روز جدید توانایی خرید گوشت مرغ برای کارگران به کمترین حد ممکن رسیده است. فرض کنیم مرغ با بهترین قیمت کیلویی 60 هزار تومان در بازار باشد. برای خرید مرغ سه کیلویی باید 180000 تومان بپردازید (قیمت های موجود با احتساب کیلویی حداقل 65000 تومان نزدیک به 200000 تومان)؛ حداقل دستمزد روزانه کارگران در سال 1401 حدود 140 هزار تومان بوده است. اگر به این رقم مزایای مزدی مانند حق مسکن، حق اولاد و سنوات را اضافه کنیم، با فرض اینکه همه کارگران واجد شرایط قطعاً از این مزایا برخوردار شوند، دستمزد روزانه حداکثر به 200 هزار تومان می رسد. بنابراین، پول خرید یک مرغ سه کیلویی که در بهترین حالت 180 هزار تومان به قیمت رسمی و 200 هزار تومان با قیمت های غیررسمی است، برابر با دستمزد روزانه یک کارگر است؛ این در حالی است که با توجه به شرایط فعلی، قیمت آن با قیمت های رسمی 180 هزار تومان است. یعنی اگر کارگری تمام دستمزدش را بپردازد بالاخره می تواند مرغ بخرد و به خانه ببرد.
بر اساس محاسبات اخیر، کیف پول معیشتی یک خانواده کارگری متوسط حدود 17 میلیون و 600 هزار تومان است و تفاوت فاحشی بین هزینه زندگی و دستمزد وجود دارد. این تفاوت بیش از 63 درصد است.
۲۱ شهریورماه اعلام شد که فروش گوشت مرغ بالای کیلویی ۶۰ هزار تومان به طور کامل ممنوع شده است. معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: قیمت گوشت مرغ 60 هزار تومان است و فروش آن با قیمت بالاتر تخلف است. در عین حال قیمت رسمی گوشت مرغ کیلویی 59 هزار تومان بود، اما معاون وزیر جهاد کشاورزی برای آسیب نرسیدن به مرغداران قیمت مصوب 60 هزار تومان را اعلام کرد و بر فروش با قیمت های بیشتر تاکید کرد. تخلف محسوب می شود و مشمول جرایم سنگین می شود.
اما آیا بازار از این تصمیم رسمی تبعیت کرد؟ کمتر از ده روز آینده؛ 29 شهریورماه امسال رسانه ها گزارش دادند که «در حالی که حداکثر قیمت مصوب هر کیلوگرم مرغ 60 هزار تومان تعیین شده است، اما قیمت این محصول در بازار از این قیمت فراتر رفته و بین 62 هزار و 750 تا 65 هزار تومان به فروش می رسد». معاون وزیر جهاد کشاورزی در همان روز به مردم اطمینان داد و گفت: ما به اندازه کافی ذخایر مرغ داریم که به استان های مختلف اعلام شده تا ذخایر خود را در بازار توزیع کنند. چرا بازار به این موضوع توجه نکرده است. اطمینان خاطر؟
گوشت مرغ به طور سنتی همیشه جزو ارزان ترین مواد پروتئینی و گوشتی در سبد غذایی طبقه فقیر و کارگر بوده است. اما قیمت روز این نوع خوراکی ها – حتی قیمت رسمی 60 هزار تومانی – دیگر در دسترس کارگران نیست. بر اساس اعلام مرکز پژوهش های مجلس، مصرف گوشت مرغ در کشور بین 30 تا 50 درصد کاهش یافته است و برآورد وزارت جهاد کشاورزی این است که این کاهش مصرف بیش از 30 درصد باشد. این کاهش مصرف در سال جدید و پس از حذف ارز 4200 تومانی رخ داده است. صنعت طیور کشور سال ها به یارانه ارزی عادت کرده بود و بازارها خود را با این یارانه وفق داده بودند، اما اکنون پس از حذف ناگهانی این یارانه، هر ماه شاهد افزایش قیمت محصولات این صنعت با وجود این هستیم. وعده های تخصیص یارانه تا پایان زنجیره یعنی. کاربر پایان اتفاق نیفتاده است. از مرغ و تخم مرغی که از ابتدای سال باید به دهک های کم درآمد پرداخت کنند خبری نیست و یارانه نقدی نمی تواند افزایش قیمت ها را جبران کند.
کل دستمزد روزانه برابر است با یک مرغ!
در این شرایط توانایی خرید گوشت مرغ برای کارگران به کمترین حد ممکن رسیده است. فرض کنیم مرغ با بهترین قیمت کیلویی 60 هزار تومان در بازار باشد. برای خرید مرغ سه کیلویی باید 180000 تومان بپردازید (قیمت های موجود با احتساب کیلویی حداقل 65000 تومان نزدیک به 200000 تومان)؛ حداقل دستمزد روزانه کارگران در سال 1401 حدود 140 هزار تومان بوده است. اگر به این رقم مزایای مزدی مانند حق مسکن، حق اولاد و سنوات را اضافه کنیم، با فرض اینکه همه کارگران واجد شرایط قطعاً از این مزایا برخوردار شوند، دستمزد روزانه حداکثر به 200 هزار تومان می رسد. بنابراین، پول خرید یک مرغ سه کیلویی که در بهترین حالت 180 هزار تومان به قیمت رسمی و 200 هزار تومان با قیمت های غیررسمی است، برابر با دستمزد روزانه یک کارگر است؛ این در حالی است که با توجه به شرایط فعلی، قیمت آن با قیمت های رسمی 180 هزار تومان است. یعنی اگر کارگری تمام دستمزدش را بپردازد بالاخره می تواند مرغ بخرد و به خانه ببرد.
شکاف 63 درصدی بین حقوق و هزینه زندگی
بنابراین، از این نسبت ساده می توان فهمید که سبد غذایی ماهانه کارگران چند برابر شده است. قیمت مرغ که جزو محصولات پروتئینی مقرون به صرفه و ارزان‌تر است، دستمزد روزانه کارگران را افزایش داده است، پس سبد معیشت خانواده‌های کارگری چه شد. هزینه زندگی در اواسط شهریور چقدر است؟ فرامرز توفیقی (رئیس کمیسیون حقوق و دستمزد مرکز عالی شوراهای اسلامی کار کشور) که سبد معیشت ماهانه خانوارهای کارگری را بر اساس سبد غذایی خانوار محاسبه و ضریب اعمال می کند، در پاسخ به این پرسش ها می گوید: پاسخ به این سؤالات: نظریه پردازان اقتصادی باید توضیح دهند که چگونه با دستمزد روزانه 200 هزار تومانی و یارانه نقدی ناچیز، کارگر می تواند تمام اجزای سبد معیشت را تأمین کند. به طور کلی یارانه 300 یا 400 هزار تومانی چگونه محاسبه می شود؟ جایی که قرار است افزایش هزینه زندگی تحت پوشش این رقم قرار گیرد. نکته اینجاست که اگر هزینه واقعی مسکن و اجاره بهای مسکن را محاسبه کنیم، ضریب سبد معیشت بیش از 17 میلیون تومان می شود؛ اما این ضریب سبد معیشتی به بیش از 17 میلیون تومان می رسد. بگذارید توضیح دهند که وعده «یک میلیون واحد مسکونی در سال» چه شد؛ در این یک سال چند خانه ساخته و به کارگر و مستاجر داده شد؟
به گفته وی، بیش از 63 درصد جمعیت کشور حتی از عهده پرداخت نیمی از هزینه های زندگی برنمی آیند، اما متأسفانه «معیشت» به کلی از گفتمان جریان اصلی فرادستان خارج شده است.
تورم 90 درصدی سبد معیشت در شش ماه
امروز اگر یک خانواده سه نفره شاغل دارای درآمد ثابت ماهانه 17 میلیون و 600 هزار تومان باشد، می تواند از پس مخارج زندگی، اجاره خانه، خرید ماهی چند کیلو گوشت و مرغ، تامین هزینه های تحصیل و پزشکی و ادامه چرخه برآید. اندازه گیری بازگشت; اما شکاف دستمزد حدود 70 درصد از کارگران شاغل با این حداقل رقم بیش از 63 درصد است.
محاسبات نشان می دهد در شش ماهه نخست سال، سبد معیشتی حدود 9 میلیون تومان به 17 میلیون و 600 هزار تومان رسیده است که به معنای تورم 90 درصدی کل هزینه های زندگی است. این تورم 90 درصدی را باید با یارانه 300 یا حداقل 400 هزار تومانی جبران کرد؟