روز جدیددر سال 1400، تعداد تلفات ناشی از ریزگردها در کشور 20 هزار و 800 نفر بود.» این آمار هولناک قربانیان هوای کثیف روز گذشته از سوی رئیس اداره سلامت هوا و تغییرات اقلیمی وزارت بهداشت اعلام شد.
عباس شاهسونی روز گذشته در این باره به ایسنا گفت: بررسی وزارت بهداشت در 27 شهر با جمعیت تقریبی 35 میلیون نفر نشان داد که در سال 1400 تعداد مرگ و میر ناشی از ریزگردها در کشور 20 هزار و 800 مورد بوده که از این تعداد، تهران سهم 6400 فوتی اعلام شد.
شهریورماه امسال داریوش گل علیزاده، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سال گذشته 21 هزار نفر در 27 شهر کشور بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند.
مرگ بر اثر آلودگی هوا یکی از چالش های پیش روی نظام سلامت کشور است که همواره از سوی مسئولان بهداشتی کشور اعلام می شود. پیش از این عباس شاهسونی، رئیس سلامت هوا و تغییرات اقلیمی مرکز بهداشت محیط و کار وزارت بهداشت، درباره نقش آلودگی هوا در مرگ و میرهای زودرس گفته بود: آلودگی هوا سالانه باعث مرگ زودرس 41 هزار نفر در کشور می شود. “
این در حالی است که آلودگی هوا سال به سال بر آمار خود در کشور افزوده می شود، اخیراً محققان ناسا از ابری از گاز متان به طول 5 کیلومتر در آسمان جنوب تهران و بر فراز مجتمع دفن زباله خبر داده اند.بر اساس تصاویر به دست آمده این ابر A 5 کیلومتری در هر ساعت حدود 8500 کیلوگرم متان به هوا ارسال می کند.
مرگ بر اثر آلودگی مشکل جدیدی نیست
آلودگی هوا در ایران و مرگ و میر ناشی از آن مشکل جدیدی نیست، اما آلودگی مکرر استانداردها و «راهنماهای» جهانی موضوعی است که باید به آن پرداخته شود و ضرورت رسیدگی به معضل آلودگی هوا را برجسته کند.
یافته های مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران نشان می دهد که میانگین غلظت سالانه مهم ترین آلاینده هوای کشور تقریباً سه برابر بالاتر از مقادیر استاندارد و دستورالعمل های موجود و شش برابر بیشتر است. محدودیت های دستورالعمل جدید سازمان جهانی بهداشت که در تابستان 2021 منتشر شد. لازم به ذکر است که آلودگی هوا حتی در مقادیر کمتر از دستورالعمل های موجود آسیب جدی وارد می کند، بنابراین در دستورالعمل جدید سازمان جهانی بهداشت این میزان از 10 میکروگرم افزایش یافته است. تا 5 میکروگرم در ایران این مقادیر 12 میکروگرم است.
آلودگی هوا و تاثیر آن بر مرگ و میر زمانی تلخ تر می شود که بدانیم هیچ اقدامی برای تغییر این روند انجام نمی شود و حتی قانون هوای پاک که می توانست در این زمینه موثر باشد عملا به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان که برخی از آنها وضعیت بدتری نسبت به ایران دارند، اما روند کاهش غلظت آلاینده های هوا در آنها بسیار مشهود و قابل توجه است. به عنوان مثال، در پنج تا هفت سال گذشته، چین رکوردی در کاهش آلودگی هوا در جهان ثبت کرده است.
آلودگی هوا در جهان
آلودگی هوا مختص ایران نیست و یک معضل جهانی است، تعداد مرگ و میر انسان ها بر اثر آلودگی هوا در سراسر جهان رو به افزایش است و در حال حاضر 91 درصد از جمعیت جهان روزانه در معرض آلودگی هوای بالایی قرار دارند و این پدیده تاثیر می گذارد. امید به زندگی جمعیت جهان را به طور متوسط 3 سال کاهش می دهد و سالانه 8.8 میلیون مرگ زودرس را به دنبال دارد.
تاثیر آلودگی بر مرگ و میر آنقدر زیاد است که کارشناسان بهداشت می گویند آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ زودرس پس از فشار خون بالا، استعمال دخانیات و سوءتغذیه و دومین عامل مرگ و میر ناشی از بیماری های غیرواگیر پس از استعمال دخانیات است.
در سال 2019، سازمان بهداشت جهانی تخمین زد که آلودگی هوای بیرون و داخل شهر در مناطق شهری و روستایی باعث بیش از هفت میلیون مرگ زودرس سالانه می‌شود که به طور متوسط حدود 54 درصد از مرگ‌های زودرس با آلودگی هوای بیرون مرتبط است که دلیل آن بیماری قلبی است. دستگیری و سکته مغزی 7 درصد از مرگ و میرها به دلیل سرطان ریه و 19 درصد از مرگ ها به دلیل بیماری مزمن انسدادی ریه بوده است. البته یک مطالعه جدید همچنین نشان می دهد که آلودگی هوا در سال 2019 باعث مرگ 9 میلیون نفر در سراسر جهان شده است که شامل مرگ یک نفر از هر شش نفر می شود.
در حوزه آلودگی هوا، منطقه آسیا بیشترین آسیب را دارد. مطالعات دیگر نشان می دهد که در برخی مناطق این کشورها، هوای سمی جان بیشتری می گیرد. امید به زندگی آفریقایی ها نیز به دلیل آلودگی هوا به طور متوسط 3.1 سال کاهش یافته است و شهروندان برخی از کشورهای آفریقایی مانند چاد، سیرالئون، جمهوری آفریقای مرکزی، نیجریه و ساحل عاج به طور متوسط بین 4.5 سال عمر می کنند. 7،3 سال کمتر
هزینه های بهداشتی آلودگی هوا
معضل آلودگی هوا که رتبه چهارم را در بین عوامل موثر بر مرگ و میر دارد، سالانه 2.48 تا 7 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را صرف عوارض ناشی از آن می کند.
بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی، در سال 2018 هزینه های بهداشتی (مرگ و بیماری) آلودگی ذرات معلق در شهر تهران 2.6 میلیارد دلار در سال بوده است. بر اساس این گزارش، در صورتی که غلظت ذرات معلق PM 2.5 در شهر تهران از 35 میکروگرم بر متر مکعب به 10 میکروگرم بر متر مکعب کاهش یابد، هزینه های بهداشتی سالانه (مرگ و بیماری) ناشی از آلودگی ذرات معلق به میزان قابل توجهی خواهد بود. 1.6 میلیارد دلار کاهش می یابد.
بر اساس آخرین برآورد موسسه بار بیماری ها، 26 درصد مرگ و میر ناشی از سکته مغزی، 20 درصد مرگ و میر ناشی از بیماری ایسکمیک قلبی، 19 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان ریه، 20 درصد مرگ و میر ناشی از دیابت، 30 درصد از مرگ و میر ناشی از E ناشی از عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی است. و 40 درصد از مرگ و میرهای ناشی از بیماری مزمن انسدادی ریه به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض هوای آلوده در فضای باز است.