در حالی که ابراهیم رئیسی پیشتر گفته بود وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال 1401 محقق شده است، وزیر کار دولتش این رقم را 36 درصد افزایش داد. سلطان مرتضوی در جلسه کارگروه اشتغال خراسان رضوی گفت: امسال یک میلیون و 360 هزار شغل خالص در سامانه رصد اشتغال کشور به ثبت رسیده است.
به گفته مرتضوی، این رقم در سه مرحله از طریق پیامک، تلفنی و زمینی تایید شد که 78 درصد بررسی ها با رصد در محل انجام شد.
تاکنون بر اساس آمار رسمی خود دولت، ادعای ایجاد یک میلیون شغل خالص در سال مورد تردید و منتفی بوده است. در واقع آنچه که آمار مرکز آمار ایران حاکی از ایجاد تنها حدود 262 هزار شغل خالص در سال 1401 است که تقریباً معادل یک چهارم ادعاهای مکرر رئیس جمهور است.
در حالی که دولت هنوز توضیح دقیقی درباره تفاوت آماری ادعای رئیس جمهور با گزارش های مرکز آمار ارائه نکرده است، اما مشخص نیست وزیر کار بر چه اساسی آماری را که رئیس جمهور در سخنرانی خود ادعا کرده 36 درصد افزایش داده است. یعنی هنوز مشخص نیست آمار رئیس دولت را بپذیریم یا وزیر کار، چرا که تفاوت این دو آمار اصلا کم نیست.
اما مهم ترین نکته این است که به همان گزارش های مرکز آمار ایران برگردیم. سوال اینجاست که چرا در گزارش های آماری رسمی اثری از این ارقام مدعی مقامات دولتی نیست؟
گزارش فروردین ماه مرکز آمار ایران از اشتغال در سال 1401 نشان می دهد که میزان اشتغال خالص در آن سال 262 هزار شغل بیشتر نبوده است. بر اساس این گزارش در مقایسه با یک میلیون شغل جدید ایجاد شده در سال 1401، 740 هزار شغل از بین رفته است.
گزارش اداره آمار کار درباره بیکاری زمستان گذشته چه می گوید؟
برای روشن شدن موضوع، بازخوانی ارقام گزارش ماه آوریل مرکز آمار ممکن است مفید باشد. بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری در افراد 15 سال به بالا 9.7 درصد است. آمار بیکاری در زمستان 1401 نسبت به زمان مشابه در سال 1400 0.3 درصد افزایش داشته است. این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به مدت مشابه سال قبل 0.1 درصد افزایش داشته است. زمستان 1400
جمعیت در سن کار 15 سال و بیشتر در زمستان گذشته 23 میلیون و 436 هزار نفر بود که نسبت به فصل مشابه سال گذشته 263 هزار نفر افزایش داشت. بخش خدمات با 7.53 درصد بیشترین سهم اشتغال را دارد. صنعت با 33.2 درصد و کشاورزی با 13.0 درصد در رتبه های بعدی قرار دارند. 24.2 درصد از جوانان 15 تا 24 ساله زمستان گذشته بیکار بودند. نرخ بیکاری فصلی نسبت به زمستان 1400 1.1 درصد افزایش بیکاری را نشان می دهد. 4.17 درصد از جمعیت فعال 18 تا 35 ساله در زمستان 1401 بیکار بوده اند که این آمار نسبت به مدت مشابه در سال 0.8 درصد افزایش داشته است. 1400.
5.9 درصد از جمعیت بالای 15 سال کم کار بودند و کمتر از 44 ساعت در هفته کار می کردند. این دلایل اقتصادی مختلفی دارد. مانند فصل خارج از فصل، رکود در کار و پیدا نکردن کار با ساعات بیشتر. 35.6 درصد از کارگران 15 سال و بالاتر، 49 ساعت یا بیشتر در هفته کار می کردند. همچنین بر اساس این گزارش، نسبت جمعیت شاغل به جمعیت در سن کار در زمستان 1401 نسبت به زمستان 1400 بدون تغییر بوده و در 36.6 باقی مانده است. ٪.
نسبت جمعیت شاغل به جمعیت در سن کار در زمستان 1401 و 1400 تغییری نکرد و در 6/36 درصد باقی ماند. در واقع همزمان با افزایش جمعیت در سن کار، اشتغال نیز 262000 نفر افزایش یافت و تعداد افراد شاغل از حدود 23174000 نفر به حدود 23436000 نفر افزایش یافت.
تعداد بیکاران در زمستان 1401 به 2 میلیون و 526 هزار نفر رسید که در مدت مشابه سال 1400 حدود 2 میلیون و 409 هزار نفر است. بر این اساس تعداد بیکاران 117000 نفر افزایش یافت.نرخ بیکاری نیز از 9.4 درصد در زمستان 1400 به 9.7 درصد در زمستان 1401 افزایش یافت.
فرار دولت از آمار رسمی
از هیچ کجای این ادعاها و ارقام و گزارش های رسمی نمی توان به اعداد استخدامی که رئیس جمهور و وزیر کار اشاره کرده اند دست یافت. این گزارش به وضوح ما را به 262000 شغل خالص می رساند، نه بیشتر. مشکل اینجاست که اگر دولت و وزارت کار غیر از گزارش های مرکز آمار، گزارش های آماری مستند و مستدلی دارند که بر اساس آن این ارقام را اعلام می کنند، چرا تاکنون جزئیات این گزارش ها را منتشر نکرده اند؟
البته در صورت استفاده از چنین گزارشی مشکل دیگری برای دولت وجود دارد و اگر قرار باشد در ارائه گزارش خود به این گونه گزارشات تکیه کند، مرجع قانونی و رسمی مرکز آمار ایران به عنوان مرکز تخصصی و قانونی بازیابی و انتشار آمار رسمی چه خواهد شد؟ به راستی اگر قرار باشد به گزارش های دیگری استناد شود، فلسفه وجودی مرکز آمار چگونه خواهد بود؟
عطش رکورد برای دولت سیزدهم
این اولین بار نیست که دولت سیزدهم با ارائه کار خود و ارائه وضعیت کشور سوالاتی را مطرح می کند که با آمار و گزارش های مرکز آمار مغایرت دارد. ابراهیم رئیسی زمانی اعلام کرد که نهادهای دولتی باید به مرکز آمار ایران مراجعه کنند. وی تاکید کرده بود: مرکز آمار وظیفه ارائه آمارهای موثق در کشور را بر عهده دارد و تنها این آمارها باید مبنای سیاست گذاری و تصمیم گیری در کشور باشد و سایر نهادها نیز بر آن تکیه کنند، اما خودش پایبند نبود. به این توصیه و نه اعضای دولت او
نمونه هایی از این ناهماهنگی را می توان در مواردی مانند ادعای تورم 60 درصدی در شهریور 1400، ادعای کنترل تورم در دولت سیزدهم و یا ادعای رشد مثبت کشور در کشاورزی یافت. گزارش های رسمی مرکز آمار ایران تمامی این ادعاها را رد و خلاف آن را ثابت می کند. چیزی که شاید از عطش موفقیت برای دولت سیزدهم زاییده شده باشد.