روز جدید در حالی که وزیر اقتصاد و دارایی وعده داده است که مهار تورم سرلوحه کار دولت سیزدهم است، مسئولان آن دولت پیش از این تلاش کرده اند ثابت کنند که تورم در ایران موضوعی است که با نوعی سادگی و به نوعی به حوزه حاکمیتی بازمی گردد. حمله به حاکمان سابق ربطی به تحریم ها و عوامل بین المللی ندارد.
اقتصاد ایران اکنون در شرایط تورم بسیار شدیدی قرار دارد که احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی، قبل از حضور در ستاد وزارتخانه وعده داده بود که هر دولتی که منصوب شود بدون هیچ مشکلی شاهد کاهش 10 تا 15 درصدی نرخ سود خواهد بود. تورم خواهد داشت. وی که انتظار نداشت به زودی پست وزارت اقتصاد و دارایی را بر عهده بگیرد، به دولت بعدی هشدار داد که روی این موضوع مانور ندهد و تاکید کرد که این کاهش ربطی به کار هیچ دولتی ندارد. این کاهشی است که با تغییر دولت اتفاق خواهد افتاد.
وی همچنین در مهرماه سال گذشته وعده داد: دولت سیزدهم اقداماتی برای کنترل افزایش قیمت ها از جمله کنترل نوسانات نرخ ارز از طریق افزایش فروش نفت و میعانات گازی را در دستور کار قرار داد که در دستور کار قرار گرفته است. علاوه بر این، در روزهای اخیر اقداماتی برای تسهیل دسترسی به ارزهای بلوکه شده این کشور در سایر کشورها انجام شده است.
وی در بهمن ماه سال گذشته به صراحت تورم سال 1401 را کمتر از تورم 1400 اعلام کرد و در خرداد ماه نیز وعده مهار تورم توسط این مسئول تکرار شد.
دولت سیزدهم اکنون در آستانه سالگرد تاسیس خود شاهد رشد غیرقابل توقف تورم و ثبت رکوردهای عجیب در این حوزه است. با این حال احسان خاندوزی نگفته است که آیا افزایش تورم را ناشی از عملکرد دولت متبوع خود می داند یا دلیل دیگری برای افزایش تورم می داند.
دولت سیزدهم با جاه طلبی های فراوان به کرسی قدرت تکیه زد، اما پس از گذشت تنها یک سال با عفو یکی از کسانی مواجه شد که پیشروان این حوزه بودند و فکر می کردند با گفتار درمانگر می تواند اقتصاد را التیام بخشد. خداحافظی عبدالملکی بدون شک نوک تیز پیکان انتقاد را متوجه احسان خاندوزی کرد. مردی که مانند عبدالمالکی فارغ التحصیل دانشگاه امام صادق است و اکنون با تورم بسیار بالایی که اقتصاد را در پیش گرفته است، قول داده است که این طوفان در ماه های آینده فروکش کند.
وقتی سرمایه اجتماعی فرو می ریزد
شاید یکی از مهمترین مسائل و مشکلات ایران، فروپاشی سرمایه اجتماعی در ایران باشد. سرمایه های اجتماعی در ایران به دلیل عدم تحقق اهداف و برنامه های اعلام شده از یک سو و تخریب گسترده دولت های گذشته از سوی دیگر با افت شدیدی روبه رو هستند. در نتیجه، اعتماد چندانی به برنامه‌ها و سیاست‌های دولت در این زمینه وجود ندارد و سرمایه‌گذاران کمتر می‌توانند اهداف خود را با سیگنال‌های اعلام شده از سوی دولت‌ها هماهنگ کنند. در این راستا شعار مهار تورم مورد استقبال مردمی قرار نگرفت که بیش از چهار سال است با بحران ارزی و در نتیجه افزایش تورم واقعی مواجه هستند.
در همین راستا حذف ارز از ۴۲۰۰ تومان به منظور کاهش فشار و افزایش احتمال رسیدن یارانه ها به هدف انجام شد و در شرایطی که سازمان برنامه و بودجه آثار این اقدام را حدود هفت درصد برآورد کرد. تورم مواد غذایی در ایران افزایش یافته است بنابراین در نهایت این شرایط زمینه را برای شکستن رکورد رشد ماهانه تورم در ایران فراهم کرد.
اگرچه بانک مرکزی مدعی است که نرخ رشد منفی نقدینگی در فروردین ماه امسال پیامی امیدوارکننده در شاخص های پولی اقتصاد کشورمان و نشانه امیدوارکننده ای از بهبود وضعیت اقتصادی است، اما افزایش 12.2 درصدی تورم در خرداد ماه نشان می دهد. نشانه ای خطرناک برای اقتصاد کشورمان به گفته این کارشناس اقتصادی، در صورت تداوم این روند تورمی در ماه های آینده، در یک سناریوی بدبینانه اقتصادی، احتمال افزایش تورم به بالای 70 درصد در پایان این سال وجود دارد. سال
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی، پیش از تصدی این وزارتخانه قول داده بود که هر دولتی که منصوب شود، بدون هیچ مشکلی شاهد کاهش 10 تا 15 درصدی نرخ تورم خواهد بود. نویسنده این سخنان وضعیت امروز است!
آیا تورم قابل کنترل است؟
این سوال مهمی است که این روزها از سوی کارشناسان و افکار عمومی مطرح می شود و مسئولان دولتی اغلب در معرض پاسخ آن هستند.
وزیر اقتصاد در این خصوص گفت: بانک مرکزی در زمینه کنترل و محدود کردن نرخ تورم باید برنامه ریزی و وعده های لازم را به مردم بدهد اما به عنوان سخنگوی ستاد اقتصادی دولت اعلام می کنم که کنترل تورم اولویت دولت و برنامه ریزی و تمرکز همه دستگاه های دولتی برای کنترل هر سه منبع تورم به مردم قول کنترل و مدیریت تورم در ماه های آینده را می دهیم.
خاندوزی در خصوص سرنوشت تورم در اقتصاد ایران در کوتاه مدت و برنامه دولت برای کنترل تورم تا پایان سال و همچنین جلوگیری از تداوم و گسترش تورم در خرداد ماه به ماه های بعد گفت: در اقتصاد حداقل با سه منبع تورم مواجه هستیم که یکی از آنها نقدینگی است. منبع رشد نقدینگی کنترل شده است و منبع دیگر تورم بی انضباطی پولی و بانکی در اقتصاد است که ما هم کنترل می کنیم.
وی با اشاره به منبع سوم تورم که نقش مهمی در افزایش تورم در ماه های اخیر داشت، گفت: سومین منبع تورم افزایش هزینه های تولید است که در ماه های نخست امسال ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای خارجی بوده است. تورم وارداتی و افزایش قیمت مواد اولیه در داخل، افزایش دستمزد و کمک هزینه، اجرای طرح یارانه و غیره. افزایش یافت و در خرداد شاهد افزایش نرخ تورم بودیم.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: بر اساس اقدامات دولت، منبع سوم تورم در تیر و مرداد نسبت به خرداد به صورت کنترل شده کاهش می یابد، بنابراین چشم انداز تورم در ماه های آینده قطعا به سمت کنترل و محدود کردن تورم است.
خاندوزی ادامه داد: در زمینه کنترل و مهار نرخ تورم، بانک مرکزی باید برنامه ریزی و به مردم وعده دهد، اما به عنوان سخنگوی ستاد اقتصادی دولت، کنترل تورم را اولویت دولت اعلام می کنم. و برنامه ریزی و تمرکز همه دستگاه های دولتی برای کنترل هر سه منبع این تورم است و به مردم قول می دهیم تورم را در ماه های آینده کنترل و مدیریت کنند.
نکته اصلی در اینجا این است که مهار تورم و بهبود وضعیت اقتصادی ایران ریشه در ارتقای جایگاه ایران در عرصه بین المللی، برقراری انضباط مالی و پولی در داخل و همچنین حذف حلقه های رانت خواری دارد. باید دید در سه سال باقی مانده از دوره ریاست جمهوری چنین طرحی در دستور کار قرار دارد یا اینکه برنامه های تورم زدایی صرفاً لبیک می ماند.