انتخابات عراق و روابط پیچیده صدر با تهران

«عراق، مانند بسیاری از کشورها، جایی است که نه تنها آراء شمارش می شود، بلکه در آن سنجیده و تفسیر می شود. بنابراین جای تعجب نیست که انتقاد شدید پس از انتخابات 10 اکتبر وجود داشته باشد زیرا ناآرامی های سیاسی زیادی وجود دارد.

ائتلاف 74 کرسی سائرون مقتدی صدر به یک بلوک سیاسی بزرگ تبدیل شده است و بدین ترتیب امتیاز تعیین نخست وزیر بعدی را به دست آورده است. بدین ترتیب آخوندی حدود نیمی از ۱۶۵ نماینده مورد نیاز برای کسب رای اعتماد در مجلس ۳۲۹ نفره و تایید دولت را در اختیار دارد. احزاب عمده سنی به رهبری محمد الحلبوسی رئیس جمهور 34 کرسی و تاجر کامیس الخنجر 15 کرسی به دست آوردند.

فهرست دولت حاکم نوری المالکی، نخست وزیر سابق، تعداد نمایندگان پارلمان را از 25 نفر به 35 نفر رسانده و در مذاکرات بعدی به یکی از احزاب حاکم تبدیل شده است. بزرگترین شوک انتخابات اما، فروپاشی بلوک فتح به رهبری هادی العامری بود که از رتبه 60 به هفدهم سقوط کرد.

در مورد کردها، سهم حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی از 25 به 33 افزایش یافته است که شانس این گروه را برای انتصاب رئیس جمهور جدید به جای برهم صالح رئیس جمهور فعلی افزایش می دهد.

علاوه بر داشتن یک بلوک در مجلس، اصلی‌ترین سرمایه سیاسی صدر این است که یکی از مهم‌ترین خانواده‌های شیعه را به ارث برده است که خانواده‌ای از نسل پیامبر اسلام است. صدریان مدعی ارتباط مستقیم با علمای برجسته و نفوذ و اعتبار زیاد در عراق و جاهای دیگر هستند. آنها شورش علیه بریتانیا را در دهه 1920 رهبری کردند.

امام موسی صدر رهبر معنوی شیعیان لبنان شد و قبل از ناپدید شدن مرموز خود در لیبی در سال 1978 به احیای آنها کمک کرد. محمد باکر صدر و محمدصادق صدر (پدر مقتدی) در سال 1990 توسط صدام حسین از پایگاه خود در نجف اعدام شدند. مقتدی که در آن زمان نوجوانی بیش نبود، تقریباً یک دهه به دستور صدام در حصر خانگی بود.

چنین میراث عظیمی، همراه با مقاومت مسلحانه او در برابر اشغال عراق توسط آمریکا بین سال‌های 2003 و 2008، اقتدار سیاسی مقتدی صدر را تقویت کرد و او را قادر ساخت تا میلیون‌ها نفر از حامیانش را به خیابان‌های بغداد ببرد.

به گفته حامیان صدر قدرت فلج کردن پایتخت را دارد، کارتی که تعداد کمی از سیاستمداران عراقی می توانند بازی کنند. با توجه به به قدرت رسیدن او پس از انتخابات گذشته، وقت آن است که بپرسیم صدر واقعاً چه فکری می کند و آینده سیاسی عراق را چگونه ارزیابی می کند. دفتر صدر اطلاعات مختصری در این زمینه به ما ارائه کرد.

روابط پیچیده با ایران

صدر، مانند اسلاف خود، ادامه حضور نیروهای آمریکایی را به عنوان یک نیروی اشغالگر یا متخاصم در عراق رد می کند. با این حال، او از حضور نظامی آمریکا در کشور به عنوان یک مربی و حمایت لجستیکی ارتش عراق استقبال کرد، زیرا اذعان کرد که ارتش بیش از حد به تجهیزات نظامی ایالات متحده وابسته است. صدر روابط طولانی و پیچیده ای با ایران دارد که پر از ظرافت ها و درک ناظران خارجی دشوار است. زمانی که صدر خود را در عراق در معرض تهدید می بیند، اغلب دوره های طولانی را در ایران سپری می کند. او می داند که روابط دو کشور اکنون جدایی ناپذیر است، اما با فعالیت شبه نظامیان طرفدار ایران در عراق مخالف است.

منابع می گویند مخالفت او با شبه نظامیان طرفدار ایران را نباید با مخالفت او با نیروهای حشد الشعبی اشتباه گرفت. این مهم است زیرا تحلیلگران غربی اغلب به اشتباه شبه نظامیان طرفدار ایران را با شبه نظامیان طرفدار ایران ترکیب می کنند. همچنین به ما گفته شده که صدر از تقویت روابط با روسیه و چین برای کمک به توسعه آینده عراق حمایت می کند، مشروط بر اینکه این امر به نفع عراق و بدون وتوی خارجی باشد. در مورد عربستان نیز صدر همین موضع را دارد. همچنین گفته می شود که او تمایلی به دخالت عراق در منطق و سیاست های مقاومت، ائتلاف نظامی و سیاسی ضد غربی، ضد اسرائیلی، ضد سعودی به رهبری ایران با سوریه و حزب الله ندارد. به گفته صدر، هدف اصلی رنسانس عراق است و برای این منظور این کشور باید از برنامه های سیاسی منطقه ای دور بماند. هدف صدر ایجاد یک برنامه ملی و رهایی عراق از سیاست های دیگر قدرت های منطقه ای و غیر منطقه ای است. نیروهایی که دو دهه است در خاک عراق فعالیت می کنند. صدر بازسازی کشور را در اولویت قرار می دهد و هرگونه مداخله خارجی را رد می کند.

در مورد دولت جدید عراق، منابع النجف به قصد صدر برای شکستن حق وتوی بلوک عمدتاً شیعه و به دنبال اتحاد احتمالی با احزاب سنی حلبوسی و خنجر و حزب دمکرات کردی بارزانی اشاره می کنند.

نتیجه اولیه از آنچه مقامات صدر مایل به اشتراک گذاری هستند این است که اگر رهبر عراق موفق به تشکیل دولت جدید شود، این تلاشی آشکار برای پل زدن اختلافات فرقه ای و ترویج بیشتر حکومت ائتلافی در عراق خواهد بود.

مجموع کرسی های این سه بلوک ائتلافی نزدیک به 165 کرسی مورد نیاز برای کسب رای اعتماد است و الحاق احزاب کوچک می تواند دستیابی به این هدف را ممکن کند. البته باید دید آیا دیگر جناح ها و میانجی های شیعه که مهمترین آنها مالکی و العامری هستند با طرح صدر موافق خواهند بود یا خیر. از این منظر، حمله ناشیانه هواپیمای بدون سرنشین به خانه القاظمی به جای تهدید مستقیم شخصی، به عنوان یک علامت هشدار دهنده عمل می کند.

به نظر می رسد ائتلاف صدر قصد اقدام دارد، ممکن است در تضاد با قصد او برای رهایی عراق از مداخله خارجی باشد. چنین موضعی با نفوذ ترکیه بر احزاب حلب و کاماتا و همچنین نفوذ آمریکا و اسرائیل بر حزب دموکراتیک کرد بارزانی در حال آزمایش است.