اعمال محدودیت در معاملات ارزی و بازار طلا، لغو بخت آزمایی خودرو و آزادسازی واردات و بسته شدن انواع مالیات بر معاملات سفته بازانه طلا، ارز، خودرو و املاک و در نهایت کاهش سود. سپرده های کوتاه مدت بانکی، تمام تلاش دولت برای محدود کردن شوک های قیمتی و هدایت نقدینگی بی خانمان به سمت. کشور بورس بود.
مشرق: اعمال محدودیت برای معاملات در بازار ارز و طلا، لغو بخت آزمایی خودرو و آزادسازی واردات و بستن انواع مالیات بر معاملات سفته بازانه طلا، ارز، خودرو و املاک و در نهایت کاهش سود سپرده های کوتاه مدت بانکی. از تلاش‌های دولت برای مهار شوک‌های قیمتی و مدیریت نقدینگی به بازار سهام روی آورد. تلاشی که در ابتدا موفقیت آمیز بود و به یکباره بازار راکد بورس را از خواب بیدار کرد و رکوردهای تاریخی رشد شاخص کل را شکست; اما بازار سرمایه برای سه روز متوالی به یکباره دچار افت شدید شد و بار دیگر چشم سرمایه گذاران را به وحشت انداخت. سرمایه گذارانی که نمی دانند چگونه از ارزش دارایی های خود در برابر کاهش چشمگیر چشم انداز نامشخص اقتصاد و کسری بودجه محافظت کنند؟
تلاش برای کنترل بازار ارز و طلا
دولت تدابیر متعددی را برای کاهش تقاضا برای دلار اتخاذ کرده است، از جمله تغییر روش فروش ارز.
ایجاد مرکز مبادلات طلا و ارز ایده ای است که دولت سیزدهم از روسیه الگوبرداری کرد.
روبل روسیه که پس از جنگ با اوکراین سقوط کرد، با این ایده توانست ارزش خود را بازیابد. اگرچه روسیه با حمایت از ذخایر ارزی عظیم خود توانست تا حدودی بر تحریم ها غلبه کند. اما ایران که تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی در سال‌های اخیر قرار دارد، علی‌رغم الگوی روسی نتوانسته ارزش ریال را احیا کند.
اما به نظر می رسد اقدامات بانک مرکزی در بازار ارز با هدف کاهش تقاضا و کندی گردش پول در این بازار باشد.
در مرکز مبادلات ارز و طلا، ارزهای دریافتی از صادرات به ویژه در صنایع و معادنی که محصولات خود را از طریق انرژی ارزان تولید و در بازارهای جهانی به فروش می‌رسانند، تحت کنترل بانک مرکزی و صادرکنندگان بزرگ (پتروشیمی، فولاد و … مس و …) باید ارز خود را در بازار ارز و طلا عرضه کنند. اتفاقی که باعث می شود بانک مرکزی بازار ارز را بیشتر کنترل کند.
بالاخره دولت سلسله مراتبی برای عرضه اسکناس به مردم ایجاد کرده است که روند گردش پول در این بازار را کند می کند.
بر اساس شرایط جدید اعلام شده از سوی بانک مرکزی، مردم بر خلاف گذشته نمی توانند به سادگی به بازار مراجعه و با کارت ملی اسکناس تهیه کنند.
بر اساس آیین نامه جدید، برای دریافت ارز با کارت ملی، باید حساب ارزی به نام فرد در بانک افتتاح شود که این بار به جای «پرداخت ورقه به خریدار»، دولت جایگزین کرده است. به روش “واریز به حساب ارزی خریدار” و در صورت نیاز فوری شخص به اسکناس، پس از انقضای پنج روز کاری پس از لحظه واریز به حساب ارزی متقاضی و نیز امکان پذیر است. مانند بانک مورد نظر که دارای حساب ارزی است.
ضمناً حساب ارزی باید شش ماه باز بماند و معادل یکصد دلار در آن مسدود شود. افتتاح حساب ارزی در واقع راهی برای کاهش تقاضا برای اسکناس و محدود کردن سفته بازی در بازار است.
در بازار طلا نیز دولت با عرضه ربع سکه دولتی در مرکز مبادلات طلا و ارز سعی در شفاف سازی تقاضا داشت و البته با کشف قیمت طلا، نرخ های بازار طلا را نیز کنترل می کند.
در همین راستا بانک مرکزی اعلام کرد که در معاملات طلا ابتدا قیمت کشف می شود و پس از کشف قیمت به ارز ایران و مرکز مبادلات طلا، قیمت فروش ربع سکه به مردم اعلام می شود. بانک مرکزی و صرافی و صرافی ها مجاز هستند و فقط ربع سکه را با آن قیمت به متقاضیان می فروشند. همچنین تاکید شد که بانک مرکزی می خواهد در مدیریت بازار در بازار طلا نقش آفرینی کند و هدف از عرضه ربع سکه در مرکز مبادلات ارزی و طلای ایران، جلوگیری از التهاب در بازار است.
عرضه ربع سکه دولتی با نرخی حدود دو میلیون تومان زیر بازار آزاد برای بسیاری از خریداران جذاب شد. اما برخی نگران این بودند که افشای هویت خریداران در این مرکز باعث شود مانند سال ها پیش صورتحساب مالیاتی طولانی و گسترده برای آنها ارسال شود و البته این نگرانی تا حدودی تقاضا برای سرمایه در این بازار را محدود کرد.
البته ناگفته نماند که دولت نیز در اطلاعیه هایی اعلام کرده است که امکان کاهش یارانه افرادی که با کارت ملی ارز می خرند وجود دارد.
همچنین در 21 اردیبهشت امسال طرح مالیات بر عایدی سرمایه در مجلس تصویب شد. طرحی که به موجب آن معاملات در بازارهای واسطه مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می شوند.
بر اساس اطلاعات موجود، برای معامله خودرو، در صورتی که افراد خودروی عرضه شده توسط خودروساز را کمتر از یک سال نگهداری کرده و قصد فروش آن را داشته باشند، باید 30 درصد مابه التفاوت قیمت خرید و فروش خودرو را پرداخت کنند. به عنوان مالیات .
میزان مالیات خودرو در سال دوم فروش 20 درصد است و خودروهایی که بین دو تا سه سال نگهداری می شوند باید 10 درصد مابه التفاوت قیمت خرید و فروش خودرو را به عنوان مالیات پرداخت کنند.
همچنین دولت روش قرعه کشی خودرو را لغو و اعلام کرد که با افزایش تولید و واردات خودروهای خارجی سعی در متعادل کردن قیمت ها در این بازار و محدود کردن تقاضای سفته بازانه دارد.
همچنین بر اساس مصوبه مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات سنگینی برای سفته بازی در بازار مسکن در نظر گرفته شده است که بر این اساس در صورت خرید مسکن و فروش آن در مدت یک سال، 60 درصد مابه التفاوت سود حاصل از خرید و خرید و فروش مسکن به میزان 60 درصد خواهد بود. فروش خانه مشمول مالیات می شود.
این تفاوت در سال دوم 40 درصد، در سال سوم 20 درصد، در سال چهارم 10 درصد و در سال پنجم 5 درصد می شود. البته این مالیات شامل نوسازها نمی شود و به گفته مدیران وزارت اقتصاد برای افرادی است که در کوتاه مدت وارد بازار مسکن شده و در این بازار شوک ایجاد می کنند.
علاوه بر این، هیئت پول و اعتبار نرخ سود سپرده های کوتاه مدت بانکی را از 10 درصد به 5 درصد کاهش داد تا از جذابیت سرمایه های غیرفعال در بانک ها بکاهد.
سورپرایز دیگر برای بازیکنان سهام
اقدام کلان دولت برای رفع جذابیت بازارهای واسطه ای در شرایطی رخ داد که پس از مدت ها به یکباره بورس لرزید و رکورد تاریخی دو میلیون و صد هزار واحدی را شکست و باز هم توجه ها را به خود جلب کرد. این در حالی است که برخی از فعالان و کارشناسان بازار افزایش ناگهانی شاخص های سهام را ناشی از اقدامات دولت و با هدف جذب نقدینگی می دانند.
با این حال، روند خیره کننده بازار سهام در سال 1402 چندان دوام نیاورد و بازار سهام در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته جاری با افت شدیدی مواجه شد که در روز سه شنبه نیز ادامه یافت.
سقوط آزاد بازار سرمایه برای دو روز متوالی، عددی معادل یک پنجم کل نقدینگی کشور در بورس دود و دمیده شد. سقوط هزاران دلاری بازار سرمایه به این دلیل اتفاق افتاد که هیچ تغییر اساسی در اقتصاد و بورس اتفاق نیفتاد و بسیاری را شگفت زده کرد.
شاخص کل بورس در روز دوشنبه هفته جاری با رشد منفی 5.15 درصدی و افت شدید 126 هزار واحدی مواجه شد و دوباره به محدوده دو میلیون و 314 هزار واحدی سقوط کرد.
این سومین نزول تاریخی بورس ایران است که البته این بار بدون دلیل و منطق مشخص اتفاق افتاد و سهامداران را شوکه کرد و منجر به خروج گسترده پول از این بازار شد.
روز سه شنبه شاخص کل بورس با افت حدود 40 هزار واحدی در ابتدای معاملات ادامه داد که در جریان معاملات اصلاح شد و در نهایت با رشد منفی 8 هزار و 581 واحدی شاخص کل به نقطه صفر رسید. رقم 2,305,827 امتیاز.
شاخص های بازار سرمایه، چشمان نگران سهامدارانی است که با سابقه زیان های سنگین بازار سرمایه در سال 1398 همراه است.
از سوی دیگر بازار خودرو مدت هاست با کاهش قیمت ها به دلیل افزایش قوانین عرضه و مالیات روبه رو بوده و در بازار ارز نیز ثبات نسبی نرخ ها در ابتدای کانال 50 هزار تومانی رخ داده است. همه این مشکلات در کنار چشم انداز نامشخص اقتصاد ایران باعث شده مردم برای حفظ ارزش دارایی های خود به تکاپو بیفتند.
صندوق بین المللی پول اخیرا اعلام کرد که ایران برای تامین کسری بودجه خود به نفت 350 دلاری نیاز دارد. سپس قیمت نفت اوپک در کانال 70 دلار است و البته ایران که به دلیل تحریم ها مجبور است نفت خود را ارزانتر از این رقم و با تخفیف بفروشد.
همه این سوالات بسیاری از سرمایه گذاران و مردم را با دوراهی گیج کننده ای روبرو کرده است. چگونه می توانید ارزش دارایی های خود را با چشم انداز آینده اقتصاد و احتمال افزایش تورم حفظ کنید؟
هادی حق شناس، کارشناس اقتصادی در این زمینه به «کوسه» توضیح می دهد که «دولت تمام تلاش خود را برای مهار تکانه های قیمتی در بازارهای مختلف و هدایت نقدینگی سرگردان از بازارهای موازی طلا، ارز، خودرو و … انجام داده است. بازار سرمایه؛ اما واقعیت این است که اقتصاد بر اساس واقعیت ها رفتار می کند و دولت باید بداند که این تصمیمات موقتی است و باید با اصلاح شرایط سیاست خارجی و عبور از تحریم ها شرایط باثباتی را در اقتصاد کشور ایجاد کند.
وی تاکید می کند افت شدید بورس در سه روز متوالی بسیار تعجب آور است. همچنین در شرایطی که بازار سرمایه در آستانه برگزاری مجامع بورس قرار دارد و در واقع قرار بود سود حاصل از عملکرد سال گذشته تقسیم شود; بنابراین هیچکس نمی تواند تصور کند که بازار سرمایه دچار چنین افت شدیدی شود و اگر قرار بود این نزول اصلاحی بازار باشد، باید در نمادهای تکی این اتفاق می افتاد نه اینکه کل بازار و همه نمادها به یکباره قرمز شوند.
این کارشناس اقتصادی ادامه می دهد: در واقع نشان می دهد که بخش حقوقی مازاد عرضه شده است که دلیل آن مشخص نیست.
هکشناس همچنین می گوید: «مسئله کسری بودجه در ایران جدی است و می بینیم که عربستان با کسری بودجه با فروش 10 میلیون بشکه نفت و جمعیتی معادل یک سوم ایران دچار کسری بودجه است و ایران وضعیت بسیار سخت تری دارد. وضعیت در شرایط کسری بودجه با فروش یک دهم نفت عربستان و سه برابر جمعیت».
این کارشناس همچنین درباره نگرانی سهامداران از تکرار بورس در سال 1398 توضیح می دهد که این نگرانی نمی تواند جدی باشد. از آنجایی که بازار سهام از نظر بازده سرمایه از سایر بازارهای موازی عقب مانده است و انتظار نمی رود شوک سال 2019 به بازار سهام وارد شود. اما وی در ادامه تاکید می کند که افراد بدون دانش کافی وارد بورس نشوند و سرمایه خود را به عنوان سرمایه گذاری غیرمستقیم در صندوق های معاملاتی و با کمک سبدگردانان در بورس سرمایه گذاری کنند.