رالی کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت ملک، خودرو، طلا و… و ترس مردم از آینده مبهم اقتصاد ایران، سکوت دولت و حتی حمایت از عملکردی که نمی توان از شکست آن چشم پوشی کرد، نه تنها منتقدان، بلکه خودی ها را نیز به واکنش واداشت.
از یک سو صحبت از ترمیم یا جایگزینی احتمالی تیم اقتصادی کابینه است و از سوی دیگر پیشنهاد استعفای دولت به عنوان راهکاری برای خروج از بن بست مطرح می شود. نه چپ و نه راست وجود دارد. بسیاری از منتقدان کار کابینه سیزدهم بر لکنت در انتقادات خود غلبه کرده و آشکارا نیاز به تغییر را بیان می کنند. حالا عده ای خواهان استعفای دولت هستند، عده ای خواهان تغییر حداقل تیم اقتصادی هستند و مجلس همچنان قدرت استیضاح دولت را در پشت سد گروهی حامی کابینه ندارد. در این میان نباید از تأثیر چشمگیر یک گروه سیاسی بر تیم مدیریتی که نقش مهمی در تصمیم گیری دارد غافل شد.
انتشارات رهبر انقلاب روز گذشته با بازنشر توصیه های رهبری به دولتمردان در خصوص مهار تورم، آنان را به توجه به این توصیه ها دعوت کرد. مهدی فدائی در توئیتی نوشت: تذکر به دولتمردان، رهبر انقلاب: ثبات اقتصادی باید باشد، تورم مهار شود. و دستگاه های اجرایی برای یافتن راهی است. درمان ورم … 26/11/1401». شرایط این روزها و عدم ارائه راهکار برای برون رفت از چالش های کنونی، صدای خبرگزاری تسنیم، رسانه های حامی دولت و انتقاد از دولت را درآورد. این خبرگزاری نوشت: اگر دولت برای مهار نوسانات ارزی اقدام نکند و بخشنامه های ارزی بانک مرکزی را پسندیده باشد، قطعا نمی تواند به وعده کنترل تورم دست یابد، زیرا پیش نیاز اصلی کاهش نرخ تورم است. تورم کاهش نوسانات ارز و فشارهای تورمی است. گرانی ساعتی طلا و ارز این روزها متاسفانه با سکوت مسئولان همراه است! تنها پاسخ به گرانی ارز در روزهای اخیر این است که “قیمت دلار واقعی نیست!” اما از دولت و مسئولان بانک مرکزی انتظار می رود که دلیل وضعیت فعلی را به درستی توضیح دهند و تصمیم خود را با مردم در میان بگذارند. نه اینکه بگوییم قیمت فعلی دلار در بازار آزاد واقعی نیست. آقایان می دانند که این قیمت های غیر واقعی این روزها سر به فلک کشیده و به جنگ اعصاب جدی مردم تبدیل شده است.
جلیل رحیمی جهان آبادی، نماینده مجلس نیز روز گذشته در صفحه توئیتر خود نوشت: یک دلار تقریبا 60 تومان، خودرو سه تا چهار برابر قیمت کشورهای همسایه، خرید خانه ای که حتی با معیشت هم نمی توان در آن اجاره کرد. ، موبایل دوبرابر کشورهای دیگر، میز خالی عالی، دولت انقلابی مجلس انقلابی ملت چیست، کفن هایی که از قم به تهران آمدند و تریبون های انتصابی که علیه #جرجام گفتند؟
از این رو با تداوم شرایط نابسامان اقتصاد و موج جدید انتقادات از کابینه، زمزمه تغییر کابینه سیزدهم قوت می گیرد، هرچند رئیس جمهور در راس قوه مجریه قرار گرفته است. شعبه یک سال و نیم نشان داده که علاقه ای به تغییر ندارد. حال اینکه چقدر از این علاقه اختیاری است و چقدر از جبر سیاسی ناشی از حکومت واحد وام گرفته شده است، چندان روشن نیست. افکار عمومی هنوز سابقه سهم خواهی از او در تشکیل کابینه را فراموش نکرده است، بنابراین او می خواهد نگاهی خوشبینانه به تغییر کابینه برای رفتن در مسیر اصلاحات داشته باشد. اما شانس رئیس جمهور برای تصمیم گیری زیاد نیست و او باید یا تسلیم تغییرات شود یا نگران پروژه احتمالی خروج در آینده در حالی که دلار به شدت در حال حرکت است. روز گذشته اما وزیر کشور با بیان اینکه «رشد تورمی» نسبت به زمانی که «قبض گرفتیم» بسیار «کاهش» داشته است، گفت: من خودم از بازار خرید می کنم و قیمت ها را می دانم. رئیس شورای امنیت کشور با بیان اینکه «رئیس جمهور روی مسائل تورم بسیار حساس است»، «حوادث اخیر» در بحث ارز و افزایش سریع نرخ آن را «توطئه» دانست. با توجه به این نوع نگاه کابینه به تحولات کنونی، حتی نمی توان قضاوت کرد که آیا از بحران در دولت تفسیر درستی صورت گرفته است، هرچند اصولگرایان از دیرباز در زمینه لزوم تغییر کابینه پیشتاز بوده اند و اخیراً روزنامه اصول گرایی خراسان نیز به انتقاد از آن پرداخته است. عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم و وی خواستار تغییر در تیم اقتصادی شد. نمایندگان اصولگرا نیز از جمله مدافعان تغییر کابینه هستند. چندی پیش جلال محمودزاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: کابینه دولت سیزدهم در ابتدای کار با توجه به الزامات تعمیر کابینه دولت سیزدهم مشکلات زیادی داشت. در شرایط حاکم بیش از 50 درصد از دولت سیزدهم طی یک تا دو سال آینده برکنار می شود.
در این میان صحبت از جایگزینی حداقل سه نفر از اعضای دولت یعنی خاندوزی، وزیر نه چندان موفق دولت محسن رضایی است که دکترای اقتصاد او نیز مربوط به پول است و قرار بود ریال را به یکی از ارزهای قدرتمند دنیا تبدیل کند. جهان و یک افشاگر دیگر که حقیقت رهبر تیم اقتصادی دولت است. با توجه به افشاگر و لحنی که این روزها در پیش گرفته است، به ویژه پس از انتشار عکس منتشر شده از دیدار سران قوا با حضور وی، امکان تغییر چندانی وجود ندارد، زیرا او در موقعیتی قرار می گیرد که در پاسخ به … وضعیت دلار و رشد عجیب آن به سادگی می گوید: «بهتر از ما پیدا نخواهید کرد». به گفته علیرضا بیگی نماینده مجلس، وی در جلسه غیرعلنی در پاسخ به سوالات بهارستانی ها، غیرمسئولانه ترین پاسخی را که از زبان یک مسئول، رئیس تیم اقتصادی دولت و معاون اول رئیس جمهور شنیده می شود، داد. مجلس ایشان صریح و بدون پاکت اعلام کردند که شما برای اداره امور ارزی کشور بهتر از ما نخواهید یافت و بهتر از شما نخواهیم یافت و «اینطور است». اینکه معاون رئیس جمهور در بی توجهی به نمایندگان و نگرانی از کاهش ارزش پول ملی تا این حد آرامش داشته باشد، به معنای احتمال تغییر یا نگرانی از تغییر نیست. هرچند مدتی است که شنیده می شود در صورت جابجایی وی، فتح گزینه ای است که برای او در نظر گرفته شده است. در مورد خاندوزی وزیری که استیضاحش از رگ گردن به او نزدیکتر است نیز زمزمه هایی مبنی بر ترمیم کابینه برای بازگرداندن کابینه از رئیسی شنیده می شود. به خصوص که حتی برای بدیهی ترین مسئولیتش که پاسخگویی به غرور 300 میلیون تومانی و افزایش قیمت دلار است، به خبرنگار می گوید: «جلسه بعد بیاورید؛ این را هم در جلسه بعد مطرح کنید. من برای این سوال آماده نیستم! دیروز سید صادق حسینی، فعال رسانه ای در توییتی نوشت: شنیده ها: آقای رئیسی با شمس الدین حسینی وزیر اسبق اقتصاد دولت احمدی نژاد برای جایگزینی کندوزی به توافق رسیده است و حسینی رئیس کمیسیون تلفیق گفت: پس از آمدن وی به دولت، بودجه اجرا خواهد شد. شنیده می شود قالیباف به دلیل ناهماهنگی حسینی با وی، موافق ماندن خاندوزی است. محسن رضایی که پس از سال ها تلاش مستمر سرانجام با تشکیل کابینه سیزدهم به کمک رئیس جمهور وارد پاستور شد، نشان داد که دیگر ادعای تخصصش در اقتصاد برای مردم قابل باور نیست، در تحقق آن ناکام بوده است. وعده‌هایی که می‌خواست رئیس‌جمهور شود، استعفای او رفتار معقولی است، اما به نظر می‌رسد استعفا در ماهیت سیاسی مدیران ایرانی جایی ندارد. بنابراین حتی تقاضای استعفای رئیس جمهور که برخی اصولگرایان و برخی اصلاح طلبان آن را آغاز کرده اند، فعلاً شانسی برای موفقیت نخواهد داشت، هرچند ناکامی در عبور از بحران کنونی ممکن است بسیاری از معادلات سیاسی ایران را تغییر دهد.
درخواست ها برای استعفای دولت در حال افزایش است
چند روز پیش گلمعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده سابق مجلس با اشاره به عملکرد دولت رئیس جمهور و افزایش قیمت ها به ظهرام نیوز گفت: این دولت شعاری، ناکارآمد و ناکارآمد است و هزینه های بسیار زیادی را به دولت تحمیل کرده است. در این پیوند احمد زیدآبادی نیز فکر می‌کند: «با پیچیده‌تر شدن اوضاع کشور، دولت آقای رئیسی ناکارآمدتر و بحرانی‌تر می‌شود.» اگر من جای او بودم یا خود را از اسارت ثبات نجات می‌دادم و یک کابینه کاملا متفاوت و یک کابینه خبرگان قابل قبول تعیین کنید وگرنه از ریاست جمهوری کنار می رفتم همچنین در بحبوحه اعتراضات اخیر آبان ماه، غلامعلی رجایی گفت: «اگر آقای رئیسی به فکر کشور باشد و بخواهد. برای خدمت به کشور باید پایان دولت خود را اعلام کند و از ریاست جمهوری استعفا دهد تا دولت جدید کشور را به دست گیرد.» دستش را بگیر”. روز چهارم اسفند روزنامه جمهوری اسلامی که مدت هاست با لحنی صریح و به دور از کنایه از عملکرد رئیس جمهور انتقاد کرده است، در گزارشی خواستار اصلاح کابینه شد و نوشت: بسیاری از کارشناسان و دلسوزان. نظام بر این باور است که تا دیر نشده راهی برای جبران وجود دارد، رئیس جمهور به تیم اقتصادی و ترکیب تیم دیپلماسی خارجی نیاز دارد تا بررسی و تغییرات اساسی در سیاست ایجاد کند. متاسفانه آنچه در این مدت برای مردم روشن شده است. این است که شعارهای دولت منطبق بر واقعیت نیست و مردم اثر هیچ یک از وعده ها و اظهارات دولت را روی میز خود ندیده اند، البته این روزنامه در اردیبهشت ماه امسال یادداشتی به قلم سردبیر خود نوشت. وی با عنوان «اخطار خطر جدی!» با بیان اینکه «تصور نکنید کشور فاقد نیروهای توانمند و مبتکر است» رو به ابراهیم رئیسی کرد: «حالا که معلوم است نمی‌توانید تصمیم بگیرید. این مشکلات را با جسارت کنار بگذارید» و گفت: «کار را به مردان شایسته بسپارید». مردم و کشور را از این گرداب خطرناک نجات دهیم.رئیس سابق بانک مرکزی که رقیب رئیس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری بود به رایضی گفت: به شما پیشنهاد می کنم اگر واقعا فکر می کنید قبلی ها اوضاع را خراب کرده اند. و شما نمی توانید آن را درست کنید، بله استعفا دهید و بروید. یک دوره هشتگ “استعفای رئیس جمهور” هم ترند شد که بخشی از آن توسط خود نیروهای ارزشی فعال در توییتر منتشر شد. به هر حال نه دولت و نه مردم اینطور نیستند اینکه چرا رئیس جمهور تصمیمی برای اصلاح روند معیوب فعلی نمی گیرد به یک سوال رایج تبدیل شده است و تاکنون پاسخ قطعی برای عدم موافقت وی با تغییر و اصلاح کابینه نمی توان یافت، اما آنچه مسلم است این است که پیامدهای عدم موافقت با اصلاحات برای دولت سیزدهم موقتی و آسان نخواهد بود.