روهر نه : دور جدید مذاکرات برای احیای برجام با تیم جدید مذاکره کننده ایران در حالی به پایان رسید که هنوز چشم انداز روشنی برای آینده مذاکرات وجود ندارد.
هفتمین دور مذاکرات احیای برجام روز گذشته در حالی به پایان رسید که پیشنهادات ایران روی میز باقی مانده و مذاکره کنندگان برای رایزنی تا از سرگیری مذاکرات هسته ای هفته آینده راهی پایتخت های خود می شوند.
آمریکا تضمین نداد، ایران پروژه جدیدی داد
این مذاکرات پس از وقفه ای چند ماهه انجام شد و آمریکا به دلیل خروج از برجام تنها به صورت غیرمستقیم به این مذاکرات پیوست.
تهران پیش از دور مذاکرات، تضمین ماندن دولت‌های متوالی آمریکا در شورای امنیت را یکی از شروط اصلی خود می‌دانست، اما دولت بایدن آن را رد کرد و گفت دولتش اختیار ارائه چنین تضمینی را دارد.
اما در این دور از مذاکرات، ایران پیش نویس پیشنهادی جدیدی را به اعضای برجام ارائه کرد.
علی باقری کنی، نماینده عالی ایران در این مذاکرات گفت: ایران پیشنهادات خود را هم در مورد لغو تحریم‌ها و هم برنامه هسته‌ای روی میز مطرح کرده است. اگر دو پیشنهاد اول ایران پذیرفته شود، جمهوری اسلامی «پیشنهاد سوم» خود را ارائه خواهد کرد.
باقریکانی تاکید کرد که پیشنهادات ایران «قابل رد شدن نیست» چرا که این پیشنهادها بر اساس توافقنامه برجام 2015 است. تحریم های هسته ای آمریکا علیه ایران نیز باید «فورا» برداشته شود.
الجزیره در عین حال نوشت: پیشنهاد سوم ایران بر روند تصویب و تضمین قدرت جهانی برای احیای برجام متمرکز خواهد بود.
در همان زمان خبرنگار وال استریت ژورنال به نقل از یک دیپلمات اروپایی نوشت: ایران در پروژه های خود خواسته های خود را برای تحریم افزایش داده و در عین حال تمامی برداشت های قبلی از اقدامات ایران برای بازگشت به برجام را پاک کرده است.
بدبینی مقامات اروپایی به پیشنهادات ایران
طی چند روز گذشته مقامات ایران و آمریکا نسبت به دستیابی به توافق برای بازگشت به برجام ابراز بدبینی کرده اند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا با اشاره به اینکه نسبت به اراده آمریکا و سه کشور اروپایی خوشبین نیست، گفت: اقدامات و لفاظی های اخیر ایران جایی برای خوش بینی باقی نگذاشته است.
اما پس از این دور مذاکرات، غرب تاکید کرد: نمی خواهد این پیشنهاد را بپذیرد.
دیپلمات‌های ارشد فرانسه، بریتانیا و آلمان در کمیسیون مشترک شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای مشترک «ناامیدی و نگرانی» خود را نسبت به پیشنهادات جدید ایران ابراز کردند.
حتی یک دیپلمات اروپایی به وال استریت ژورنال گفت: پروژه های پیشنهادی ایران غیرقابل قبول و بیش از حد است.
به گفته آنها، ایران “تغییرات زیادی” درخواست کرده است و برخی از خواسته های ایران با توافق برجام 2015 مطابقت ندارد. دیپلمات ها خاطرنشان کردند: با توجه به پیش نویس، مشخص نیست که چگونه می توان شکاف های جدید را در یک چارچوب زمانی واقعی پر کرد. از پیشنهادات جدید ایران.»
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز در این زمینه گفت: این دور از مذاکرات پیشرفتی نداشته است. این دور از مذاکرات احتمالاً با توجه به مواضع (ایران) ناموفق بوده و احتمالاً در کوتاه مدت این مذاکرات از سر گرفته نخواهد شد.»
برخی مقامات غربی نیز تاکید کرده اند که مذاکرات برای احیای توافق هسته ای اتلاف وقت برای ایران است و تهران در تلاش است تا ابزاری برای فشار بر مذاکرات در حالی که برنامه هسته ای خود را توسعه می دهد، داشته باشد.
به گفته هیئت تحریریه بلومبرگ، حتی اگر بخشی از اورانیوم غنی شده به خارج از کشور منتقل شود و سانتریفیوژها پس از توافق جدید با ایران بسته شوند، زمان فرار این کشور برای انرژی هسته‌ای را بیش از این طولانی نخواهد کرد. چرا که ایرانی ها نشان داده اند که می توانند به سرعت امکانات خواب خود را راه اندازی کنند. به همین دلیل، «اقدام شدیدتر علیه ایران» حیاتی است و «ایالات متحده باید این موضوع را با شرکای مذاکره کننده اروپایی، روسی و چینی خود روشن کند».
در این یادداشت آمده است: «اگر مذاکرات برای احیای برجام با شکست مواجه شود، آمریکا باید آماده باشد تا تهدید ایران را از طرق دیگر کنترل کند».
مواضع مختلف روسیه و چین در مذاکرات
وزارت خارجه روسیه نیز در واکنش به این اقدام با صدور بیانیه ای تاکید کرد کسانی که ادعا می کنند مذاکرات به بن بست خورده است اشتباه می کنند.
نماینده چین در مذاکرات وین نیز پس از نشست کمیته مشترک گفت که ما هنوز به کار بیشتری نیاز داریم.
واکنش آمریکایی ها
مقامات آمریکایی پیشتر گفته بودند که در صورتی که تهران به تعهدات خود بازگردد، آماده لغو تحریم های هسته ای علیه ایران هستند.
تنها دستیار یوری اوشاکوف رئیس جمهور روسیه اعلام کرده است که ولادیمیر پوتین و جو بایدن رئیس جمهور روسیه و آمریکا در روزهای آینده دیداری مجازی خواهند داشت و موضوع برجام و ایران از مهمترین موضوعات بین المللی در دستور کار است. رهبران هر دو کشور هستند.
حساسیت سیاسی دولت عمومی نسبت به برجام
خبرگزاری فرانسه به نقل از دیپلمات‌های ارشد سه کشور اروپایی به‌عنوان طرف‌های توافق هسته‌ای گفت که آنها پس از مطالعه کامل متون پیشنهادی تیم مذاکره‌کننده ایران «ناامید و نگران» هستند.
دیپلمات‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی می‌گویند که ایران «تغییرات قابل‌توجهی» در متن پروژه‌ها ایجاد کرده است و ابهامات و شکاف‌های جدیدی ایجاد کرده است و مشخص نیست که چگونه می‌توان در یک چارچوب زمانی واقع‌بینانه بر آن غلبه کرد.
در همین زمینه، انریکه مورا، معاون وزیر امور خارجه اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت: تهران خواهان این است که «حساسیت سیاسی» دولت ابراهیم رئیسی مورد توجه قرار گیرد.
پیامدهای شکست مذاکرات برای طرف های مذاکره
مسلم است که در این دور مذاکرات زمانی برای از دست دادن وجود ندارد، زیرا طرفین از خواسته های طرف مقابل آگاه هستند و چارچوب ها تعیین شده است.
از سوی دیگر شرایط طرف های مذاکره کننده به گونه ای است که پیش بینی مذاکرات آسانی که در کوتاه ترین زمان ممکن به نتیجه برسد بسیار دشوار است.
به گفته برخی تحلیلگران مهم ترین چالش در این مذاکرات توجه به خطوط قرمز طرفین است. کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی دستیابی به یک زبان مشترک و توافق تنها با کاهش توقعات طرفین امکان پذیر است اما اگر طرفین رویکرد متفاوتی به مذاکرات داشته باشند، همه در این دور از مذاکرات شکست خواهند خورد.
شکست مذاکرات شکست سیاست‌های جو بایدن و حزب دمکرات آمریکا است که راه را برای مخالفان وی هموار می‌کند، به‌ویژه که در چنین شرایطی ایران دیگر مجبور به رعایت بسیاری از نظارت‌ها و محدودیت‌ها نخواهد بود.
در چنین شرایطی، اروپا نیز شاهد کاهش اقتدار و قدرت خود برای ایفای نقش فعال در حل مشکلات بین المللی خواهد بود.
روسیه و چین جزو برندگان نیستند، این امر از یک سو نشان دهنده جایگاه ضعیف آنها در پیشبرد مذاکرات دو جانبه سودمند است و از سوی دیگر با الحاق ایران، شرایط مساعدی برای معاملات و مبادلات عادی نخواهند داشت. .
ایران نیز از این چرخه خارج نشده است. اعمال تحریم ها و فشار اقتصادی لطمات زیادی به اقتصاد کشور وارد کرده است و بدون احیای برجام، فرصت بسیار کمی برای جبران آن آسیب وجود خواهد داشت. اما مهمترین چیز این است که در بازی اتهام گیر نیفتیم.