روز جدید : در بسیاری از موارد خیلی زود یک دوقطبی در فضای سیاسی ایران در حال شکل گیری است. و این بار با موضوع جنگ اوکراین، فضای سیاسی ایران دسته بندی شد. از زمانی که روسیه تجاوزات خود را به اوکراین در زمان پوتین آغاز کرد، فعالان سیاسی در ایران به طور کلی دو موضع در قبال این تجاوز اتخاذ کردند. اما دولت جمهوری اسلامی ایران به طور رسمی از این تجاوز روسیه حمایت نکرده و در دفاع از مردم اوکراین موضعی اتخاذ نکرده است. با این حال، سیاستمداران نزدیک به دولت عموماً در اظهارات خود بدون اشاره به تجاوز روسیه، غرب را مقصر جنگ می‌دانستند. برخی می گویند سکوت در مورد روسیه نوعی حمایت از مسکو است. طرف دیگر این تحلیل مخالفان روسیه در ایران هستند که معتقدند پوتین دست به تجاوز آشکار زده و آتش این ستیزه جویی منافع بسیاری از کشورها از جمله ایران را تهدید می کند. نمونه آن مذاکرات هسته ای است که تاکید می کند روسیه احیای برجام را متوقف کرده است.
اما موضوع جنگ اوکراین در ایران نیز اهمیتی دوچندان پیدا کرد و بخشی از اظهارات مسئولان بود. دیروز حجت الاسلام کاظم صدیگی امام جمعه تهران در خطبه های نماز جمعه خود به موضوع جنگ اوکراین پرداخت و گفت: به همین منظور انگشت اتهام را برای نظام اسلامی ایران بلند کرده و ابهاماتی ایجاد کرده اند. ایران از نظر مبانی انقلابی و مذهبی حامی مستضعفان و حامی حق علیه باطل است. اگر ایران در سوریه و لبنان حضور دارد و از فلسطینی های مظلوم حمایت می کند به این دلیل است که جنگ فلسطین و اسرائیل جنگ حق و باطل است و جنگ یمن و ائتلاف جنگ حق و باطل است اما به نفع اوکراین. زمانی که آنها می خواستند آلمان متحدی را ایجاد کنند که به عقب نشینی شوروی نیاز داشت، قول دادند که ناتو را توسعه ندهند، اما این کار را کردند و لهستان و چکسلواکی را وارد کردند. آنها پیمان را زیر پا گذاشتند تا اینکه سرانجام وارد مرز روسیه شدند. اما این یک تهدید جدی دیگر برای روسیه بود. ما با جنگ مخالفیم و با تخریب زیرساخت ها و کشتار مخالفیم، اما جنگ روسیه و اوکراین یک جنگ تضاد منافع است. اگر جنگ درست یا نادرست بود، ما وظیفه دیگری داشتیم و اوکراین ما را به نفع هواپیما تعقیب می کرد و از آن به نفع آمریکا سوء استفاده می کرد.»
این سمت کاظم سیدیکی در ادامه مواضع برخی دیگر از دستگاه ها و مسئولان است. مجلس خبرگان رهبری در پایان گفت: جمهوری اسلامی جنگ را راه حل مناسبی برای بحران اوکراین امروز نمی داند و اقدامات تحریک آمیز غرب برای گسترش ناتو به اروپای شرقی نقض حاکمیت ملی منطقه است. او می سازد. دو نکته حائز اهمیت است: اول اعتماد غیرموجه مقامات اوکراینی به غرب و خلع سلاح داوطلبانه به بهانه ضمانت های توخالی آمریکا، درس عبرتی برای سایر کشورها و دوم، رفتار تبعیض آمیز سازمان ملل و سازمان های حقوق بشری در مواجهه با آن ها. سکوت مرگبار، بی تفاوتی و حتی همکاری با مستکبران در جنگ و کشتار با مردم بی دفاع غرب آسیا به ویژه مردم مظلوم یمن و فلسطین اشغالی، نشان دهنده سیاست دوگانه غرب در نگاه به بحران است.
در کنار این شخصیت های متفاوت، مواضع مشابهی را تکرار کردند. آیت الله رضا رمضانی دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) در گفت و گو با خبرنگار جماران اظهار داشت: اوکراین بارها در مواضع پیشرو علیه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است، اما در عین حال بهترین موضع نظام ممکن است این باشد. چیزی که به نظر می رسد مقام معظم رهبری در مواضع خود مد نظر دارند. اینکه ما همیشه از ملت ها و خواسته های آنها حمایت می کنیم. در مورد اوکراین، ما در سازمان ملل رای ممتنع دادیم، با توجه به اینکه حاکمیت این کشور به نحوی کمتر از خواسته های استکبار جهانی بود. من فکر می کنم همان مواضع جمهوری اسلامی در مورد اوکراین می تواند بهترین موضع باشد. ما حفاظت مستقیم از روسیه نداشتیم و بنابراین حفاظت متجاوز نبود. مجموعه ای از مسائل در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد. یعنی کشور دیگر کدام کشور است و نسبت به نظام چه جایگاهی دارد و باید مجموعه منافع نظام را در همین چارچوب در نظر بگیریم. به همین دلیل در هیچ یک از موقعیت ها حفاظت مستقیم ندیده اید. ممکن است برخی چنین تحلیلی داشته باشند، اما ما واقعاً هیچ محافظت مستقیمی از مهاجم در هیچ کجا نداریم. ما در حال بررسی مجموعه ای از شرایط در این جنگ هستیم.»
محمدی گلپایگانی، رئیس کابینه رهبر معظم انقلاب در سخنانی هفته گذشته گفت: دولت های فاسد دنیا چه می خورند؟ دولت ها و ملت ها را نابود کردند. شما می دانید این بریتانیای شیطانی چه کرد. لبنان و ایران و حتی امروز در جنگ اوکراین، برای تصاحب روسیه برنامه مشابهی داشتند، اما رئیس جمهور روسیه مرد باهوشی بود و رهبری را بر عهده گرفت. «جهل مدرن دنیا را به فساد می کشاند و اگر خدا بخواهد مقدمه ای برای ظهور امام زمان خواهد بود.
مخالفان روسیه
این در حالی است که برخی از فعالان سیاسی کشور با این نظر مخالف هستند. آنها با انتقاد از مواضع مخالفان می گویند سکوت در برابر تجاوزات روسیه برخلاف منافع ملی ایران است. از جمله سید محمد خاتمی رهبر جریان اصلاحات که در پیام اخیر خود به کنگره مجلس ایثارگران رسماً علیه روسیه موضع گرفت و گفت: و این مظلومیت ملتی است که به ویژه این روزها نشان داده است. ، که می خواهد آزادانه و مستقل زندگی کند. توسل به زور و تخریب زیرساخت های اجتماعی، اقتصادی و فنی یک جامعه و سرکوب و مطالبات مردم با مشت آهنین در هر صورت محکوم است، به ویژه شهدای واقعی که طعم تلخی را چشیده اند. تجاوز را چشیدند و با تمام وجود با آن مخالفت کردند. آنها شایسته مردم اوکراین و همه مردم تحت ستم هستند.»
عذرخواهی برای تجاوز جنسی
اخیراً در میان کسانی که به نوعی از روسیه حمایت کرده اند، اختلاف نظر وجود دارد. برخی می گویند از آنجایی که ناتو در حال حرکت به سمت شرق است، حمله روسیه نیز مشروع است. علی مطهری، نایب رئیس سابق مجلس شورای اسلامی در توئیتی نوشت. وی نوشت: پیشرفت ناتو در شرق نمی تواند بهانه ای برای حمله به یک کشور و پیوستن اجباری به بلوک شرق باشد. مردم اوکراین باید آزادانه غرب یا روسیه یا موازنه منفی را انتخاب کنند. «درست است که ناتو بعد از فروپاشی پیمان ورشو منحل می‌شد، اما حالا که چنین نشد، شرق نیز باید پیمانی مشابه ناتو پیشنهاد و منعقد کند یا کشورهای اسلامی باید پیشنهاد دهند و ناتوی اسلامی تشکیل دهند. “
تاکنون دو مقام ارشد رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهور مواضع متفاوتی در مورد جنگ اوکراین اتخاذ کرده اند. علی مطهری نیز در توئیتی جداگانه به تحلیل این مواضع پرداخت. وی گفت: در سخنان مقام معظم رهبری در روز قیام، تجاوزات روسیه به اوکراین به طور ضمنی محکوم شد، اما گفتگوی تلفنی رئیس جمهور با پوتین در روز دوم تجاوز روسیه نشان از حمایت ایران از آن تجاوز داشت. واقعاً در این شرایط چه نیازی به این فراخوان بود؟ آیا روسیه آن را تحمیل نکرده است؟
وی همچنین در توئیتی نوشت: «ایران باید تهاجم روسیه به اوکراین را محکوم کند تا استقلال خود را نشان دهد. صداوسیما هم اکنون به عنوان یکی از مستعمرات روسیه این خبر را منتشر می کند. جدایی گرجستان، آذربایجان و ارمنستان از روسیه از روسیه و حمایت شوروی از صدام در حمله به ایران را همیشه به یاد داریم. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز در واکنش به حضور 16 هزار مزدور در اوکراین با حضور «داوطلبان خارجی» برای مبارزه با اوکراین موافقت کرده است! نحوه مواجهه رسانه های دولتی ایران با جنگ اوکراین تاکنون با واکنش منفی مردم مواجه شده است. فعالان سیاسی در شبکه های اجتماعی رسانه های دولتی از جمله رادیو را طرفدار روسیه توصیف کردند. این در حالی است که اخیراً سفیر روسیه در تهران برای رسانه ها در ایران تکلیف تعیین کرده است. او هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی محدود گفت که رسانه ها نباید از عنوان تجاوز برای این جنگ استفاده کنند. موضوعی که با واکنش منفی فعالان سیاسی مواجه شد.
محمود صادقی، نماینده سابق تهران و دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها در نامه ای به وزیر امور خارجه نوشت: بر اساس گزارش ها، آقای لاوان جاگاریان، سفیر روسیه در مقابله با تجاوزات همه جانبه و وحشیانه روسیه علیه اوکراین که جهان را در معرض خطر جنگ تمام عیار قرار می دهد. متاسفانه این اولین بار نیست که مشارالی با رفتار و سخنان توهین آمیز خود احساسات ملی ایرانیان را جریحه دار می کند. انتظار می رود وزارت امور خارجه از سفیر روسیه بخواهد از آرمان و شعار تاریخی مردم ایران در انقلاب و سیاست رسمی نه شرق و نه غرب جمهوری اسلامی ایران دفاع کند و با دخالت خارجی در امور داخلی کشور مخالفت کند. بر خلاف دستورات ديپلماتيك و تكرار نشدن، به او تذكر جدي بدهيد.