حسین امیرعبدالیان وزیر امور خارجه کشورمان در گفت و گوی اختصاصی برای این شبکه که پیش از این قسمت کوتاهی از آن منتشر شده بود، در پاسخ به این سوال که منظور وی از جدیت ایران در برجام در روند مذاکرات چیست؟ «آیا مردم ایران به زودی تأثیر ابتکارات دولت بر مذاکرات وین را روی میز خود خواهند دید؟» اگر بخواهیم وارد مذاکره شویم، باید بین مذاکرات ما در وین و رفتار عملگرایانه دولت دکتر رئیسی پیوندی وجود داشته باشد. بنابراین ما صرفاً با هدف مذاکره به وین نیامدیم. بلکه آمدیم مذاکره کنیم تا به توافق خوبی برسیم. من معتقدم ما هرگز تا این حد به توافق نزدیک نشده بودیم.
امیر عبداللهیان نیز در پاسخ گفت: به نظر شما چه زمانی مردم نتیجه این مذاکرات را سر میز خود خواهند دید؟ او گفت: «زیرا در دنیای سیاست حرف‌های زیادی زده می‌شود و فکر می‌کنم باید باور کنید که ایران منزوی برندگان زیادی دارد، اما بازنده اصلی مردم به‌ویژه طبقات فقیر جامعه ایران هستند. ما معتقد نیستیم که ایران در انزوا است. تحریم های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا ما را با مشکل مواجه کرده است و ظاهراً بی عملی سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان از سال 2015 علیرغم همه تلاش ها حتی در زمان دولت ترامپ در آمریکا و از طریق این سیاست مشکلاتی را برای ایران ایجاد کرده است. فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شد، چیزی به نام انزوای ایران شکل نگرفت. اما سوال شما این است که توافق وین چه تاثیری بر زندگی مردم و توده‌ها خواهد داشت. اکنون به توافق نزدیک شده ایم. چند مشکل وجود دارد که جزو خطوط قرمز ماست. ما تاکنون ابتکارات زیادی داشته ایم. ما روی میز مذاکره در وین انعطاف زیادی از خود نشان داده ایم و اگر امروز می گوییم بیش از هر زمان دیگری به مذاکره نزدیک شده ایم، این را از طریق میانجی گری آمریکایی ها و سه کشور اروپایی گفته ایم. من و همکارم در گفت‌وگوی تلفنی و دیدار با وزرای خارجه سه کشور به صراحت اعلام کردیم که اکنون زمان ابتکار عمل و انعطاف از سوی غرب است. ما معتقدیم که اگر امروز کشور غربی بخواهد نسبت به آنچه که در وین روی میز مذاکره می گذرد واقع بین باشد، می توانیم در کمتر از چند ساعت به توافق نهایی برسیم. بنابراین به نظر ما زمان در دست کشور غربی است و به واقع گرایی و ابتکار کشور غربی بستگی دارد. ما به طور جدی پای میز مذاکره در وین هستیم. علیرغم اینکه کشورهای غربی در طول مذاکرات و در مراحل سخت بارها اعلام کرده اند که ممکن است مجبور به ترک میز مذاکره شویم، من در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با جوزف بورل به او گفتم که همکارانم جدی و با انگیزه هستند. آنها با هدف دستیابی به یک توافق خوب و فوری تا رسیدن به این نقطه در وین خواهند ماند. اما اگر طرف مقابل انعطاف و ابتکار لازم را از خود نشان ندهد، بی شک مسبب شکست احتمالی مذاکرات خواهد بود.
وی گفت: فکر می‌کنم آمریکا برای جلوگیری از اتفاقاتی که برای دونالد ترامپ رخ داد و اینکه آیا فکر می‌کند ورود شرکت‌های آمریکایی به ایران به نوعی تضمین قوی‌تری ارائه می‌کند یا خیر، از آمریکا تضمین می‌خواهد. یکی از مشکلاتی که در برجام داشتیم نقش شرکت های آمریکایی یا گردش دلار در سیستم بانکی بود. طرف آمریکایی در همین مذاکرات برجام مرزهایی را در این زمینه تعیین کرد و به همین دلیل وقتی بارها به ما می گویند که آقای بایدن با حسن نیت به توافق خوبی دست پیدا می کند اما وقتی با رفتار آقای بایدن و طرف آمریکایی انجام می شود. مقایسه کنید و مقایسه کنید، با یک پارادوکس مواجه می شویم. این وضعیتی است که از یک طرف پیام می دهند که ما حسن نیت داریم و از طرف دیگر همزمان در همان روزی که این پیام را دریافت کردیم تحریم های جدیدی برای برخی از افراد اعمال می شود. اشخاص حقیقی و حقوقی ما بنابراین ملاک برای ما رفتار آمریکایی هاست و با رفتار طرف آمریکایی قضاوت می کنیم.
وی در پاسخ به اینکه آیا روابط نزدیک با اتحادیه اروپا به ویژه در حوزه مالی و تجاری همچنان در اولویت تهران است یا اهمیت سابق خود را از دست داده است؟ به عنوان یک دولت پوپولیست و متحول بر اساس دکترین سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل و همکاری هوشمندانه شناخته شده است. در این دکترین ما در سیاست خارجی به تمام نقاط جهان نگاه می کنیم. نگاهی که شامل قاره اروپا می شود و در ذیل این مجموعه به توسعه روابط با هر کشور اروپایی نگاه می کنیم. البته ما صراحتاً به طرف های فرانسوی، انگلیسی و آلمانی گفته ایم که اگرچه برای این قسمت از اروپا اهمیت قائل هستیم، اما این سه کشور را کل اروپا نمی دانیم. و ما برنامه مستقلی برای توسعه و تقویت روابط با واحدهای سیاسی در اروپا داریم و در دولت جدید به طور جدی این موضوع را دنبال می کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا با ایده افتتاح دفتر اتحادیه اروپا در ایران مخالف است و با جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صحبت کرده است یا خیر، گفت: این موضوعی است که بارها مطرح شده و اتفاق می افتد. اخیراً وزیر امور خارجه فنلاند این موضوع را در تهران با من در میان گذاشت. وقتی به سوابق نگاه کردم دیدم هر وقت مقدمات و امکان افتتاح دفتر اتحادیه اروپا در تهران فراهم شد، در داخل اروپا یک بحران تصنعی علیه جمهوری اسلامی ایران به وجود آمد، یعنی با حسن نیت در مورد ما می خواهیم مواجه شدیم. برای افتتاح دفتر اتحادیه اروپا، از سوی دیگر، یک بحران مصنوعی وجود دارد، در حالی که این دفتر هنوز افتتاح نشده است. بنابراین دیدم که کمکی به این وضعیت نکردند. بنابراین فکر می کنم این ایده هنوز در دستور کار ما است.
امیرعبداللهیان در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به اظهارات اخیر خود در کنفرانس امنیتی مونیخ در مورد تبادل اسرای آمریکایی در ایران، مبادلات مشابهی در مورد زندانیان دوتابعیتی اروپایی در ایران نیز صورت می گیرد یا خیر، گفت: دلیل جاسوسی که آنها اعتراف کردند مطرح شد. در زندان و البته اقدامات جاسوسی آنها فجایع بزرگی را به بار آورده است. مثلا یکی از این افراد که تابعیت دوگانه دارد، حاصل جاسوسی او برای موساد است که در آن تعدادی از دانشمندان هسته ای ما کشته شدند. بنابراین این مشکلی نیست که قوه قضاییه به راحتی از کنار آن بگذرد. با این حال، تعدادی از ایرانیان، آمریکایی‌ها، انگلیسی‌ها و سایر ملیت‌ها بودند که در سال گذشته با تعداد و زمان تعیین شده، به صورت بسته‌ای مبادله کردند. متأسفانه تیم آمریکایی در دقیقه 90 این موضوع را متوقف کرد. ما از آن زمان اعلام کرده ایم که آماده اجرای توافق هستیم و هر زمان که طرف مقابل آماده باشد، چه بدون مذاکرات وین و چه علاوه بر مذاکرات وین، آماده تبادل هستیم. ما این را یک موضوع بسیار بشردوستانه می دانیم و اساساً معتقدیم که این پرونده بشردوستانه نیازی به پیوند دادن به مذاکرات در وین ندارد.
وزیر امور خارجه کشورمان اخیرا با بیان اینکه «قهرمان شطرنج ایران که نابغه شطرنج جهان است» با نخست وزیر یک کشور اروپایی عکس یادگاری گرفته است. جدا از بحث انتخاب شخصی، موضوع فرار مغزها در دولت جدید و در دیپلماسی جدید تحت رهبری شما چقدر اهمیت دارد؟ وی با بیان اینکه بهتر نیست یک نابغه بین المللی متولد ایران چنین عکسی را در کشور خود می گرفت، گفت: ما تلاش می کنیم تا دنیا از خدمات ارائه شده توسط برخی از ایرانیان بی نصیب نمانند. علاقه جدی به تشویق نخبگان و در ایران فراهم کردن شرایط برای آنها برای داشتن بهترین کار در داخل و مردم خودمان برای استفاده از دستاوردها، دانش و همبستگی آنها در زمینه های مختلف. کشورهای مختلف در طول سال با افرادی که کمتر از دو انگشت دارند، خواهید دید که این تعداد اندک در مقایسه با حجم ایرانی ها قابل توجه نیست.. اما همین تعداد کم امپراتوری رسانه ای غرب را آنقدر بزرگ کرد که برخی از ایرانیان به این فکر افتادند که آیا می توانند. اگر به ایران آمدند برگردند.
او به یورونیوز گفت: «شما به ایرانیان خارج از کشور قول دادید که با آرامش به ایران سفر کنند. آیا همچنان به قول خود عمل می کنید؟ چون اخیرا خبرهایی مبنی بر همکاری با مسافران در فرودگاه امام منتشر شده بود. جلساتی که مشخص نیست، غیرارادی یا عمدی بوده است. او گفت: “آیا به قول شما هنوز عمل می شود؟” همه ایرانی ها می توانند اطلاعات بسیار محدودی در مورد خود در این قسمت ارائه دهند و از وزارت امور خارجه بپرسند که آیا می توانند بدون مشکل سفر کنند. نیازی به انجام آن نیست، اما برای اطمینان انجام می شود.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این سوال که «پس کی از خود پرسیده و طبق پاسخ وزارت امور خارجه می بیند مشکلی وجود ندارد، آیا می تواند به سلامت به ایران بیاید؟» او گفت. ضمناً من می خواهم به شما بگویم که یکی از این افراد ماه گذشته آمده بود که ما از طریق این سامانه تأیید کردیم و به او گفتیم که تضمین با وزارت امور خارجه و وزیر امور خارجه این است که بدون مشکل برگردید. . این فرد به سرکنسولگری ما اطلاع می دهد که پاسپورتش در فرودگاه مشکل دارد. سپس من و معاونم در بخش کنسولی شخصاً با او تماس گرفتیم. از او پرسیدم مشکل چیست؟ و دیدم که فقط یک سوال خیلی ساده آنها را نگران کرده است. قبول کردیم و گفتیم فردا برو فلان منطقه برای کار پاسپورتت، پاسپورتت بدون مشکل تمدید می شود.
امیر عبداللهیان در پاسخ به این که آیا ایران حکومت طالبان را به رسمیت شناخته است یا منتظر توافق با جامعه جهانی است؟ مشکل دیگر روابط با عربستان است. مقامات ریاض می گویند مذاکرات با تهران مثمر ثمر نبوده و تاثیر قابل توجهی نداشته است. مشکل دیگر رقبای تجاری منطقه ای است. آقای اردوغان در سفر اخیر خود به امارات، سیزده توافقنامه تجاری بزرگ با این کشور امضا کرد. از سوی دیگر عراق به دنبال جایگزینی برای گاز ایران است و در حال مذاکره با قطر و سایر کشورها است. وی توضیح داد: «راهبرد همسایه محوری شما به این موارد چه پاسخی می دهد؟» توضیح داد: «خیلی کوتاه پاسخ می دهم. در روابطمان با دولت موقت افغانستان، در حالی که حدود دو ماه پیش وزیر امور خارجه افغانستان به تهران سفر کرده بود، به صراحت به وی گفتیم که معیار ما برای شناخت وضعیت جدید افغانستان، تشکیل یک دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام است. ما با افغانستان 900 کیلومتر مرز مشترک داریم و روزانه بیش از 5000 مرد، زن و کودک آواره افغان به مرزهای ما می آیند. تعداد مهاجران افغان که وارد ایران می شوند نگران کننده است. به دلیل مسائل امنیتی در مرزهای خود، با نهاد حکومتی موقت افغانستان در تماس هستیم، سفارت ما در آنجا فعال است، اما به صراحت به آنها گفته ایم که به رسمیت شناخته می شوند که منوط به تشکیل دولت فراگیر است.
وی افزود: در مورد عربستان از بازگشت روابط دو کشور به حالت عادی استقبال می کنیم. در گذشته، سه نفر از دیپلمات‌های ما در جده با سازمان همکاری اسلامی مستقر بودند و من فکر می‌کنم آنچه که نتیجه چهار دور مذاکره با عربستان سعودی در بغداد به دست آمد، نشان می‌دهد که راه‌هایی برای پیشرفت وجود دارد.
وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: اما در مورد نقش عراق تاکید می کنم که هر کشوری جایگاه و ظرفیت خود را دارد. هیچ کشوری نمی تواند جای جمهوری اسلامی ایران را بگیرد. هر کشوری در ظرفیت خود توانایی هایی دارد و از آن قابلیت ها و ظرفیت ها استفاده می کند. تصور اینکه عراق در حال تصاحب بازار ایران است به نظر من ارزیابی درستی نیست. البته لغو تحریم ها علیه ایران می تواند ایران را به جایگاه طبیعی خود در عرصه اقتصادی و تجاری بازگرداند و پتانسیل فراوان و اخلاق حسنه مردم عزیزمان در ایران این امکان را برای آنها فراهم کرده است که در مقابل این تحریم های شدید گذشته مقاومت کنند. چهل و دو سال اما در وین تلاش می کنیم از این مرحله تحریم های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا فراتر برویم تا همه کشورها بتوانند به تعهدات خود بازگردند و امیدوارم در مرحله جدید شاهد همکاری های همه جانبه تر و موثرتر دوجانبه باشیم. همکاری با هر کشور، منطقه ای و بین المللی. ما به آینده بسیار خوشبین هستیم.