سنت های کهن ایرانیان همیشه دلنشین و جالب و سرشار از فلسفه و حکمت خاص است. اینکه در طولانی ترین شب سال در جمع گرم خانواده ها اهل تفلی از زبان الغیب استفاده می کنند جای تامل دارد. در این قسمت از نمناک توضیحاتی درباره فلسفه حافظ خوانی در شب یلدا ارائه می دهیم.
فال شب یلدا
فلسفه گرفتن فال حافظ در شب یلدا
در شب یلدا که اولین شب زمستان است و حدود یک دقیقه بیشتر از سایر شب های سال است، همه اعضای خانواده و اقوام دور هم جمع می شوند تا شبی شاد و خاطره انگیز را سپری کنند.
یکی از سنت های دیرینه این شب، حافظ خوانی و شاهنامه خوانی است که از قدیم الایام در میان خانواده های ایرانی مرسوم بوده است. به این ترتیب بزرگ جماعت فال حافظ را برای افراد دیگر می گیرد و اشعار عاشقانه حافظ را می خواند.
بنابراین در شب یلدا صرف شب مانی و خوردن انواع غذاها و میوه ها این شب را دلپذیر و خاطره انگیز نمی کند، بلکه لبخند و دلی پاک هدیه ای است برای پیامبر گرامی عشق که حافظ اهل بیت است. لحظه های سرد زمستان، گرما می بخشد.
حافظ هانی
برخی تصور می کنند حافظ فقط برای خانواده های آشنا به شعر و ادب می خوانند، اما برخی از پژوهشگران مراسم حافظ خوانی شب یلدا را متعلق به طبقه خاصی و اهل ادب نمی دانند، زیرا تقریباً در هر خانه ای کتاب هایی درباره حافظ و مردم وجود دارد. حافظ را بخوانید. حافظ خوانی و فال گیری اعتقاد بسیار محکمی دارد.
تفل به حافظ نیز در مناسبت هایی مانند چهارشنبه سوری، ساعت 13 و غیره رایج است. اما حافظ خوانی در شب یلدا رواج بیشتری دارد و حال و هوای دیگری دارد. باید بدانید که حافظ خوانی در اکثر شهرهای ایران رایج است. این شب کتاب حافظ را به نیت سعادت و پیروزی باز می کنیم و از او خواسته های قلبی خود را می خواهیم.
آداب و رسوم شب یلد
چرا فال حافظ را می گیرند؟
آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چرا در شب یلدا اشعار شاعران دیگر خوانده نمی شود و مردم علاقه مند به خواندن اشعار حافظ در این شب هستند؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است نظر استاد بهاءالدین خرمشاهی را بخوانید:
معلم می گوید: حافظ نظر دارد و خدا به حافظ نظر دارد زیرا او نسبت به مردم ایران نظر دارد و مردم نسبت به او نظر دارند. راز فال حافظ و مناسب بودن اشعار او با موضوع نظر اوست. اشعار حافظ دارای مضامین و معانی مختلفی است به گونه ای که مضمون مربوط به دنیای شعر و معنا مربوط به زندگی واقعی است. حافظ بیش از هر شاعر دیگری به معنا می پردازد.
اعتقاد به آخرت، اعتقاد به معاد و شوخ طبعی از جمله گفتارهای شرحافظ است. از دیگر مضامین مهم شعر حافظ باده می توان به مدح، عشق، عرفان، اخلاق و اخلاق، مصلحت و ناپسندی، طرد، جبر و تسلیم لذت، بی اعتمادی به دنیا، امانت و صداقت اشاره کرد.
چگونه یک فالگیر بگیریم؟
کتاب حافظ در اکثر خانه‌ها موجود است، برای دعای حافظ از کسی بپرسید که شعر را خوب بخواند و بتواند آن را برای شما تفسیر کند. برای فال:
ابتدا فاتحه بخوانید و سپس کتاب حافظ را ببوسید و آرزوها و نیات خود را در قلب خود بیان کنید و به طور تصادفی صفحه ای از کتاب حافظ را باز کنید و با صدای بلند شروع به خواندن کنید.
فال حافظ در شب یلدا
شب یلدا هنگام حافظ خوانی چه می کنند؟
اقوام در شب یلدا گرد هم می آیند و میوه های مختلف (انار، هندوانه، کدو و…)، آجیل، شیرینی و … می خورند و ابیاتی از شاهنامه و حافظ را می خوانند.
در قدیم این باور وجود داشت که زمستان دو زمستان دارد، یک زمستان بزرگ و یک زمستان کوچک. بزرگ از اول دسامبر تا دهم باخمن بود و کوچک تا آخر باخمان. آنها معتقد بودند که سرمای گوساله بزرگ به سرمای گوساله کوچک نمی رسد، زیرا گوساله کوچولو می گفت اگر پشت من به چشمه نبود، بچه را قنداق خشک می کردم.
گروه کوچکی از فقرا که از آنجا می گذشتند گفتند زمستان تمام شد و روسیه زغال ماند. عصر اول چله بازار جمع شدند و از آجیل و شیرینی و … ترش پهن کردند و نشستند و گفتند با غذاهای سفره شب یلدا می توانند طبع سرد خود را گرم کنند.
فالگیر شب چله
سپس احمان، باخمن و سرمای پیرزن بود که سه دهه از مارس را در بر گرفت. احمن و بهمن دو برادر زمستانی بودند و می گفتند «احمن و بهمن من مسئول همه چیز هستم» یعنی انتقام هر کاری که زمستان و اولادش کرده را می گیریم و ماجرای سرماخوردگی پیرزن این است که می گویند روزی روزگاری حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) شتری داشت که مست بود و شتر را نزد حضرت برد و گفت زمستان تمام شد و شتر من مست است. حضرت رسول فرمود: ده روز به زمستان اضافه شود تا سرما برگردد.
آخرین کلمه
یلدا بهانه ای است برای دیدار عزیزان و پدربزرگ ها و مادربزرگ هایمان که به دلیل کمبود وقت و کسالت آن ها را فراموش کرده ایم.
بهانه ای است برای رهایی از مشغله های روزانه لبخند بر لبان کودکان و در آغوش کشیدن آنها و تجربه لحظات شیرین در کنار هم هر کاری که می کنید شبی فراموش نشدنی را رقم بزنید.