این استاد دانشگاه با بیان اینکه برهانی با بیان اینکه قصد محسن شهری از ضربه زدن و رفتن بوده است، گفت: می گویند مغازه ها آنجا تعطیل است، مغازه ها به خاطر اعتراضات در خیابان تعطیل است نه به خاطر چاقو زدن او. کسی که جلوی افسر چاقو می کشد، هدفش مقابله با دولت است، نه با مردم. چنین اقدامی اساساً از دایره محاربه خارج است.
مناظره حقوقی با موضوع “محارب در فقه و حقوق” با حضور جلیل محبی، هیات علمی مرکز پژوهش های شورای اسلامی و محسن برهانی، هیات علمی دانشگاه تهران برگزار شد.
محسن برهانی، یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران در این مناظره گفت: دوست دارم در زمانی که دل و فکرشان نگران جان و امنیت نیست در خدمت دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) باشم، اما امیدوارم که اینجا باشم. بدون نگاه سیاسی به بحث حقوقی و بررسی مشکلات می پردازیم و تحلیل و اظهار نظر بدون جهت گیری نسبت به مسئله مطرح شده یکی از ویژگی های مهم موازین حقوقی است.
وی با بیان اینکه جنایت مرزی به گونه ای تعبیر شد که از مرز جرایم مختلف عبور کرد، تصریح کرد: جرمی به نام سرقت مسلحانه داریم، جرمی به نام زورگیری با چاقو و جرمی به نام نزاع داریم. . متأسفانه تعمیم جرم محارب به پرونده هایی که هیچ ربطی به این موضوع ندارند، برای قوه قضائیه، مدرسه و نظام هزینه دارد.
این استاد دانشگاه در پاسخ به تشویق ها اظهار داشت: خاطره خوبی از تنش و غیرعلمی بودن فضای علمی ندارم، لطفا کف نزنید، شلیک نکنید، کف نزنید، تایید یا تکذیب نکنید. . در غیر این صورت جلسه را ترک می کنم چون اینجا هستیم که بحث علمی داشته باشیم و باید گوش کنید و فکر کنید.
به گفته برهانی، وی ادامه داد: طبق اجماع فقها این بر اساس آیه قرآن است که «برای ترساندن مردم اسلحه بیرون می آورد»، بر اساس همین کلیپ که آقای شکاری منتشر کرده است، شاهد گفت که ایشان اسلحه را در غلاف بود، خودش گفت: «رفیق، گفتم بیا.» تلفن را قطع کرد و به پلیس زد. آیا هدف ترساندن مردم است؟ پس اول تشر الصلاح وسط ستارخان بود یا وقتی او را پایین آورد؟ اگر من اسلحه را روی شخص خاصی کشیده باشم، آیا آن شخص موضوع جرم است؟
وی ادامه داد: پلیس می آید، چاقو را می کشم و می زنم. اگر برای ترساندن مردم است، چرا زودتر چاقو را بیرون نیاوردم؟ مجری محترم گفت ما از جزییات پرونده اطلاعی نداریم و تنها اطلاعاتی که داریم همین کلیپ است، شک نکنید، اگر موارد دیگری در تایید محارب بود حتما منتشر می کردند.
وی با بیان اینکه اگر می خواستم ترس ایجاد کنم باید اسلحه را طوری بکشم که مردم ببینند و بترسند به جای اینکه از سلاح به گونه ای استفاده کنم که فقط به پلیس برخورد کند، خاطرنشان کرد: هدفش کشتن پلیس بود. پلیس، نه کشتن، نه ثروت بود و نه ناموس.
برهانی با بیان اینکه هدف محسن شهری از زدن و رفتن بوده است، گفت: می گویند مغازه های آنجا تعطیل است، مغازه ها به خاطر اعتراضات در خیابان تعطیل است نه به خاطر چاقو زدن او. کسی که جلوی افسر چاقو می کشد، هدفش مقابله با دولت است، نه با مردم. چنین اقدامی اساساً از دایره محاربه خارج است.
در این مناظره جلیل محبی از اعضای هیات علمی مرکز پژوهش های مجلس گفت: در سال 1370 ماده 383 قانون مجازات اسلامی لازم الاجرا بود. با وجود اینکه در بین فقها نظرات مختلفی وجود داشت، شورای نگهبان قانون سال 1370 را تصویب کرد.
وی ادامه داد: یعنی در نگارش قانون، فقه را ملاک قرار می دهیم، اما در هر مورد یکی از آرای فقهی را انتخاب می کند و آن چیزی که انتخاب می کند لزوماً فقه معلوم نیست. در همان زمان در سال 70 آیت الله مومن از آقا پرسیدند که در این گونه نظرات نظر ما ملاک است یا نظر معلوم نظر فقیه است و حضرت آقا در پاسخ فرمودند که اگر فقیه است نظر ایشان ملاک است. .
محبی همچنین گفت: ماده 687 می گوید هرکس تجهیزات و تاسیسات و علائم راه را بدون هدف اخلال در سیستم تخریب کند به سه سال حبس یا بیشتر محکوم می شود. در این تبصره آمده است: اگر اقدامات مذکور در جهت برهم زدن نظم و امنیت جامعه و مخالفت با حکومت اسلامی باشد مجازات جنگ خواهد داشت.
وی افزود: اکنون سال 2086 است و لایحه توسط آیت الله شاهرودی که از علمای بزرگ فقه بودند نوشته شده است. این ماده به زبان ساده بیان می‌کند که هرکس تابلوی ورود ممنوع یا عابر پیاده را به قصد سرپیچی از سیستم کج کند، بشکند یا از تابلوهای جاده‌ای خارج کند، مرتکب عمل محرم شده است.
این استاد حقوق در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: ماده 279 این قانون برای بررسی موضوع تبلیغ اسلحه در دستور کار کمیسیون قضایی مجلس قرار گرفت.
برهانی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به بخش اول و مشکلات موجود در بحث عنصر مادی جرم، خاطرنشان کرد: تا کنون مشخص شده است که 5 مشکل در رکن مادی جرم وجود دارد. از طرفی ما در قانون یک بیانیه متأخر داریم که سه عنوان اضافه و تقسیم کرده و مواردی را که آقای محبی ذکر کرده اند نقض می کند. وقتی قانونگذار در سال 286 بدترین ماده تاریخ را تصویب کرد، این بیان به تأخیر افتاد و در مواقع لزوم امکان رجوع به قوانین قبلی وجود نداشت. یعنی شارع نمی تواند اینها را توضیح دهد و تفکیک کند و بعد رجوع کند و مجدداً به قبلی تمسک کند.
وی ادامه داد: اما در بحث عنصر روانی جرم، 4 عنصر به عنوان عنصر روانی جرم در نظر گرفته شده است که 2 عنصر ضروری و اولویت دارند. اولی دانش موضوعی و دومی رفتار عمدی است. اگر شارع حالت خاصی را وضع کند، بحث گناه خاص است، فرق بین انگیزه و سوء نیت خاص این است که در همه مرتکبین وجود دارد; یعنی من با ارتکاب جرم به دنبال چه هستم؟
این استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: از انگیزه به سه طریق استفاده می شود. در جایی شارع ذکر کرده است که اگر برای انگیزه شخصی اسلحه بکشد، سؤال از انگیزه شرط است; و نتیجه باید مطابق رفتار باشد. در ویدئوی پخش شده توسط محسن شهری کجا گفته مامور را بزنیم تا در محیط بلاتکلیفی ایجاد شود؟ این همه را شگفت زده کرد.
وی افزود: کشتن مامور پلیس جرم است، ضرب و شتم و باتوم جرم است، چاقو زدن جرم است، آیا برای ایجاد ناامنی چاقو بیرون می کشد؟ اگر انگیزه را بخواهیم همین است، آن زمان حتی در ماجرای حمله به دو روحانی مستضعف در حرم حضرت رضا علیه السلام بحث شخصی بود یا علنی.
برهانی همچنین گفت: این چه امنیتی است که بلاتکلیفی در محیط 14 بخیه بود؟ طرف نام فرزندش را رستم گذاشت، بعد از حرف زدن ترسید، ما نباید طوری بگوییم که خودمان می ترسیم. این تصمیم تاکنون 8 ایراد دارد یعنی قاضی محترم شک نداشتند؟ آقای کازی در میان این همه مشکل شک نداشتید؟
وی ادامه داد: اگر شوخی است تکلیف ما را روشن کنید، بگویید در شرایط حساس کنونی باید از تمام فقه قیمه درست کنیم، دیگر برای تدریس به دانشگاه نمی رویم و می گوییم این از فقه منور شیعه. دوستان عزیز، در شرایط بحرانی باید ایستاد و فقه و احکام را حفظ کرد. با این فرم ها دستور ندهید و اجرا نکنید و نیمی از جمعیت ایران بگویند چه شده است؟ فرض کنیم دستور خداست. آیا ما باید تصمیم بگیریم و آن را اجرا کنیم و امام محمد باقر (علیه السلام) و امام جعفر صادق (علیه السلام) هزینه آن را بدهند؟ آیا باید اعتراض کرد و فحش داد؟
استاد حقوق دانشگاه تهران تصریح کرد: حالا این فرد افسر را زیر گرفته و کشته است، پس انتقام است، اگر بکشی کشته می شوی و مورد قبول مردم است. به جای اینکه قضاوت کند و بگوید در فقه محارب داریم، محارب را هم آقای محسن شهری قاضی پرونده کشف کرد.
محبی در بخشی دیگر از سخنان خود در این مناظره درباره ارکان جرم اظهار داشت: عمد و علم حاصل هر دو است و شورای نگهبان نگذاشت که این موضوع بعدا کشیده شود و از آن چیزی بگیرد. نوشت و شورای نگهبان به کل مطلب اعتراض کرد.
وی ادامه داد: قانون سابق «لخفا الناس» بود، قانون فعلی برای جان و مال مردم اضافه شد. شارع به صلاحدید خود چیزی را تأیید می کند که ممکن است در اقوال و احادیث معلوم اصلاً نیاید; خب یا شورای نگهبان تایید می کند یا شورا حسب صلاحدید و تبدیل به قانون می شود و نافذ می شود.
یکی از اعضای هیات علمی مرکز پژوهش های مجلس خاطرنشان کرد: می گویند جرم منجر به نتیجه می شود، ماده 279 قانون مجازات اسلامی می گوید: جنگ یعنی بیرون بردن سلاح به قصد کشتن، مال یا ناموس مردم یا ایجاد رعب و وحشت. مهم این است که ما الان قانونی داریم که با قانون 1970 متفاوت است که نویسنده قانون مشخص است و جزئیات مذاکرات مشخص است؛ من به خاطر پول با آن عبارت مخالفت کردم، به خاطر جان و به خاطر ناموس شما بحث اصلاحات قانونی راه و روش خاصی دارد مقاله ای نوشتم با تایید ایشان مجازات اعدام مواد مخدر از 30 گرم به 2 کیلو افزایش یافت فقط در تهران 3500 من با گسترش مجازات اعدام مخالف بودم.
وی ادامه داد: موضوع دیگری است که با تغییر قانون، اموال قبلی که در قانون 75 آمده بود، نسخ نشدند، قصدشان این نیست که اصل 675 را لغو کنند، بحث دیگری است که قاضی آنچه را که قانون اساسی می گوید تفسیر می کند. یعنی شما دو تفسیر از قانون دارید، اولی قوه مقننه و دومی قاضی در قوه مجریه. می توانیم پیشنهاد کنیم که قانونگذار نظر خود را تغییر دهد. نمی گویید معلوم نیست؟ در ابهام، احکام فقهی را بر اساس برداشت های خود تفسیر می کند.
محبی در جای دیگری از سخنان خود تصریح کرد: در همین فیلم نماینده دادستان می گوید قصد کشتن داشته است نه اینکه قصد ارعاب را داشته است. از طرفی در متن مقاله کلمه بعد از «یا» ادامه قبل از آن است. این بدان معناست که هر چیزی که قبل از آن می آید، همان چیزی است که بعد از آن می آید.
و افزود: در بحث «فرد خاص» با همسایه دعوا می کنید مثلاً چون آشغال می گذارد جلوی در شما شخصی می شود، به این معنا نیست که کارمند را از مردم جدا کنید. حتی افسری که بدتر است، حافظ جان مردم است، با کلمه ناس نمی توانید افسر را حذف کنید.
این استاد حقوق در بحث ایجاد ارعاب تصریح کرد: اینکه در برخی مناطق زنگ می زنند و برخی جرات نمی کنند زن و فرزند خود را به آن منطقه بفرستند، این ارعاب است یا مثلا روزی که زنگ زده بود پیاده روی کردم. به میدان انقلاب و دو نفر فحش دادند، دادند، اما بیش از 10 نفر گفتند جسارت زیاد است، این یعنی من باید بترسم. ناامنی یعنی هر تعریفی که شما از ناامنی دارید که شامل بستن خیابان و بیرون کشیدن قمه نباشد.