روز جدید یکی از دیپلمات‌های سابق کشور به ما می‌گوید: اگر بایدن نیز تضمین کند که به وظایف خود پایبند است، این موضوع مربوط به دوران خودش است و در صورتی که تنش خاصی بین ایران و آمریکا در این زمینه وجود نداشته باشد، انجام می‌شود. منطقه
سید حسین موسویان در پاسخ به اینکه مذاکرات بالاخره پس از سه ماه حضوری و البته با تصمیم آمریکا و ایران از سر گرفته شد، اما نه در وین بلکه در قطر، به نظر شما انتقال مذاکرات به چه معناست. از نظر سیاسی ?? او گفت: «در اصل «محل مذاکرات» چندان مهم نیست، بلکه «محتوا و نتیجه مذاکرات» مهم است. «موقعیت» این گفتگوها زمانی اهمیت پیدا کرد که پی در پی در تهران و واشنگتن انجام شد. بحث بر سر ریاست جمهوری احمدی نژاد بالا گرفته و مذاکرات در کشورهای همسایه ترکیه، عراق و قزاقستان به جای سوئیس و اتریش، منجر به شش قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران شد. اما این نتیجه نه به خاطر محل مذاکرات، بلکه به دلیل محتوا، سیاست و روش مذاکره است.
وی گفت: در عین حال آغاز دور جدید مذاکرات در دوحه قطر دارای سه معنای مثبت است: اول، تسهیل گفت وگو بین ایران و آمریکا برای به نتیجه رسیدن مذاکرات است. دوم، تهران و واشنگتن از تلاش های قطر برای حل بحران هسته ای از طریق دیپلماسی قدردانی می کنند. و سوم احترام و توجه بیشتر به همسایه ها که فی نفسه مثبت است ولی تعیین کننده نیست.
موسویان گفت: اگر قرار بود محل مذاکرات کشورهای همسایه میانجی مذاکرات باشد، باید در یکی از دو کشور قطر و عمان انجام می شد. من فکر می‌کنم تلاش‌های میانجیگری قطر و عمان برای تهران و واشنگتن ارزشمند بوده است، اما واقعیت این است که قطر در سال گذشته کمی فعال‌تر بوده است و فکر می‌کنم به همین دلیل دوحه انتخاب شد.
این دیپلمات سابق کشورمان در پاسخ به اینکه چرا نمایندگان کشورهای اروپایی، روسیه و چین اصلا در این دور از مذاکرات حضور ندارند؟ به نظرتون نبودشون خوبه یا بد یا اصلا؟ وی گفت: هسته اصلی بحران هسته ای از ابتدا بین آمریکا و ایران بوده و هنوز هم هست. ده سال مذاکره در دوره آقای خاتمی و آقای احمدی نژاد شکست خورده است زیرا ایران و آمریکا مستقیماً با یکدیگر صحبت نکرده اند و مذاکرات میانجی بوده است. تا پایان دولت آقای احمدی نژاد در سال 1391، مذاکرات مستقیم در عمان بین دو کشور در سطح معاونان آغاز شده بود و در دوره ریاست آقای روحانی به سمت وزیر امور خارجه ارتقا یافت.
وی ادامه داد: در واقع اصل مذاکرات آقایان جان کری و محمدجواد ظریف و دو تیم کارشناسی انجام شد و نتیجه در اجلاس 1+5 بررسی و تصویب شد. اگر آقای علی باقری و رابرت مالی در مهرماه سال گذشته به این رویه ادامه می دادند، به احتمال زیاد تا پایان سال 1400 توافق نهایی به امضای وزرای خارجه ایران و شش کشور می رسید.
موسویان گفت: «اما هر چه به انتخابات کنگره آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، کار سخت‌تر می‌شود». این از ابتدا مشخص بود. اگر در یکی دو ماه آینده توافقی حاصل نشود، احتمالا مذاکرات پس از کنگره را به تعویق می اندازند و در صورت پیروزی در انتخابات کنگره جمهوری خواهان، احتمال احیای برجام وجود نخواهد داشت.
وی در پاسخ به اینکه در سه ماه گذشته تعامل و تبادل پیام بین دو کشور ادامه دارد اما این رایزنی ها و تلاش ها به جایی نرسید! فکر می کنید الان اتفاق جدیدی یا به عبارتی افتتاحیه رخ داده است یا هر دو طرف تصمیم گرفته اند همان مکالمات تلفنی و چاپ نشده را حضوری دنبال کنند؟ وی گفت: این شیوه صحبت نسبت به روشی که ما در 15 ماه گذشته صحبت کرده ایم، کار را آسان کرده است. در عین حال معتقدم که اگر گفتگو مستقیم باشد. سرعت کار را افزایش می دهد، از سوء تفاهم های احتمالی در ارسال پیام ها جلوگیری می کند، شانس توافق را افزایش می دهد و زمینه را برای امتیاز دادن بیشتر آمریکا فراهم می کند. با این حال، اگر آمریکایی ها بخواهند امتیاز ویژه ای بدهند، ترجیح می دهند این کار را در گفتگوی مستقیم انجام دهند تا از طریق میانجیگری.
در پاسخ به اینکه اختلافات ایران و آمریکا برای بازگشت به برجام تا جایی که در رسانه ها گزارش شده اختلافات قابل توجهی بوده است، آمریکا ایران را به ادعاهای فراقانونی متهم می کند و ایران معتقد است که آمریکا تعهدات خود را مدیون است. تا برجام محقق شود و ایران از لغو تحریم ها سودی نبرد! آیا دو طرف می توانند در این مقطع زمانی تعاریف جدیدی از مواضع خود ارائه دهند تا راه حلی برای این مسائل بیابند؟ وی گفت: این یک واقعیت است که هر دو طرف توپ را در زمین دیگر شوت می کنند، اما عجیب نیست. اما اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، در مورد برجام مقصر آمریکاست و حق با ایران است. زیرا ایران به تعهدات خود عمل کرده و آمریکا نیز موافقت کرده است. در حال حاضر نیز درخواست ایران از آمریکا برای اطمینان از عدم استعفا، درخواستی مشروع، معقول و عادلانه است، اما آمریکا بر اساس قوانین و مقررات داخلی خود قادر به انجام آن نیست زیرا بایدن نمی تواند رئیس جمهور جدیدی را تعیین کند. در عین حال، کنگره آمریکا فجایع خاص خود را دارد و هیچ کس نمی تواند جلوی کنگره را بگیرد.
موسویان در پاسخ به برخی ادعاها مبنی بر آمادگی آمریکا برای تضمین بهبود اقتصاد ایران از احیای برجام، به نظر شما این سوال تا چه اندازه می تواند پاسخگوی خواسته های ایران باشد؟ او گفت: “بایدن می تواند مسئولیت خود را تضمین کند، اما نمی تواند رئیس جمهور بعدی را تضمین کند.” علاوه بر این، اگر بایدن مأموریت خود را تضمین کند، اگر تنش خاصی بین ایران و آمریکا در منطقه وجود نداشته باشد، عملی خواهد بود.
وی افزود: یک اصل مهم باید مورد توجه قرار گیرد و آن این است که هر چه تنش بین ایران و آمریکا کمتر باشد، برجام بهتر اجرا می شود و هر چه تنش بیشتر باشد، برجام کمتر اجرا می شود. به همین دلیل از همان ابتدای مذاکرات ایران و آمریکا، اسرائیل و صهیونیسم بین‌الملل و همپیمانانشان شعله‌ور تشدید خصومت‌ها میان آمریکا و ایران شده‌اند و این سیاست را ادامه خواهند داد.
این دیپلمات سابق کشورمان در پاسخ به اینکه همکاری ایران و آژانس طی سه ماه گذشته کاهش یافته است. آیا این موضوع پس از خروج ایران و آمریکا از اختلافات تحریم ها و مسائل اقتصادی مانعی برای تحقق برجام خواهد بود؟ وی گفت: همکاری ایران و آژانس در قالب توافقنامه حفاظتی همیشه وجود داشته و ربطی به مذاکرات برجام ندارد. اعمال پادمان ها برای همه کشورهای عضو NPT اجباری است، اما از آنجایی که ایران پروتکل الحاقی را در قالب آژانس پذیرفته است، همکاری ایران با آژانس در قالب آژانس بین المللی انرژی اتمی بستگی به نحوه اجرای برجام دارد و ادامه خواهد یافت. حدود 120 کشور پروتکل الحاقی را اجرا می کنند زیرا نیازی به آن نیست. اما همه کشورهایی که غنی سازی دارند پروتکل الحاقی را اعمال می کنند. در صورت احیای برجام و بازگشت آمریکا به برجام، ایران به اجرای کامل پروتکل الحاقی بازمی گردد، بنابراین مسائل بین ایران و آژانس راه حل قطعی دارد.