روز جدید منافع روسیه گسترده تر از رقابت تجاری در بازار انرژی است: حل مسالمت آمیز مشکلات پیرامون برنامه هسته ای ایران، منطقه را برای روسیه ایمن تر خواهد کرد و تجربه ایران در توسعه فناوری های خودکفا در برخی زمینه ها و پروژه های اقتصادی در دوران ظهور، روسیه را هدایت می کند. تمایل زیادی برای همکاری دوجانبه در شرایط فعلی نشان دهد. این در حالی است که مذاکرات در وین ادامه دارد و مهلت رسمی برای بازگشت به توافق اعلام نشده است.
ایران و آمریکا در حال برداشتن گام هایی برای احیای توافق هسته ای هستند. مذاکرات هسته ای از سوم آگوست در پایتخت اتریش ادامه دارد. جان کربی اعلام کرد که محاکمه به پایان رسیده است. به گفته وی، سند سازش تنظیم شده و تنها امضای او باقی مانده است. اما تهران در این مورد هیچ اضطراری نشان نمی دهد و شرایط خود را ارائه می کند.
میخائیل اولیانوف معتقد است که علیرغم اختلاف نظرها، مذاکره کنندگان از همه فرصت ها برای انجام موفقیت آمیز وظایف خود استفاده کردند. برای ایران مهم است که تضمین هایی مبنی بر لغو تمامی تحریم ها دریافت کند و پس از انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا، در صورت پیروزی جمهوری خواهان، توافقات تیم جو بایدن را لغو نکنند.
مذاکرات هسته ای در وین پس از وقفه ای نزدیک به شش ماهه از سر گرفته شد. دور کنونی مذاکرات در وین عمدتاً به بحث در مورد یک پیشنهاد مصالحه از پیش آماده شده اختصاص دارد. جوزپ بورل در ماه ژوئیه گزینه خود را برای حل این مشکل و اجتناب از بحران خطرناک هسته ای ارائه کرد و از ایران و آمریکا خواست آن را بپذیرند. با این حال تهران از طرح بورل ناراضی است و خواسته های خود را مطرح کرده است.
حداقل دو مانع وجود دارد، ایران می خواهد نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از لیست سازمان های تروریستی آمریکا حذف کند. ایران همچنین خواستار تضمین آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد توافق هسته ای است.
در مورد اول، تهران و واشنگتن موفق شدند به نوعی سازش برسند. یک منبع ایرانی گفته است که تحریم ها علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تدریج لغو خواهد شد. این خبر از جولای را تایید می کند. پیش از این گزارش شده بود که ایران و آمریکا توافق کرده اند ابتدا به توافق هسته ای بازگردند و سپس درباره حذف نام سپاه از لیست سیاه مذاکره و بررسی کنند.
علیرغم موفقیت هایی که در موضوع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دست آمده، در سایر رویکردها طرفین به اولتیماتوم دادن ادامه می دهند. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که آمریکا باید به پیشنهادات ایران پاسخ واقع بینانه بدهد. در همین حال، بازیگران اروپایی از تهران خواسته اند که خواسته های غیرواقعی خارج از چارچوب برجام، از جمله ارائه پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی را مطرح نکند.
بریتانیا، آلمان و فرانسه به طور رسمی در بیانیه ای مشترک اعلام کردند که این متن روی میز است. از این به بعد امکان از سرگیری مذاکرات وجود ندارد. در حال حاضر ایران باید درباره انعقاد توافق تصمیم بگیرد.
جان کربی اعلام کرد که در این مرحله مذاکرات عملاً به پایان رسیده است. میخائیل اولیانوف نیز در کانال تلگرامی خود نوشت که نهمین دور مذاکرات در وین عملا ادامه دارد. اما دقیقاً هیچ موضوع حل نشده ای در دستور کار نیست. این دیپلمات گفت که علیرغم برخی اختلاف نظرها، مذاکره کنندگان تمام فرصت های خود را به کار گرفته اند.
آدلان مارگویف، پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه در انستیتوی مطالعات بین‌الملل معتقد است که بازگشت به روند مذاکرات در فضای وین و رایزنی‌های فعال دیپلمات‌ها این امیدواری را ایجاد می‌کند که ایران و آمریکا موفق به رسیدن به این توافق شوند. توافق بر سر چند نکته باقی مانده این کارشناس گفت: از اظهارات نمایندگان روسیه و ایران مشخص است که ایران با حمایت روسیه بر موضع خود پافشاری می کند و انتظار دارد آمریکا گام های متقابلی بردارد. اگر آنها تمایل واشنگتن را برای سازش در تهران نبینند، احیای توافق هسته ای غیرممکن خواهد بود.
رجب صفراف، رئیس مرکز مطالعات ایران، با اشاره به تمایل کشورهای غربی به سازش و حل این موضوع، گفت: وی می گوید: آمریکا از یک سو بسیار مشتاق توافق است اما می خواهد بدون در نظر گرفتن نظر و منافع ایران به روند مذاکرات ادامه دهد.
به گفته ولادیمیر ساگین، محقق ارشد مؤسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه، در واقع تصمیم تنها به آمریکا یا ایران بستگی ندارد، توپ در دست هر دو کشور است. ایران خواسته هایی دارد و آمریکا هم خواسته های خودش را دارد. نمی توان گفت که این دور از مذاکرات چگونه پیش خواهد رفت. دولت بایدن علاقه مند به انجام این توافق است زیرا انتخابات میان دوره ای کنگره در راه است و جمهوری خواهان مخالف این توافق هستند.
جمهوریخواهان احتمالا برنده کنگره خواهند بود. بنابراین بایدن که حتی قبل از انتخابات در اظهارات خود گفته بود این توافق باید احیا شود، اکنون در شرایط سختی قرار گرفته است. تهران از آمریکا می‌خواهد نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کند، اما این تنها بهانه‌ای برای طولانی کردن روند مذاکرات است.
از آنجایی که حتی حذف نام سپاه نیز چیزی را تغییر نمی دهد، تمامی تحریم ها علیه رهبران سپاه و شرکت های مرتبط با سپاه به قوت خود باقی خواهد ماند. ایرانی ها برای به دست آوردن منافع بیشتر وقت تلف می کنند. بسیاری از مقامات ایرانی می گویند تهران توانایی ساخت سلاح هسته ای را دارد. توافق ایران مشکلات زیادی دارد، بنابراین بعید است در روزهای آینده توافقی حاصل شود.
اتحادیه اروپا می خواهد توافق هسته ای را احیا کند، اروپایی ها امیدوارند که لغو تحریم ها علیه ایران به آنها اجازه دهد کمبود مواد هیدروکربنی و بالاتر از همه نفت را جبران کنند. در این زمینه، لغو تحریم ها علیه ایران به نفع روسیه به عنوان بزرگترین صادرکننده هیدروکربن به اتحادیه اروپا نخواهد بود.
با این حال، عدلان مارگویف معتقد است که احیای برجام تنها رویکرد مثبت در روابط روسیه و ایران را تقویت می کند، زیرا حمایت دیپلماتیک مسکو با هدف لغو تحریم های ضد ایرانی برای تهران و توانایی های این کشور برای غلبه بر مشکلات اقتصادی بسیار مهم است.
منافع روسیه گسترده‌تر از رقابت تجاری در بازار انرژی است: حل مسالمت‌آمیز مشکلات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، منطقه را برای روسیه امن‌تر خواهد کرد و تجربه ایران در توسعه فناوری‌های خودکفا در برخی از حوزه‌های اقتصادی و پروژه‌های در حال انجام ظهور روسیه را به سمتی سوق می‌دهد. تمایل زیادی برای همکاری دوجانبه در شرایط فعلی نشان می دهد. این در حالی است که مذاکرات در وین ادامه دارد و مهلت رسمی برای بازگشت به توافق اعلام نشده است.