آماری که با واقعیت جامعه همخوانی ندارد

ابراهیم رئیسی می گوید: «به من گفتند در رباط کریم حتی یک نفر بیکار نیست. در پاکدشت گفتند که یک نفر بیکار نداریم اما برخی فارغ التحصیلان فقط دنبال کار اداری هستند و به فکر کارخانه رفتن و پوشیدن لباس کار و ایستادن در کنار کارگر یا کار در حوزه نیستند. کشاورزی و معدن به عنوان شغل

البته چنین اظهارنظرهایی تازگی ندارد. پیش از این نیز «محسن منصوری» استاندار سابق تهران نیز همین جملات را تکرار کرده بود. وی در شهریورماه در خصوص وضعیت اشتغال در تهران به تغییرات عمده اقتصادی در سال گذشته اشاره کرد و گفت: این تغییرات هر روز منجر به کاهش نرخ بیکاری شده است. رباط کریم را نمونه های موفق عنوان کرد و گفت: این شهرها بدون بیکاری هستند، یعنی اگر کسی کار می کند و کاری نیست، در این شهرها ظرفیت و آمادگی لازم برای دریافت هر چه سریعتر آنها وجود دارد. باید معرفی شود.

منصوری نیز مانند رئیسی و بر اساس اطلاعاتی که به او داده شد، معتقد بود که مشکل کم کاری نیست، مشکل جوانانی است که حاضر به انجام هیچ کاری نیستند: «امروز هرکسی در روستا می خواهد کار کند. ، کار برای او وجود دارد. و ما هیچ مشکلی برای ایجاد شغل برای متقاضیان نداریم، بلکه مشکل این است که مردم می خواهند به شغل مورد نظر خود برسند.» اما آیا موضوع به این سادگی است و هر فردی در استان تهران بتواند خود را معرفی کند و برای آنها شغل پیدا کند، آیا شغل وجود دارد. و مشکل جوانانی است که نمی خواهند در کارخانه کار کنند؟ آیا در رباط کریم و پاکدشت حتی یک نفر بیکار نیست؟

بسیاری از کارگران ساختمانی در پاکدشت بیکار هستند

با سوال آخر شروع می کنیم. عوض سلطانی، دبیر اجرایی خانه کارگر پاکدشت درباره این ادعا که در این شهرستان بیکاری وجود ندارد، می گوید: شاید بیکاری نسبت به شهرستان های دیگر کم باشد اما نمی توان گفت در این شهرستان بیکاری وجود ندارد.

وی می گوید: وضعیت کارگران عادی این شهرستان به ویژه کارگران بخش ساختمانی که در حال حاضر بسیاری از آنها بیکار هستند خوب نیست. ممکن است برای کارگران فنی شغل وجود داشته باشد، اما برای کارگران ساده شغلی وجود ندارد.

آیا در پاکدشت کار فنی کافی است که هرکسی بخواهد برای کار معرفی شود؟ سلطانی در پاسخ به این سوال می گوید: نه این هم درست نیست. یک بار یکی دو نفر را وارد کارخانه کردم، قبول نکردند. در واقع می خواهم بگویم اینطور نیست که بعد از آشنایی افراد به راحتی بتوانند سر کار در کارخانه ها بروند. تعداد بیکاران آنقدر زیاد است که اگر مثلاً کارخانه ای کارگر بخواهد برای آن شغل بیش از ده نفر متقاضی پیدا می شود و فردی که بیشتر معیارهای کارخانه را داشته باشد انتخاب می شود. باز هم تاکید می کنم برای هر بیکار در پاکدشت شغلی وجود ندارد.

مشاغل با درآمد زیر خط فقر خالی می مانند

حتی اگر بپذیریم در برخی شهرها مانند پاکدشت و رباط کریم شغل وجود دارد، آیا مشکل تمایل جوانان به انجام کارهای اداری و مقاومت در برابر کار در کارخانه ها و معادن است؟

زهرا کریمی استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در پاسخ به این سوال گفت: در این شرایط تورمی چرا باید فردی که روزی 8 ساعت در کارخانه زحمت می کشد و حداقل 6 میلیون دستمزد می گیرد سراغ این کار برود؟ با 6 میلیون تومان چه کار می تواند بکند؟ چه هزینه های زندگی را می تواند تامین کند؟ جوانی با این حقوق به سختی می تواند حداقل هزینه های زندگی را هم از عهده بگیرد، چه برسد به اینکه ظرف چند سال اجاره بها بدهد یا ماشین بخرد! معلوم است که این فرد تحصیلکرده مشقت بارهای کم درآمد را رها می کند و سراغ شغلی با درآمد بالاتر می رود. حتی اگر فردی بتواند 4 تا 5 ساعت در اسنپ کار کند، درآمدش بیشتر از کار در کارخانه حداقل دستمزد است.

این استاد اقتصاد ادامه می دهد: هیچ چشم انداز زندگی وجود ندارد که کرامت انسانی در این مشاغل رسمی با این حداقل دستمزد تامین شود. می گفتیم خط فقر 10 میلیون تومان است اما الان با کرایه های بالا و هزینه های سر به فلک کشیده حتی با 10 میلیون تومان هم نمی شود زندگی کرد. در چنین شرایطی افراد تا جایی که می توانند عمدا از کارهای کم درآمد و سخت دوری می کنند.

کریمی می گوید: حتی در مورد شغل ساده هم افرادی که کاملا مستاصل هستند سراغ مشاغل حداقل دستمزد می روند. مثلا زنان یا مهاجران افغان و غیره. مجبورند با دستمزد کم کار کنند. بسیاری از مردم نیز ترجیح می دهند مهاجرت کنند. در واقع ناامیدی است که آنها را مجبور به ورود به بازار کار می کند، اما این ورود به هیچ وجه به معنای بهبود وضعیت بازار کار نیست.

گرفتن یک شغل حداقل دستمزد ناامید کننده است

سال گذشته، گزارش‌ها از شهرستان Save نشان داد که کارفرمایان در یافتن کارگر با مشکل مواجه بودند. آنها حتی حاضر بودند از شهرهای دیگر کارگر بیاورند و برای آنها خوابگاه فراهم کنند، اما پاسخ بسیاری از جوانان جویای کار به این کارفرمایان منفی بود، زیرا کار دور از خانواده با دستمزدی که حتی نمی شد برای آنها سودی نداشت. پوشش حداقل دستمزد هزینه های زندگی.. بنابراین اگر به گفته برخی از مسئولان در برخی شهرها کار وجود دارد، اما جوانان تحصیل کرده تمایلی به انجام آن ندارند، دلیل آن این نیست که آنها منتظر کار اداری هستند یا نمی خواهند کار کنند. اما اجتناب از این کار سخت با این درآمد اندک کاملاً عقلانی و طبیعی است. یعنی آن طور که برخی می گویند مشکل از «فرهنگ کار» نیست، بلکه مشکل اساسی تری است و به اقتصاد کشور برمی گردد.

از طرفی اگر عده ای ادعا می کنند در برخی شهرها بیکار وجود ندارد، باید پرسید که آیا کارگران از کار خود راضی هستند یا از روی ناچاری این کار را انجام داده اند؟ آیا کار با دستمزد کم، در شرایط سخت و با ساعات کاری طولانی به معنای بهبود وضعیت اشتغال است؟

دولت: 50 درصد شعار رئیسی در اشتغال محقق شد

با توجه به آنچه گفته شد، سوال مهمتر این است که آیا وضعیت اشتغال در کشور بهتر شده است؟ همانطور که برخی می گویند آیا دولت توانسته است در زمینه اشتغال رونق ایجاد کند؟ ایجاد یک میلیون شغل در سال یکی از شعارهای اصلی دولت سیزدهم قبل و بعد از انتخابات بود. شعاری که برخی از مسئولان مدعی هستند به 50 درصد رسیده است. سلطان مرتضوی پیش از این گفت: با برنامه ریزی های انجام شده بیش از 50 درصد از تعهدات و فرصت های شغلی در نظر گرفته شده برای سال 1401 در شش ماهه نخست امسال محقق شده و با دستور رئیس جمهور، اشتغالزایی در اختیار ویژه قرار گرفته است. دستور کار کلیه دستگاه های اجرایی “ه”. هرچند وزیر کار و معاونان وی بارها از موفقیت در حوزه اشتغال صحبت کرده اند، اما برخی کارشناسان اقتصادی این ادعا را زیر سوال می برند.

کریمی: در سال 1401 اوضاع خیلی بدتر شد. رکود و عدم اطمینان نسبت به آینده افزایش یافت، محصولات فروخته نشد و مردم توان خرید نداشتند. در این شرایط کار چگونه ایجاد می شود؟

احسان سلطانی کارشناس مسائل اقتصادی می گوید: زمانی می توان گفت افزایش آمار اشتغال حاصل ایجاد یک سری مشاغل خدماتی مانند پیک موتوری، دلالی و مشاغلی مانند نوسانات بورس و… بوده است. همچنین می‌گفتیم با توجه به تعریفی که از استخدام کردند. یعنی هرکس هفته ای 4 تا 5 ساعت کار می کند شاغل محسوب می شود، آمار اشتغال افزایش یافته است، اما امروز حتی نمی توانیم این را بگوییم. در واقع ما حتی نمی توانیم ادعا کنیم که در بخش خدمات شغل ایجاد شده است، چه برسد به ایجاد شغل در بخش های تولیدی و صنعتی. سلطانی ادامه می دهد: با توجه به رکود بازار و سقوط برخی مشاغل و صنایع نمی توان چنین اظهارنظری را پذیرفت. برخی از صنایع پایین دستی مانند پوشاک و کفش وضعیت خوبی ندارند و در نتیجه اشتغال کاهش یافته است.

این کارشناس اقتصادی می گوید: علاوه بر همه اینها، کسب و کار اینترنتی وضعیت خوبی ندارد. چند صد هزار کسب و کار اینترنتی که بر اساس تعریف رسمی اشتغال در آمار گنجانده شده اند، عملکرد خوبی ندارند. از سوی دیگر به دلیل رکود بازار، حمل و نقل نیز کاهش یافته است. ما نه تنها رشد نکرده ایم، بلکه سقوط کرده ایم. با این اوصاف باید بگوییم که احتمالاً در سال گذشته یک میلیون شغل از دست داده ایم و یک میلیون شغل ایجاد کرده ایم!

سلطانی: نه تنها رشد اشتغال نداشتیم، بلکه افت هم داشتیم. با وضعیت فعلی مشاغل در اینترنت و بخش حمل و نقل، باید بگوییم که احتمالاً در سال گذشته یک میلیون شغل را از دست دادیم و یک میلیون شغل ایجاد کردیم.

سلطانی می گوید: وقتی نرخ تورم افزایش می یابد، قدرت خرید مردم کاهش می یابد و مصرف کاهش می یابد، چگونه می توان گفت شغل ایجاد شده است؟

آماری که هیچ سندی برای اثبات ندارد

وزارت کار مدعی است بیش از نیم میلیون شغل ایجاد شده است، اما این رقم از کجا آمده است؟ زهرا کریمی در پاسخ به این سوال می گوید: آنچه وزارت کار می گوید قابل نقل نیست. از نظر میزان تسهیلاتی که اختصاص می دهند و پروژه هایی که تعریف می کنند، ارقامی را می دهند که نمی توان به آن تکیه کرد و نظارتی هم روی آن ها نیست. مثلاً می گویند چند وام از سوی صندوقی مثل صندوق مهر امید یا صندوق های مشابه داده شده یا چند فرصت شغلی جدید توسط نهادهای مختلف ایجاد شده است.

این استاد اقتصاد می گوید: آماری که دولت از ایجاد بیش از نیم میلیون شغل می گوید، کار مرکز آمار ایران نیست که بتوان آن را با سال قبل مقایسه کرد. این آمار از دستگاه ها می آید و مشخص نیست که جعلی است یا خیر. صحت آن تضمین شده نیست و نمی توان به آن اعتماد کرد.

وی تاکید می کند: اگر مرکز آماری داریم باید به اعدادی که از آن برمی آید توجه کنیم. طبق آمار مرکز آمار اشتغال، در سال 1400 وضعیت بد بود و برای سال 1401 وضعیت بسیار بدتر شد. رکود و عدم اطمینان نسبت به آینده افزایش یافت، محصولات فروخته نشد و مردم توان خرید نداشتند. در این شرایط کار چگونه ایجاد می شود؟ به جای گفتن این حرف ها، این شغل ها کجاست؟

کریمی می گوید: در بازار کار با مشکلات اساسی و پیچیده ای مواجه هستیم که به راحتی قابل حل نیست. با این جمعیت جوان و تحصیلکرده، به یک اقتصاد پویا و پر رونق نیاز داریم که مشاغل متنوعی ایجاد کند، اما متأسفانه در حال حاضر شاهد چنین طرحی نیستیم.