مرتضی افگه در یادداشتی می نویسد: وضعیت اقتصادی مردم این روزها اصلا خوب نیست و قدرت خرید اقشار مختلف به شدت کاهش یافته است. ردپای کاهش قدرت خرید مردم در بازارهای شب عید به چشم می خورد. بازارهای رکود بدون مشتری و شاکی از شرایط اقتصادی، بهترین دلایل کاهش قدرت خرید مردم است. حتی آن دسته از شهروندانی که پولی برای خرج کردن دارند ترجیح می دهند به دلیل نامشخص بودن آینده، پول خود را در بازارهای سفته بازی مانند بازار ارز و طلا سرمایه گذاری کنند. اما چرا اقتصاد ایران به چنین وضعیتی رسیده است و مقصر این وضعیت کیست؟
دولت (به معنای نام نهادهای تصمیم گیری در کشور اعم از قوه مجریه، قوه مقننه و…) بیشترین سهم را در بروز مشکلات اخیر دارد. دولتی که وعده هایی می داد و چشم اندازهایی ارائه می کرد که یا از ابتدا حقیقت آن را نمی دانست و یا آن ها را می شناخت و پرورش می داد تا رای بیشتری به دست آورد. این وعده های شکست خورده بخش مهمی از مشکلات اقتصادی در ماه های آینده را تشکیل می دهد. آنها انتظارات را بالا بردند و اوضاع را پیچیده کردند. پس از این مرحله، دولت سیزدهم در حساس ترین لحظه ارز ترجیحی را حذف کرد. این تصمیم در حالی که کشور با مشکلات ویرانگر تحریم دست و پنجه نرم می کرد، مشکلات زیادی را برای معیشت مردم ایجاد کرد. من و بسیاری دیگر از تحلیلگران در این مدت هشدار دادیم که این تصمیم باعث افزایش فقر و کاهش قدرت خرید مردم می شود، اما نادیده گرفته شد. دولت با اطمینان اعلام کرد که فقط برای 4 قلم کالای خاص افزایش قیمت خواهد داشت که حدود 7 تا 8 درصد است. این در حالی است که کارشناسان اقتصادی معتقد بودند تبعات این تصمیم بسیار گسترده تر خواهد بود. در نهایت این تصمیم اجرایی شد و مشخص شد که محدوده قیمت بسیار بالاتر از تصور دولت است.
ظاهراً دولت برای جبران کسری بودجه خود این تصمیم را گرفت، اما تن ها کسری در بودجه کشور تامین نشد و سفره های مردم خالی شد.
در کنار این پیشنهادات، ناآرامی هایی که در اواخر تابستان و پاییز 1401 رخ داد، ثبات را از فضای اقتصادی خارج کرد و بر مشکلات افزود. طبیعی است که در شرایطی که کشور با ناآرامی های مستمر مواجه است، نمی توان انتظار رونق و بهبود شاخص های اقتصادی را داشت. در کنار این اظهارات، موضوع چالش در روابط ایران با کشورهای همسایه و سایر کشورها موضوع دیگری بود که بر پیچیدگی موضوعات افزود. تهدیدهای کشورهای همسایه ایران و چالش هایی که ایران با کشورهای مختلف داشت بر بی ثباتی اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم افزود. این فضا باعث شد بسیاری از سرمایه داران سرمایه خود را از ایران خارج کرده و به کشورهای دیگر بفرستند.
واضح است که این وضعیت منجر به کاهش شاخص ها و محدود شدن قدرت خرید مردم می شود. در پاسخ به این چالش ها، دولت امسال مالیات ها را افزایش داد تا کسری بودجه خود را پوشش دهد، اما دستمزدها نتوانسته با تورم هماهنگی کند. این تصمیمات دولت مردم را فقیرتر کرد و مشکلات را از دو جهت افزایش داد. مجموعه این عوامل باعث شده تا افراد از حداقل های لازم برای روزهای خوش خود بی بهره باشند. یکی از آن روزهای کلیدی عید فطر است که همه می بینیم حال مردم خوب نیست.