جریمه های میلیاردی به بهانه ویروس کرونا / چرا ممنوعیت تردد در شب لغو نشده است؟

روز جدید : به نظر می رسد تنها عاملی که ممنوعیت تردد شبانه را به مدت یک سال حفظ می کند، موضوع درآمدهای مالی خزانه دولت است. درآمدی که آنقدر تخم طلایی است که حتی اگر در یک زمان 100 تخم طلایی نگذارید، روزی یک تخم مرغ طلایی را تضمین می کنید.

ممنوعیت تردد در شب لغو شد. ممنوعیت تردد شبانه برداشته نشد، ممنوعیت تردد شبانه برداشته شد. ممنوعیت تردد در شب لغو نشد…!

شاید زمانی فرا برسد که برای بسیاری باورشان سخت باشد که یکی از مهم ترین خبرهای دو روزه کشور لغو ممنوعیت شبانه روزی بود. در شرایطی که کشور در تهاجم پیر و جوان از مذاکرات هسته ای تا بحران اقتصادی است، طرح مصوب یک سال پیش برای کنترل شیوع تاج در کشور به پاشنه آشیل تبدیل شده است که به نظر نمی رسد چنین باشد. به راحتی لغو می شود. حتی در کمال تعجب گفته می شد که این طرح در دو روز لغو شده و حتی برخی از شهروندان در ساعات محدود و در همان دو روز به شهر رفتند اما در نهایت پلیس راهور اعلام کرد هیچ بخشنامه ای به آنها ابلاغ نشده است. و طرح لغو شد خبری نیست.

ممنوعیت تردد در شب از کجا شروع شد؟

حدود یک سال پیش در 24 آبان 1395 ستاد کنترل ولیعهد در کشور طرحی را در کنار برخی طرح های دیگر اجرا کرد که در ابتدا از ساعت 21 تا 4 صبح روز بعد منع رفت و آمد را در نظر گرفت.

گفته می شد در این ساعات فقط وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی و خودروهای ثبت شده در اپلیکیشن های اینترنتی می توانند در شهر تردد کنند و جریمه 200 هزار تنی برای متخلفان تصویب شد.

منع آمد و شد بعداً به ساعت 10 شب تا 3 بامداد روز بعد کاهش یافت، اما این طرح همچنان منتقدان زیادی دارد. منتقدان می گویند این طرح هیچ فایده ای در کنترل فوران تاج این کشور ندارد، اما به جمع آوری کمک های مالی برای دولت و خزانه داری تبدیل شده است. صندوقی که شاید پول آن نقد نباشد و سریع به خزانه واریز نشود اما این بدهی است که بر دوش شهروندان می ماند و در نهایت باید آن را پرداخت کنند.

به این ترتیب اگر خودرویی بین ساعت 22 تا 3 بامداد در شهر تردد کند، در شهرهای عادی 200 هزار تن و در شهرهای نارنجی و قرمز 500 هزار تن جریمه می شود. نکته مهم در اجرای طرح ممنوعیت تردد در شب این است که بسیاری از کارشناسان و برخی از اعضای ستاد ضد ولیعهد از جمله هال فرمانده ستاد مبارزه با تاج در تهران این طرح را ناکارآمد در کنترل اپیدمی کرون؛ اما پلیس راهور همچنان بر ادامه این طرح تاکید دارد.

ویروس کرونا فقط در خودروهای شخصی و در شب پخش می شود!

موضوعی که در اجرای این طرح بارها به آن اشاره شده و حتی مورد تمسخر منتقدان قرار گرفته است این است که به نظر می رسد ویروس کرونا در این ساعت از شب در سطح شهر شروع به پرسه زدن می کند و به همین دلیل برای نجات جان رانندگان را مجبور می کنند. از ساعت 22:00 در شهر تردد نکنید. اما مسلماً عابران پیاده ای که می خواهند در سطح شهر قدم بزنند و خرید و فروش کنند، نگران نیستند و می توانند در سطح شهر تردد کنند. به نظر می رسد این ویروس تنها با خودروهایی که در خیابان های شهر بین ساعت 22 تا 3 بامداد حرکت می کنند مشکل دارد. جولانی که در صورت پرداخت جریمه 200 یا 500 هزار تنی برای سرنشینان خودرو مشکلی ایجاد نمی کند! و البته با این طرح شهر با خودروهای لوکس به نام طبقات ثروتمند خلوت می شود. پول بدهید و تا می خواهید ممنوعیت تردد را نادیده بگیرید.

از سوی دیگر، شهروندانی که در این ساعات با تاکسی های اینترنتی به شهر سفر می کنند و از خودروی شخصی استفاده نمی کنند، بعید است با مشکل شیوع ویروس کرونا مواجه شوند. یعنی به جای استفاده از ماشین شخصی، رانندگی تاکسی اینترنتی با شخص دیگری کمتر به انتشار ویروس کمک می کند؟

اینها و سوالاتی از این دست همگی سوالاتی هستند که هنوز از سوی ستاد کرونا پاسخی داده نشده است.

چه کسی با ممنوعیت تردد در شب موافق است؟

نکته جالب اینکه طرح ممنوعیت تردد در شب حتی مورد انتقاد رئیس پلیس راهور تهران و فرمانده عملیات کرونا در تهران قرار گرفت و این افراد به صراحت اعلام کردند که با این طرح مخالف بوده و به ناکارآمدی آن اعتراف کردند. این طرح البته باید لغو شود یا توسط ستاد ملی ولیعهد به ریاست رئیس جمهور اعلام شود.

چندی پیش سردار سید کمال هادیان فر، فرمانده انتظامی راهور ناجا با زیر سوال بردن کارآمدی طرح ممنوعیت تردد شبانه گفت: به زور اجرا می کنیم. “اما ممنوعیت بدون شب ممکن است چندان موثر نباشد، به خصوص که خوشبختانه، اکثر مردم قبلاً واکسینه شده اند.

سردار هادیانفر حتی یکی از دلایل ترافیک سنگین در عصر و شب را استرس طرح ممنوعیت تردد شبانه می داند و می گوید: این موضوع باعث افزایش بیشتر ترافیک شده است.

هادیانفر در نامه ای به وزارت کشور گفت: ما از وزارت بهداشت خواسته ایم که اثربخشی این موضوع را بررسی کند و در صورت موثر بودن ادامه دهد و اگر نشد آن را متوقف کند. ما همیشه آماده کمک به دولت بوده ایم. اما لازم است وزارت کشور کارآمدی آن را تحلیل کند و اگر این کار را نکرد باید جلوی آن گرفته شود، زیرا این طرح بر ترافیک کلان شهرها تأثیر می گذارد.

از درخواست اقامت شبانه تا ممنوعیت تردد شبانه

جالبتر اینکه همین سه سال پیش تلاش شد با شب نشینی و ایجاد فضای کسب و کار در تهران یک شبه از گردش اقتصادی برخی از شهروندان حمایت شود و اکنون با گذشت حدود یک سال از وضع مقررات منع رفت و آمد، یک به یک موارد بی فایده بودن یک طرح کارمندان و عوامل نظام و ستاد کرونا را در نظر بگیرید تا لااقل بحث حمل و نقل در شهر بحرانی نشود و به طور کلی شب زنده داری و شب زنده داری خوب را از دست بدهیم.

از سوی دیگر، این طرح که به عنوان ممنوعیت تردد در شب اجرا می شود، هیچ بازده یا آمار خاصی از تاثیر آن بر کنترل شیوع ویروس کرونا ارائه نمی کند و بر اساس گزارشی که روتر بلد در شهریور ماه امسال منتشر کرد. سال، این طرح با شکست مواجه شد شهروندان در خانه! بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط این روتر، سفرهای شبانه از آغاز محدودیت های شبانه در آذرماه سال گذشته از ۱۴ درصد به ۹ درصد افزایش یافته است، اما در ماه های بعد با افزایش تردد شهروندان به ۱۲ درصد افزایش یافته است.

همچنین با توجه به اینکه آمار و اطلاعاتی از اثربخشی ادامه طرح ممنوعیت تردد شبانه وجود ندارد، آمار دقیقی از میزان درآمد اجرای این طرح در دست نیست. با این حال گمانه زنی های زیادی بر اساس اظهارات برخی مسئولان وجود دارد.

توجه داشته باشید تنها با گذشت ۲۸ روز از شروع این طرح در آذرماه سال گذشته، پلیس اعلام کرد: یک میلیون و ۱۸۳ هزار و ۳۶۶ خودرو در طرح توقیف شبانه جریمه شده اند.

با قبول این آمار باید گفت تنها در 27 روز ابتدایی این طرح 236 میلیارد و 673 میلیون و 200 هزار تن بابت طرح محدودیت شبانه جریمه شد.

این در حالی است که ستاد ملی تاج و تخت اعلام کرد که تاکنون کمتر از 10 درصد از این جرایم وصول شده و جریمه های زیادی نیز بخشیده شده است. در کنار بحث درآمد، برخی معتقدند ادامه این طرح به دلیل افزایش امنیت و ایجاد آرامش در شب است.

جریمه های میلیاردی برای شهروندان ایرانی

اما به نظر می رسد برآوردها حاکی از آن است که اجرای این طرح درآمد میلیاردی برای نیروی انتظامی داشته است و این فرضیه در اذهان عمومی جا افتاده است که ادامه ممنوعیت تردد در شب راهی برای کسب درآمد است. رئیس مجمع نمایندگان استان فارس پیش از این گفته بود «طرح ممنوعیت تردد خودروها درآمدزایی دولت است». درآمدهایی که میزان دقیق آن مشخص نیست یا آنچه اعلام می شود خرج می شود.

اما به نظر می رسد طرح «محدودیت تردد شبانه» حتی اگر توجیه علمی نداشته باشد، توجیه مالی دارد; و برآوردها نشان می دهد که در سال گذشته یا بیشتر درآمد حاصل از این پروژه حدود یک هزار و 147 میلیارد و 134 میلیون و 200 هزار تن بوده است.

یک بار در سال گذشته، پلیس اعلام کرد که از اول تا 28 آذر 1395، یک میلیون و 183 هزار و 336 دستگاه خودرو در طرح مهار شبانه با جریمه مجموع 236 میلیارد و 673 میلیون تن درآمد احتمالی برای خزانه دولت برای کمتر از آن ماه اعمال شده است.

اگر به سخنان رئیس پلیس راهور ناجا که به نوروز سال 1400 اعلام کرده بود 78 درصد جرائم جاده ای در سال 1399 جمع آوری شده است، به این نتیجه می رسیم که فقط برای تخلفات ثبت شده در طرح ممنوعیت تردد در شب. در آذرماه 1399 مبلغی در حدود 184 میلیارد تن دریافت کرد که رقم قابل توجهی است و جای تعجب نیست که دولت نمی خواهد به این زودی از این منبع درآمد صرف نظر کند.

مرغ با تخم طلایی که بالاخره یک روز تخم می گذارد و سوال ها بی جواب می ماند

در این بین سوالات زیادی در مورد یک سال پس از شروع این پروژه وجود دارد. چرا آمار رسمی برای تعیین اثربخشی ممنوعیت شبانه ارائه نمی شود؟ چرا میزان دقیق هزینه ها و محل هزینه این جریمه های خاص که به آن جریمه های عروقی می گویند مشخص و اعلام نمی شود؟

پاسخ به این سوالات باید برای شهروندان روشن باشد. اینکه در ابتدا گفته می شد بخشی از جریمه های عروق کرونر صرف شبکه پزشکی کشور می شود، همچنان جای نگرانی جدی است. از سوی دیگر تردیدها در مورد اثربخشی این طرح بیش از پیش افزایش یافته است. این سوال که چگونه عابران پیاده در این ساعت از شب یا کسانی که از تاکسی های اینترنتی استفاده می کنند، نسبت به شهروندانی که از خودروهای شخصی استفاده می کنند، کمتر ناقل و شیوع بیماری هستند، نیز یک سوال جدی است.

در این میان، تنها عاملی که به نظر می‌رسد از برنامه یک ساله حمایت می‌کند (بدون بحث امنیتی که شهروندان بارها در شبکه‌های اجتماعی به آن اشاره می‌کنند) موضوع درآمدهای مالی خزانه دولت است. درآمدی که آنقدر تخم طلایی است که حتی اگر در یک زمان 100 تخم طلایی نگذارید، روزی یک تخم مرغ طلایی را تضمین می کنید. در این میان به نظر می رسد که شهروندان و اراده آنها اهمیتی ندارد.