دانشگاه امام صادق (ع) نقش مهمی در تشکیل کابینه دولت سیزدهم داشت. نه تنها تیم اقتصادی دولت، بلکه سایر ادارات کابینه نیز وزرا و اعضای کلیدی خود را از میان فارغ التحصیلان این دانشگاه جذب کرده اند. اما تمرکز ما در این گزارش، بخش اقتصادی کابینه دولت است.
استیضاح فاطمی امین وزیر جنجالی وزارت صمت از دولت سیزدهم بار دیگر باعث تغییراتی در کابینه سیدابراهیم رئیسی شده است. کابینه دولت ریاست جمهوری متحول ترین کابینه تاریخ جمهوری اسلامی ایران است.
برنامه های اقتصادی کابینه محقق نشد و دولت با تورم بی سابقه ای مواجه شد. این امر منجر به استعفا، عزل و استیضاح وزرای اقتصادی از دولت شد و این تیم تقریباً تمامی اعضای اصلی خود را از دست داد.
استیضاح فاطمی امین وزیر جنجالی وزارت صمت از دولت سیزدهم بار دیگر باعث تغییراتی در کابینه سیدابراهیم رئیسی شده است. کابینه دولت ریاست جمهوری متحول ترین کابینه تاریخ جمهوری اسلامی ایران است. تاکنون چند وزیر از این کابینه استعفا داده اند، برخی آزاد و برخی دیگر استیضاح شده اند. اما میزان این تغییرات چقدر است و چرا رخ داده است؟
استعفای وزرای کار، راه، شهرسازی و آموزش و پرورش و همچنین برکناری وزیر جهاد کشاورزی، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه، جایگزینی رئیس سازمان برنامه و بودجه سازمان امور مالیاتی و در نهایت استیضاح وزیر صمت از تغییرات عمده و اساسی در کابینه سیزدهم است. علاوه بر این، خبرهایی از استیضاح وزیر اقتصاد و همچنین استعفای یکی دو وزیر دیگر نیز به گوش می رسد.
این میزان تغییر در کمتر از دو سال نشان دهنده بی ثباتی دولت است. نکته مهم این است که اکثر وزرا و اعضای تغییر یافته از مقامات اقتصادی دولت بودند. افزایش تورم، افزایش قیمت انواع کالاها، وضعیت نابسامان خودرو و مسکن و… از مشکلات جدی و بزرگ دولت در سال گذشته است. در این میان دولت سیزدهم با وعده تحول اقتصادی روی کار آمد و عبارت جراحی اقتصادی بر زبان تیم اقتصادی کابینه بلند بود. اما برنامه های اقتصادی کابینه جدید محقق نشد و دولت با تورم بی سابقه ای مواجه شد. این امر منجر به استعفا، عزل و استیضاح وزرای اقتصادی از دولت شد و این تیم تقریباً تمامی اعضای اصلی خود را از دست داد.
یک سوال در بین اعضای اقتصادی دولت سیزدهم بیشترین فشار را دارد. اکثر اعضای تیم اقتصادی دولت به نوعی با دانشگاه امام صادق (ع) مرتبط بوده و هستند.
دانشگاه امام صادق (ع) نقش مهمی در تشکیل کابینه دولت سیزدهم داشت. نه تنها تیم اقتصادی دولت، بلکه سایر ادارات کابینه نیز وزرا و اعضای کلیدی خود را از میان فارغ التحصیلان این دانشگاه جذب کرده اند. اما تمرکز ما در این گزارش، بخش اقتصادی کابینه دولت است.
در جدول زیر آن دسته از اعضای اقتصادی کابینه سیدابراهیم رئیسی که از ابتدای دولت خدمت کرده اند و جزو دانش آموختگان یا هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) هستند، ارائه شده است.
نکته مهم در مورد تیم اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع) پشتوانه نظری آن است. مسعود درخشان، اقتصاددانی که چند روز پیش در برنامه جهان آرا حاضر شد و با موسی غنی نژاد مناظره کرد، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) و مهمترین نظریه پرداز اقتصادی این دانشگاه است. درخشان نیز از نظریه پردازان نزدیک به جبهه پایداری و دولت سایه سعید جلیلی است. شاید بتوان سعید جلیلی را مرکز ثقل تیم اقتصادی دولت دانست. نقطه ثقل و مرکزی که منحصر به دانش آموختگان دانشگاه امام صادق (ع) نیست. چند روز پیش عکسی از یکی از دیدارهای قدیمی جلیلی با مسعود درخشان منتشر شد که فاطمی امین نیز در آن حضور داشت. در واقع تأثیر درخشان بر افکار تیم اقتصادی دولت فراتر از دانشگاه امام صادق (ع) است. این افکار نه تنها از طریق دانشگاه بلکه از طریق احزاب و جریان های سیاسی خاص به بدنه اقتصادی دولت تزریق شده است.
اندیشه ای درخشان که باعث درخشش اقتصاد می شود
مسعود درخشان از آن دسته نظریه پردازانی است که ایده های بلندپروازانه اما غیرعملی دارد. او حتی به بقای تحریم ها معتقد است و در فیلم تبلیغاتی سعید جلیلی گفته است; اگر فردا تحریم ها برداشته شود، من می گویم همه باید عزاداری کنیم. به نظر من در طول تاریخ صد ساله کشور، از ابتدای تاریخ کشف نفت در کشور تا کنون، جز همین تحریم اخیر، رحمت الهی نصیب مردم ایران نشده است. وی همچنین تمامی مشاغل ایران را نیروهای آسیب رسان به اقتصاد کشور معرفی کرد! وی گفت: این مسخره ای بود که خبرگزاری های خارجی درست کردند که اگر دلار به قیمت 2000 تومان می رسید نظام واژگون می شد اما الان دلار به بیش از 3000 تومان رسیده و الحمدلله نظام اسلامی ایستاده است. قوی.”
درخشان نیز از جمله منتقدان مذاکرات هسته ای در وین بود. وی در مصاحبه ای گفت: این تفکر اشتباهی است که در حاکمان کشور شکل گرفته است که اگر توافق وین اتفاق بیفتد می توانیم 2 میلیون و دویست هزار بشکه صادر کنیم… پس من تعجب می کنم که چرا مذاکره کنندگان وین آنجا نشسته اند. . مگر اینکه بخواهند در مورد مسائل دیگر مثل تحریم های بانکی و امثال آن به توافق برسند و مجبور نباشند این همه هزینه برای آن بپردازند.
درخشان در مناظره اخیر با گانی نژاد نیز حرف های عجیبی زد. او حتی اعتبار گوگل را زیر سوال برد و آن را منبعی شیطانی دانست. درخشان سیستم بازار جهانی را انکار می کند و به تحقیقات دانشگاهی جهانی اعتبار نمی دهد (اینجا بخوانید). این باورهای اغلب غیرعملی و عجیب و غریب باعث درون نگری، تنهایی و فاصله گرفتن از واقعیت های عملی اقتصاد می شود. این امر باعث ضعف جدی تیم اقتصادی دولت سیزدهم شد که تحت تاثیر افکار درخشان دانشگاه امام صادق(ع) و برخی جریانات سیاسی قرار دارد.
اقتصاد علمی مبتنی بر واقعیات، محاسبات و به اصطلاح عملی دو-دو-چهار است. در این علم جایی برای افکار غیرواقعی و ایده های بلندپروازانه وجود ندارد. شايد به همين دليل با وجود نفوذ كل كابينه دولت از گرايش حق طلبانه دانشگاه امام صادق(ع)، عمده تغييرات كابينه در بخش اقتصاد رخ داده است. واقعیت های اقتصادی قوی تر است و به سرعت در تعداد و در زندگی روزمره مردم آشکار می شود. این حقایق ممکن است بعداً در سیاست خارجی، فرهنگ و جامعه خود را نشان دهند، اما در واقعیت هیچ تفاوتی با مسائل اقتصادی ندارند. مشکلات اقتصادی امروز منعکس کننده بحران عمومی سیاست در کشور است. تنها تفاوت این است که این بحران زودتر و به شکل عینی تری در اقتصاد ظاهر شد.