30 سال پیش در اوایل سال 1370 قانون حق الزحمه کارمندان کشور به تصویب رسید که در آن مقوله ای برای معلمان و فرهنگیان نیز تعریف شده است. قانون در همان سالها به رتبه بندی معلمان و پاداش بر اساس شایستگی علمی آنها اشاره می کرد.
این موضوع در سال های بعد مورد بحث شوراهای شورای اسلامی و دولت ها قرار گرفت. اما این طرح تنها در سال های 94 و 98 توسط دولت ها اجرا شد که به گفته کارشناسان و فرهنگیان با چالش های مختلفی همراه بود و در نهایت نتیجه مطلوبی را بر نظام آموزش و پرورش نداد.
قانون نظام هماهنگ حقوق و دستمزد کارکنان دولت
بدنسازان این موضوع را در نظر می گیرند، یعنی. معلمان را برای تقاضای جدی رتبه بندی می کنند و می خواهند در سیستم پرداخت آنها پیاده سازی شود. این طرح البته با سه جزء اجرا شد که آخرین مرحله ارتقای سیستم پرداخت بر اساس کیفیت های فردی بود.
آیا رتبه بندی معلمان به اهداف خود رسیده است؟
بیات مدیر گروه آموزش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اهداف اصلی طرح رتبه بندی معلمان گفت: رتبه بندی معلمان در نظر گرفته شد.
وی افزود: بررسی ها نشان می دهد معلمان و نمایندگان از این طرح رضایت ندارند و این طرح همواره مورد ارزیابی قرار گرفته است.لایحه 63 برنامه ششم توسعه دولت را موظف کرده است تا طرح رتبه بندی معلمان بر اساس شایستگی علمی را اجرا کند. این طرح با سه مفهوم در کنار هم معنا می یابد: ارزیابی شایستگی، رتبه بندی مبتنی بر عملکرد، و سیستم پرداخت. یکی از پیش نیازهای اصلی اجرای این طرح جمع آوری هر سه مورد است که نه تنها یکی از مولفه ها در نظر گرفته شود، بلکه متاسفانه در این سال ها فقط سیستم پرداخت مد نظر است.
بیات با اشاره به چالشی به نام شکاف حقوقی عادلانه بین دولت گفت: بین حقوق معلمان و سایر کارمندان دولت تفاوت معناداری وجود دارد که یکی از دلایل آن سهم بودجه آموزش و پرورش از کل بودجه کشور است. کارمندان و مربیان طبق قوانین بالادستی آموزش و پرورش باید 20 درصد از کل بودجه کشور سهامدار باشد در حالی که امسال این سهم 8.5 درصد و سقف حداکثر 12 درصد در سال های اخیر بوده است و همین امر باعث ایجاد اختلافات زیادی بین این افراد شده است. این موسسه و سایر دستگاه ها هستند.
انطباق معیشت همه کارمندان دولت با شایسته سالاری و نیز سیستم هماهنگ حقوق و دستمزد کارمندان دولت، گامی در جهت کاهش بی عدالتی است. اما این امر هنوز به شکل قابل قبولی محقق نشده است. این را وزیر سابق آموزش و پرورش که در حوزه بودجه نیز فعالیت می کرد، توضیح می دهد.
بودجه آموزش و پرورش کشور به طور مزمن مختل شده است
بطحایی وزیر اسبق آموزش و پرورش در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به بی عدالتی در نظام حقوق و دستمزد دولت گفت: اختلال مزمنی در نظام بودجه ریزی آموزش و پرورش کشور وجود دارد، زیرا منجر به کسری بودجه شده است. به عنوان مثال بودجه آموزش و پرورش امسال 100 تریلیون است و سازمان برنامه و بودجه بودجه سال آینده را با افزایش 10 درصدی 110 تریلیون تنی تعیین کرده است، در حالی که این وزارتخانه در سال جاری 120 تریلیون تن فولاد برای اهداف خود هزینه کرده است. در نتیجه بودجه سال آینده با کسری قابل توجهی مواجه خواهد شد.
وی افزود: پیچیدگی نظام بودجه ریزی در آموزش و پرورش همواره سازمان برنامه را از پرداختن به آن دور نگه داشته است.
رئیس سابق مرکز ملی نظارت راهبردی سازمان برنامه و بودجه کشور می گوید: به عنوان مثال معلمی با مدرک کارشناسی ارشد با 20 سال سابقه کار ماهیانه 6 تا 7 میلیون تن حقوق می گیرد در حالی که همین مدرک در موسسه دیگری 12 او یک میلیون تن حقوق می گیرد و این به معنای بی عدالتی در نظام پرداخت آموزش و پرورش در کشور است.
وی در پاسخ به اینکه آیا نظام رتبه بندی معلمان منجر به ارتقای کیفیت آموزش شده است یا خیر؟ وی گفت: متأسفانه این خلأ در معلمان باعث شده است که طرح رتبه بندی معلمان کارآمد نباشد چرا که کارکنان آموزش و پرورش باید به سطح معیشت رسیده باشند تا این طرح صرفاً جنبه نظام پرداخت آنها نباشد.
وی همچنین تاکید کرد: طرحی که در حال حاضر در مجلس در حال بررسی است می تواند حدود 2 میلیون تن به درآمد معلمان اضافه کند، اما نباید انتظار داشت که این طرح باعث ارتقای کیفیت نظام آموزشی شود، زیرا این پرداخت کمی خلأ ظلم برای معلمان است. معلمان
البطایی به نبود ردیفی با نام سایر کمک ها در بودجه آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: در سایر دستگاه ها نظام رتبه بندی بدون مناقشه اعمال می شود و همچنین در فصل ششم بودجه هر دستگاه ردیف کمکی است. و سایر پرداختی ها برای کارکنان تعریف شده است که از جمله آنها پرداخت مناسبت ها، مأموریت ها و … است که متأسفانه این ردیف یا شامل معلمان نمی شود یا آنقدر ناچیز است که اصلاً قابل مشاهده نیست.
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) هر ساله آماری از حقوق معلمان در کشورهای مختلف منتشر می کند که شامل 7 میلیون تن می شود.
زنگنه عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان از نهایی شدن طرح رتبه بندی معلمان با بودجه تعیین شده توسط دولت خبر داد و گفت: با بودجه کشور توافقاتی صورت گرفته است. و سازمان برنامه ریزی برای اجرای این طرح 25 هزار میلیارد تن بودجه دولت در نظر گرفته شد.
وی افزود: با تصویب نهایی این طرح مقرر شد دولت 25 تریلیون تن از منابع جاری خود را به مدت یک سال تامین کند. مجلس هیچ منبعی برای این طرح مشخص نکرده و درخواستی نکرده است.
بر اساس این اظهارات، میرکاظمی رئیس برنامه و بودجه سازمان شرط اصلی اجرای طرح رتبه بندی معلمان را اجرای آن با بودجه مشخص دانست و گفت: و بودجه به هیچ وجه به دنبال افزایش وام و ایجاد پول
تصویب این طرح معیشت بیش از یک میلیون معلم را تحت تاثیر قرار می دهد. معیشتی که دامنگیر خانواده این کارکنان نیز خواهد شد و می تواند آغاز اصلاح نظام بودجه در سال آینده باشد.