماه گذشته قیمت خودرو در بازار آزاد ثابت ماند اما قیمت دارو 6 برابر و گوشت 2.5 برابر شد و سیاست های دولت به گونه ای پیش رفت که قیمت کالاها در بخش‌های دیگر افزایش یافت».

از دست دادن تولید کننده با قیمت گذاری اجباری

بالا می رود

این کارشناس خودرو ادامه داد: در واقع دولت به سمت دلار تک نرخی می رود که از فساد نیز جلوگیری می کند اما باید دید که همه سیاست های دولت با یکدیگر همسو است هرچند دولت مدعی است این هماهنگی وجود دارد اما در واقع ، همه می بینیم که دلیل افزایش آستانه قیمت دلار این است که برخی از کالاها مانند خودرو و مسکن در 6 ماه گذشته مشخصا بی مشتری شده اند و قیمت ها ثابت مانده است اما سبد مصرفی مردم است. بسیار متورم هستند. وی ادامه داد: زمانی که قیمت یک کالا برای مدت معینی ثابت بماند، ضرر تولیدکننده ایرانی افزایش می‌یابد و بخشی از آن برای سفارش‌های قیمت‌گذاری است، اما در واقع قیمت نهایی خودروی ایرانی متورم می‌شود و سپس قیمت‌ها افزایش می‌یابد. با این سازوکار دوباره باد می شود.چون مواد اولیه 28500 تومان وارد می شد و امروز به تدریج این مواد را 42 و 48000 تومان وارد می کنند.

تنش در بازار خودرو در تغییر تعرفه مهم است

کاکایی با اشاره به افزایش هزینه های تولید خودروسازان افزود: علاوه بر این مشکل قیمت انرژی نیز رو به افزایش است و دولت به صنایع دستور احداث نیروگاه داده است و معمولا در فصل زمستان گاز بسیاری از صنایع قطع می شود. در تهران که به معنای افزایش هزینه های انرژی است. همچنین جدا از اینکه دستمزد کارگران افزایش می یابد، کارفرما باید سبدهای زندگی را برای رضایت کارگران در نظر بگیرد، زیرا قیمت این کالاها نیز افزایش یافته است. این کارشناس خودرو اظهار داشت: تا سال گذشته تعرفه ها بر اساس نرخ دلار 4200 تومان بود اما پس از آن به 28500 تومان رسید. تغییر تعرفه ها مهم نیست بلکه مبنای نرخ تعرفه نیز مهم است که بازنگری شده و هزینه کل تولید در کشور نیز افزایش می یابد.

وی گفت: در 8 ماه گذشته سیاست های دولت باعث شد تا ایران خودرو و سایپا آسیب بیشتری ببینند و مشکلات آنها افزایش پیدا کند، اما رانندگان CKD رشد خوبی دارند، با این سیاست جدید دولت، رانندگان CKD نیز خواهند بود. ضربه بزنید و فقط واردکنندگان خودرو برنده بازی می شوند و رانندگان CKD هم متضرر می شوند.» آنها قصد واردات دارند.

عمق ساختار داخلی با مونتاژ کاهش می یابد

مرتضی شجاعی، کارشناس خودرو در گفت و گو با «اعتماد» درباره پیشنهادات وزارت امنیت برای تغییر تعرفه قطعات خودروهای مونتاژ شده، گفت: مهمترین اثر این اقدام محدود شدن فعالیت مونتاژ و با افزایش آن است. از نرخ تعرفه واردات، قیمت آن برابر با واردات خودرو خواهد بود. و کار مونتاژ چندان به صرفه نیست. شجاعی ادامه داد: با مونتاژ کاری از عمق ساختار داخلی کاسته می شود به این معنی که هیچ اتفاق تکنولوژیکی برای تولید این خودروها در کشور رخ نمی دهد و زنجیره پایین دستی تامین نمی شود و ساختار خودروها فقط شامل چند تکه لاستیک، رنگ و غیره محدود خواهد شد و هیچ اتفاقی در پیشرانه، سیستم انتقال نیرو، شاسی، پلت فرم و … نخواهد افتاد و داخلی سازی صورت نخواهد گرفت. وی افزود: زمانی که زنجیره پایین دستی ضعیف شود ارتباط آن با سایر کشورها محدود می شود و این کاملا اشتباه است و عملکرد CKD در سطح محدود آسیب زیادی به ایران وارد می کند و واردات خودرو بسیار بهتر است. نسبت به کار CKD با عمق 15 درصد.» وی تصریح کرد: وقتی ارز زیادی به خودرویی که نامش ساخت است اختصاص می یابد، اینطور نیست که ارز برای ساخت خودرویی که نه فناوری دارد و نه تخصیص داده شود. صنایع پایین دستی را قادر می سازد زنجیره و ظرفیت ایران با تولید این خودروها دیده نمی شود.

خسارت خودروهای کم تیراژ بی نام در میان مدت زیاد است

وی ادامه داد: همچنین در میان مدت خودروهای کم تیراژ بی نام و نشان و بدون برند متضرر می شوند زیرا این خودروها از نظر ظاهر و آپشن خوب هستند اما بعد از دو سال که کارایی آنها افزایش پیدا می کند، تولید آنها متوقف می شود و بازار این خودروها خراب است و قطعات یدکی نیز به سختی یافت می شود و هزینه های تامین و نگهداری آن بالاست، اما با محدود کردن تولید این خودروها در میان مدت به نفع مصرف کنندگان خواهد بود. شجاعی گفت: در دوره برجام خودروهای CKD چینی تولید شده در ایران خسارت زیادی به مصرف کنندگان وارد کرد. شجاعی افزود: اگر نرخ ارز قابل پیش بینی باشد هیچ شوکی به بازار خودرو وارد نمی شود چرا که وضعیت ارزی کشور و بودجه سال آینده و مسائل سیاسی در این بازار بسیار موثر است اما همواره شاهد بوده ایم که ثبات بورس نرخ تاثیرات روانی زیادی بر بازار خودرو دارد.

اثرات روانشناختی نوسانات نرخ ارز بر بازار خودرو

وی ادامه داد: با جهش قیمت دلار و از 5 سال گذشته تاکنون عده ای همواره سعی کرده اند از بازار خودرو سوء استفاده کنند و بازار خودرو را تحت تاثیر روانی قرار داده اند. شجاعی در خصوص عوامل موثر بر قیمت خودرو گفت: مهمترین عوامل قیمت خودرو افزایش نرخ ارز و تاثیر روانی آن بر بازار است که البته در کوتاه مدت تاثیر روانی دارد اما در در میان مدت قیمت ارز عامل اصلی شوک بازار است. شجاعی بیان کرد: اگر نرخ ارز کنترل شود و دامنه نوسان آن محدود باشد، روی قیمت خودرو نیز تاثیر می گذارد، اما تا زمانی که بین قیمت کارخانه و بازار آزاد تفاوت وجود داشته باشد، به این معناست که مصرف کننده دچار مشکل می شود. دسترسی به قیمت کارخانه ای خودرو.بنابراین باید تاثیر بازار را در نظر گرفت، اما اگر قیمت کارخانه و بازار یک محصول یکی باشد، زمانی که هزینه های تولید افزایش می یابد، بازار با مشکلی مشابه مواجه می شود. افزایش قیمت ها