روز جدید : در ایران باستان، نوروز را در اوایل فروردین و بهار جشن می گرفتند. این مراسم از یک سو جشن اهورامزدا خدای بزرگ دین مزدیسنا بود که در روز اورمزد (اولین روز اول سال) برگزار می شد و از سوی دیگر مورد توجه قرار می گرفت. روز آفرینش جهان هستی و انسان; در واقع می توان اذعان داشت که نوروز یکی از بزرگ ترین اعیاد ایرانیان است که از دیرباز در این کشور برگزار می شود و آیین های خاص خود را دارد. یکی از آداب این عید بزرگ نوروز خوانی، بهار خوانی یا نوروز نام دارد. این سنت نوعی آواز است که در گذشته در ایران به ویژه در استان های شمالی آن مانند گیلان و مازندران رواج داشته است.
نوروز خوانی که ریشه های پیش از اسلام دارد در مدح اهورامزدا در وصف طبیعت و زیبایی بهار اجرا می شود. کم کم با ورود به دوره اسلامی، آواز نوروز با مفاهیم زیبای دینی و سنت های اسلامی آمیخته شد. این رسم امروزه نیز در بسیاری از استان های کشور رواج دارد و مورد استقبال همگان قرار گرفته و به نوعی به نوروز امروز رنگ و بوی خاصی می بخشد.
نوروزخوانی چیست؟
نوروز خوانی، تعزیه بهاری یا نوروزی یک آهنگ سنتی است که از قدیم الایام در بسیاری از استان های کشور در اواسط اسفند برگزار می شده است. در این سنت، افرادی که پیش از فرا رسیدن فصل بهار به عنوان نوروز خوان شناخته می شدند، به شهرها و روستاهای مختلف سفر می کنند و در مدح بهار و یا با ذکر مفاهیم دینی اشعاری را بداهه می خوانند. اشعاری که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد به زبان فارسی یا محلی است که بعد از اسلام در ستایش خداوند و امامان شیعه اجرا می شود. اشعار بیشتر به صورت منظوم بود و توسط یک یا چند نفر به طور همزمان خوانده می شد.
در برخی منابع آمده است که نوروز خوانی آیینی ریشه دار و کهن ایرانی است که قدمتی هزار ساله دارد. این آیین در مناطق شمالی آلبورگ، مازندران و گیلان رواج زیادی داشت. در واقع نوروز خوانی را می توان کارناوالی معرفی کرد که در آن شعر، موسیقی، آواز و بازی در مجاورت یکدیگر قرار گرفته و از این طریق مردم را به جشن دعوت می کنند. نوروز خوانان نوعی پیام رسان بهاری هستند که در گروه های دو نفره یا بیشتر گرد هم می آیند و از اوایل اسفند یا اواسط اسفند شروع به خواندن نوروز یا بهار می کنند. لازم به ذکر است زمان اجرای این سنت در اسفند ماه با تغییرات متفاوتی در مناطق مختلف می باشد.
نوروز خوانی معمول در برخی از نقاط ایران به این صورت بود که نوروز خوانان به محل می آمدند و یکی از اعضای گروه که قاری اصلی نوروز بود به اجرای نوروز خوانی می پرداخت و سپس شخص دیگری یا همراهانش تکرار می کردند. شعر . . که در؛ یکی از افراد نیز حرکات نمادین انجام داد که شادی آور نیز بود. نوروز خوانان وقتی وارد حیاط خانه ای می شدند صاحب خانه را به نام صدا می زدند و در شعر نوروز خوانی از نام او استفاده می کردند و از او مژده می خواستند. اشعار گروه های نوروز خوانی با ساز و پاسخ خوانندگان همراه بود و از مردم شهر و روستا دعوت کرد تا برای تبریک عید نوروز، هدیه ای به نوروز خوانان تقدیم کنند.
مالکان از خوانندگان نوروزی تشکر کردند که با دادن میوه، برنج، شیرینی، تخم مرغ و یا حتی پول بهار، نشاط و شادی را به خانه هایشان آوردند. یکی از خوانندگان نوروزی نیز کیفی همراه خود داشت و جوایز آن کیف را جمع آوری کرد. این سنت کهن که یک نمایش ترکیبی است امروزه حفظ شده و در اکثر نقاط کشور مورد استقبال گسترده قرار گرفته است.
اخرین حرف
کشور مورد علاقه ما ایران، علاوه بر جاذبه های فراوان، آداب و رسوم جالبی نیز دارد. نکته جالب برای اکثر گردشگران، روش های مختلف برگزاری هر یک از این آداب و رسوم در نقاط مختلف کشور است. نوروز خوانی در ایران یکی از آداب و رسوم قدیمی است که قدمت آن به پیش از اسلام می رسد.