روز جدید : ایلان ماسک با توییتی درباره ایران خبرساز شد. او گفت که می خواهد اینترنت ماهواره ای خود را از طریق ایران فعال کند. اما آیا این عمل موثر است؟ اجرای این طرح چه پیامدهایی برای ایران خواهد داشت؟ آیا فیلترینگ یک دشمن خواهد بود؟ آیا می توانید با جمر به جنگ Starlink بروید؟ اینها سؤالاتی است که بعداً در مورد آنها خواهیم نوشت.
ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس شب گذشته در پاسخ به این سوال که آیا امکان ارائه خدمات اینترنت ماهواره ای استارلینک به مردم ایران وجود دارد، از اقدام این شرکت برای معافیت از تحریم های مرتبط با ایران در این زمینه خبر داد.
پاسخی که مدیر عامل تسلا به مصرف کنندگان داد بار دیگر موج جدیدی از سوالات را برانگیخت. این اینترنت به ایران میرسه؟ آیا تجهیزات در دسترس است؟ میشه فیلترش کرد؟ آیا انجام وظیفه سیاستمداران در فضای مجازی دشوارتر می شود؟ اینها سوالاتی بود که کاربران فضای مجازی از شب گذشته رد و بدل کردند.
Starlink پروژه ای است که توسط شرکت SpaceX با هدف دسترسی به اینترنت برای کل سیاره و حتی فضا دنبال می شود. این شرکت قصد دارد کل زمین را با استفاده از سیستم ماهواره ای به اینترنت متصل کند.
هدف پروژه Starlink ایلان ماسک پرتاب هزاران ماهواره کوچک به مدار پایین زمین برای انتقال سیگنال های اینترنت پرسرعت به زمین است.
آیا این سرویس در ایران موجود است؟
پاسخ بله است. این ماهواره ها در حال حاضر به دور زمین می چرخند. از قطب جنوب تا ایران، دسترسی به اینترنت ماهواره ای به هیچ وجه محدود نیست، اما آنچه باعث شده تعدادی از سرویس های اینترنتی جهانی در ایران فعال نباشند، تحریم های آمریکا علیه ایران است. در حال حاضر قوانین مبادله مالی مبدا ایران دلیل نرسیدن این کالای تجاری به ایران است. اکنون ایلان ماسک اعلام کرده که در حال مذاکره با OFEC برای لغو تحریم ها است. در صورت موافقت آمریکا با معافیت از تحریم های مرتبط با ایران، اینترنت استارلینک در این کشور در دسترس خواهد بود. به گفته کارشناسان، آمریکا به دلایل مختلف احتمالا با این موضوع موافقت خواهد کرد.
اینترنت ماهواره ای گران است؟
پاسخ به این سوال با کمی اغماض بله است. اینترنت ماهواره ای قطعا اینترنت گران است. اما اگر ایلان ماسک برای رهایی ایران از تحریم ها تلاش کند، به احتمال زیاد دولت آمریکا این سرویس را به صورت رایگان ارائه خواهد کرد. این پروژه ای است که پیش از این در زمان جنگ در اوکراین و روسیه اجرا شده بود و پیامدهای این اقدام برای روسیه به حدی بود که وزیر روسیه اخیرا تهدید کرده بود که ماهواره های استارلینک را با موشک های بالستیک خارج از جو هدف قرار خواهد داد.
آیا تجهیزات در دسترس است؟
پاسخ این پرسش “بلی” است. از آنجایی که تجهیزات اتصال اینترنت ماهواره ای تجهیزات چندان بزرگی نیست، احتمالاً به صورت قاچاق به ایران می رسد. مانند همه کالاهای قاچاق قبلی، از موزیک ویدیو گرفته تا واکسن های خارجی. شاید در ابتدا مانند هر دستگاه دیگری دسترسی و تعداد آن محدود باشد اما تجربه ارائه دستگاه های ماهواره ای نشان می دهد که پس از مدتی دسترسی به تجهیزات لازم دشوار نخواهد بود.
آیا این اینترنت جغرافیای ایران را پوشش می دهد؟
پاسخ این پرسش “بلی” است. برای ایران پوششی وجود دارد زیرا اینترنت استارلینک از طریق سامانه‌های ماهواره‌ای که در مدار پایین زمین قرار دارند، ارتباط برقرار کرده و داده‌ها را انتقال می‌دهد. این ماهواره ها به دور زمین می چرخند و به محض عبور یکی از آنها از آسمان ایران، ماهواره بعدی وارد مدار شده و دسترسی دائمی به اینترنت را فراهم می کند.
پاسخ این سوال مثبت است، اما توسط دولت ها انجام نمی شود. راه غیرفعال کردن این ماهواره‌ها احتمالاً تهدید روسیه برای حمله موشکی به اتمسفر خارجی است. اما این اقدام آنقدر هزینه خواهد داشت که حتی روسیه نیز احتمالاً آن را دنبال نخواهد کرد. زیرا با توقف و در دسترس نبودن ماهواره بر خلاف قوانین بین المللی، اموال یک کشور نیز مورد حمله قرار می گیرد و دسترسی سایر کشورها نقض می شود. نکته دیگر تعداد زیاد این ماهواره هاست که برای از بین بردن کامل این چرخه باید تمامی این ماهواره ها از مدار خارج شوند. کار پرهزینه و البته با عواقب بالا. معمولاً دولت ها به دلیل هزینه های بالای مالی و دیپلماتیک با این موضوع مخالف هستند. همچنین این سامانه از ماهواره ها برای ارائه خدمات به سایر کشورها راه اندازی شده و حذف آنها مشکلاتی را ایجاد می کند.
آیا این اینترنت قطع می شود؟
جواب کمی اغماض منفی است. قابل انجام است اما در حال حاضر روش هایی برای گیرکردن و گیرکردن این امواج ماهواره ای وجود دارد که می تواند حتی خطرناک تر از هشدارهای این امواج برای سلامت عمومی جامعه باشد و خطر این امر بسیار زیاد است. در این شرایط پارازیت و فیلتر کردن این سیستم تقریبا غیرممکن است.
سیاست مناسب برای مدیران دولتی چیست؟
هر روز این تهدیدها جدی تر می شود. حال اگر ایلان ماسک مجوزهای لازم را دریافت کند و مدل کسب و کار این تاجر با همکاری وزارت امور خارجه و وزارت خزانه داری آمریکا اجرایی شود، کشور با چالش بزرگی مواجه خواهد شد، همان چالشی که در اوایل دهه 1980 با گسترش ماهواره ها خواهد بود. اتفاقی که ضربه مالی بزرگی به اپراتورهای ارائه دهنده خدمات اینترنتی و به ویژه سیاست استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی خواهد زد. اگرچه این اینترنت ماهواره‌ای رایگان تنها در کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد، اما حتی با وجود هزینه‌های بالای دسترسی به خدمات عادی این گونه سیستم‌های اینترنتی، جمعیت قابل توجهی همچنان از این شبکه استفاده می‌کنند و این جمعیت عملاً بازار اینترنت داخلی را ترک خواهند کرد. . و نکته دیگر اینکه معمولاً توانایی نظارت و مدیریت محتوا از تصمیم گیرندگان فرهنگی سلب می شود. تمامی محدودیت ها برای اعمال محدودیت در شبکه اینترنت، فیلترینگ و طرح های محدودکننده مانند امنیت، با این پروژه که پیش از این بسیاری از کارشناسان از جمله محمدجواد آذری جهرمی پیشنهاد کرده بودند، توانایی خود را از دست می دهند.
در چنین شرایطی، مدیرانی که با راه‌حل‌های ارزان‌تر به‌جای محدودیت‌ها و محدودیت‌های پیشرونده تصمیم می‌گیرند، شاید بهتر باشد به راه‌حل‌هایی فکر کنند که به‌جای دیوارهای بی‌اثر در برابر پیشرفت فناوری، به دنبال برنامه‌ای هستند که یک مدل نظارت هوشمند نامحدود است. اما اجازه ندهید پوشش اینترنت ماهواره ای به چالشی بزرگ و دشوار برای آنها تبدیل شود.