“خورشید در ساعت شش صبح طلوع می کند، ساعاتی قبل از اینکه بیشتر پاریسی ها چشمان خود را به روی خورشید باز کنند، و اگر پاریسی ها بخواهند زیر خورشید بیدار شوند، شهر می تواند مقدار زیادی شمع را که در ساعات تاریکی می سوزند نجات دهد. این بخشی از نامه طعنه آمیز بنجامین فرانکلین است که در سال 1784 به ژورنال دی پاریس نوشته است، و به همین دلیل، اگرچه او هرگز پیشنهاد تغییر ساعت را نداد، برخی او را به فکر جلو بردن زمان به جلو می دانند. ساعت برای صرفه جویی در نور و انرژی .
این ایده که در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می شود، موافقان و مخالفان زیادی دارد، اما در دو سال اخیر اتحادیه اروپا با تکیه بر نظرسنجی های انجام شده در بین شهروندان تصمیم گرفت برای همیشه از استفاده از ساعت تابستانی و زمستانی چشم پوشی کند.
در کشور ما ساعت رسمی کشور از ابتدای سال 1402 با تصویب مجلس یازدهم و تصویب شورای نگهبان تغییری نکرده است، بنابراین پس از 16 سال، ماجرای تغییر ساعت در 11 فروردین و 31 سپتامبر به پایان می رسد. 10 مرداد 86 شورای اسلامی قانون تغییر ساعت را به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی تصویب کرد، اما اکنون پس از گذشت سال ها نمایندگان مجلس یازدهم که مصمم به توقف تغییر ساعت از ابتدای کار خود بودند. آن را لغو کرد و دولت را از تغییر ساعت رسمی کشور منع کرد که به گفته منتقدان به نظر می رسد بدون عقل و تجربه و خلاف منطق انجام شده است و هیچ اقدامی برای این کار صورت نگرفته است.
با یک ساعت جابجایی ساعت رسمی کشور، خورشید حوالی ساعت 6 صبح طلوع می کند و غروب خورشید تا ساعت 20 حرکت می کند که به معنای استفاده بیشتر از نور خورشید است و بر اساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس، پیک مصرف برق را کاهش می دهد و میلیاردها تومان صرفه جویی می شود. هزینه های جاری و سرمایه ای اما مجلس یازدهم قانون تغییر ساعت را قانونی معرفی شده از سوی فرانسه و «کم بودن راندمان تغییر زمان در مصرف انرژی»، عدم ارتباط این قانون با «صرفه جویی اقتصادی» و «ظهور اختلالات رفتاری» در کشور دانست. روزهای اول سال از جمله دلایل لغو آن.
اما آیا مجلس و دولت عواقب تصمیم خود را می دانستند یا آن را مانند بسیاری از طرح های دیگر بر اساس اراده عده ای معدود و بدون بررسی همه جوانب اجرا کردند؟ آیا زندگی امروز تابع نظام های اجتماعی نیست که طی سال ها و دهه ها شکل گرفته و هرگونه مداخله در آن باید نظام مند و هدفمند باشد؟
نتیجه مخالف
لغو ساعت تابستانی علاوه بر اخلال در زندگی اجتماعی و زندگی عادی مردم، خسارات مادی زیادی نیز به دولت وارد کرد. پس از تصویب این قانون، دولت اعلام کرد که ساعت کار کارکنان دولت باید از ساعت 6 صبح به 13 تغییر کند.
اما منطق پشت این تصمیم هنوز مشخص نیست زیرا نه کارمندان در ساعت 6 صبح فرصت انجام وظایف خود را دارند و نه مشتریان می توانند به راحتی در آن ساعت به دفاتر مراجعه کنند. همچنین اختلال در ساعت کاری پرسنل و شروع کلاس ها مشکلات زیادی را برای پدران و مادران شاغل به وجود آورده است به طوری که کارکنان نمی دانند چگونه ساعت کاری خود را با ساعت شروع مدرسه یا سایر فعالیت های خود هماهنگ کنند.
هدف دولت «کاهش مصرف انرژی در فصل تابستان» است، اما با حذف آخرین قسمت از ساعات خواب کارکنان و ایجاد اختلال در ساعت بیولوژیکی آنها، آنها را دچار مشکلات جسمی و در نتیجه کاهش بهره وری کارکنان می کند. نیروی کار این امر به طور طبیعی بر اثربخشی و کارایی سیستم های اداری تأثیر می گذارد.
اختلال در ترافیک و همچنین اتصال بخش خصوصی به دستگاه ها نیز از دیگر چالش های این مصوبه است. از دیگر مشکلات این رزولوشن می توان به اختلال در ساعت موبایل ها اشاره کرد. بسیاری از افراد می گویند که ساعت گوشی هایشان هنوز یک ساعت جلوتر است و امکان تغییر دستی آن وجود ندارد. اگرچه به کاربران توصیه می‌شود ساعت تلفن خود را لمس نکنند زیرا باعث ایجاد مشکلات زیادی از جمله شکستن برنامه‌های مالی می‌شود.
البته هدف اصلی دولت یعنی. در این طرح صرفه جویی حاصل نخواهد شد. از آنجایی که ساعت کاری کارکنان به ساعت شش صبح منتقل شد، قرار است به مدت سه ماه ساعت کار مترو روزانه یک ساعت افزایش یابد و از ساعت 4:30 صبح شروع شود. این تغییر ساعت کار خطوط مترو ابهامات زیادی ایجاد کرده است که مهم ترین آن میزان مصرف انرژی و هزینه های بهره برداری مترو تهران است. سوال اینجاست که این افزایش یک ساعته فعالیت مترو چقدر برای شهرداری و دولت هزینه انرژی و پرسنلی دارد؟ و آیا میزان انرژی صرفه جویی شده با این طرح ارزش هزینه کردن را دارد؟
بر اساس محاسبات انجام شده، ارزیابی هزینه های پرسنلی تحمیل شده به شرکت بهره برداری مترو نشان می دهد که تنها با احتساب افزایش ساعت کاری کارکنان بهره برداری مترو و بر اساس دستمزد و حقوق پیش بینی شده برای این شرکت در سال جاری. ، هر ساعت افزایش می یابد بهره برداری از مترو حدود 500 میلیون تومان به شرکت بهره بردار مترو تحمیل می کند، یعنی در مدت سه ماه حدود 45 میلیارد تومان!
سال گذشته هزینه برق رسانی مترو تهران ماهانه 2 میلیارد تومان بوده است. اکنون یک ساعت به بهره برداری مترو اضافه شده و از سوی دیگر مصرف برق در فصل گرم سال افزایش می یابد. بنابراین، با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که مصرف انرژی و هزینه‌های تامین برق برای مترو امسال و فقط برای شهر تهران افزایش می‌یابد.
نقد، انتقاد و انتقاد بیشتر
علیرغم ایجاد همه مشکلات ذکر شده، در شرایطی که اقتصاد کشور با مشکلات بسیار جدی تری مواجه است که انتظار می رود اولویت سیاستمداران باشد، اصرار بر سیاست های غلط همچنان ادامه دارد.
سید ابراهیم رئیسی در جلسه 27 خرداد 1402 شورای دولت با اشاره به تغییر ساعت کاری ادارات، اقناع افکار عمومی نسبت به اهداف و ثمرات این تصمیم را امری مهم و مؤثر در همراهی مردم دانست. با اجرای آن .
این در حالی است که حتی کارمندان نیز در این زمینه اعتراض داشتند. گلمرضا شریعتی، نماینده مجلس با انتقاد از عدم هماهنگی در شروع کار در بانک‌ها، ادارات، مدارس، دانشگاه‌ها و حتی بازارهای شهرهای مختلف، گفت: «رفتار اجتماعی عجیبی در حال رخ دادن است که عملاً نمی‌توان این هماهنگی درست را ایجاد کرد».
آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی، سوده نجفی، عضو شورای اسلامی شهر تهران و مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران از جمله افرادی هستند که مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده اند.
راه حل چیست
واقعیت این است که کمبود انرژی در ایران به یک بحران بسیار جدی تبدیل شده است. سال گذشته خسارات وارده به تولیدات صنعتی ناشی از قطع برق بسیار زیاد بود. اما کنار گذاشتن سیاست‌های مؤثر و مفید نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه کور می‌کند. دولت به دلیل نبود سرمایه کافی نه قادر به افزایش تولید به میزان دلخواه است و نه می تواند اقدام موثری برای افزایش راندمان نیروگاه ها و کاهش ضایعات در شبکه انجام دهد. راه حل مناسب تر، متعادل کردن قیمت انرژی است تا شاید با افزایش قیمت آن، الگوی مصرف نیز بهبود یابد و در مصرف برق و انرژی صرفه جویی شود.