روز جدید سازمان هواشناسی پیش بینی کرد نوار غربی کشور طی روزهای آینده با گرد و خاک همراه باشد. بنابراین تا روز سه شنبه نفوذ گرد و غبار در استان های کرمانشاه، ایلام و خوزستان ادامه دارد. رئیس اداره محیط زیست اهواز همچنین از انتشار دود غلیظ در شهر اهواز در روز جمعه خبر داد و گفت: این دود غلیظ ناشی از آتش سوزی در بخش هایی از تالاب هورالعظیم عراق است که به خوزستان آمده است. در همین رابطه معصومه ابتکار رئیس سابق سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با تجارت نیوز هشدار داد که خسارت آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار در سال 96 حدود 10 تا 12 میلیارد دلار در سال بوده است. در حال حاضر اما طوفان گرد و غبار افزایش یافته و باعث ظهور طوفان های گرد و غبار در فصل بهار و تابستان و گسترش آن شده است. وی از ایران به دلیل شکست در ساخت سد گپ در ترکیه و عدم موافقت شورای نگهبان با الحاق ایران به توافقنامه آب و هوایی پاریس انتقاد کرد. از سوی دیگر کارشناسان می گویند اجرای طرح های انتقال آب از رودخانه کارون کانون های گرد و غبار در خوزستان ایجاد کرده است و ادامه این طرح ها افزایش ریزگردها را در پی خواهد داشت. بخشی از آب رودخانه کارون توسط پنج سد بزرگ و بخشی از هفت پروژه انتقال آب به کویر (استان یزد) جذب می شود. در صورت ادامه انتقال آب به سرشاخه های کارون، دشت خوزستان به یک کویر بزرگ تبدیل می شود. کارشناسان معتقدند ادامه روند کنونی می تواند منجر به «بیابان زایی» در ایران شود چرا که جریان مهاجرت از استان های غربی، جنوبی و مرکزی به استان های تهران، مازندران، گیلان و گلستان سرازیر خواهد شد. اگر این اتفاق بیفتد، بسیاری از ایران متروک و خالی از سکنه خواهد شد. اگر در چنین استان هایی مسکن وجود داشته باشد با آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار که سلامت انسان را هدف قرار می دهد، همراه خواهد بود.
ادغام چند ابر از بحران زیست محیطی در ایران
معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست در دولت روحانی و خاتمی به تجارت نیوز گفت: حدود سال 84 با سازمان بهداشت جهانی محاسبه خسارت آلودگی هوا را داشتیم. البته بیشتر آلودگی های آن زمان ناشی از سوختن خودروها و صنایع بود و سالانه حدود 9 میلیارد دلار هزینه داشت. خسارت آلودگی هوا به دلیل افزایش روزهای آلوده، اضافه شدن گرد و غبار و … در سال 96 به حدود 10 تا 12 میلیارد دلار در سال رسید.
معصومه ابتکار می گوید: «در ایران با باتلاق چند بحران زیست محیطی مواجه هستیم. محاسبات سال 70 تا 75 نشان می دهد که از ظرفیت زیست محیطی ایران فراتر رفته ایم. برای منافع اقتصادی کوتاه مدت، زمین های زیادی را جمع آوری کرده ایم و زمین را آلوده کرده ایم.»
بیش از 60 درصد گرد و غبار از کشورهای دیگر است
ابتکار با اشاره به شناسایی کانون های گرد و غبار در دوران مسئولیت خود گفت: در آن زمان 60 درصد منابع گرد و غبار ایران از کشورهای دیگر بود. فکر کنم الان بیشتر شده بخشی از این گرد و غبار از عراق می آید. دلیل آن خشک شدن تالاب ها در عراق و پروژه گپ در ترکیه است. بخش دیگر از عربستان سعودی و شمال آفریقا است.
ایران با ترکیه معامله نکرده است
ابتکار نحوه تقسیم آب های بین المللی و نقش ایران در این زمینه گفت: با الحاق به کنوانسیون های بین المللی می توانیم از اسناد قانونی آن استفاده کنیم. اما یک معاهده مهم مانند موافقتنامه پاریس سرانجام به دلایل نامعلومی توسط هیئت امناء به حالت تعلیق درآمد. ما در حال حاضر طرف قرارداد پاریس، آخرین توافقنامه بین المللی محیط زیستی نیستیم. وکلا نیز به ما گفتند که ابزار قانونی قوی برای مقابله با این مشکلات (اشتراک گذاری گرد و غبار و آب) نداریم.
ابتکار می‌گوید ایران باید فعال‌تر می‌شد و ترکیه نمی‌تواند حقوق سایر کشورها در مورد آب طبیعی را طبق قوانین بین‌المللی حفظ کند. فکر می کنم ایران در گذشته شکست خورده است و شک ندارم. اطلاعات پروژه Gap پنهان شد. مشخص نبود این پروژه چقدر بزرگ است. ما اطلاعات داشتیم، اما ایران در چنان بحرانی بود که نمی توانست به مسائل دیگر بپردازد.
ابتکار در پایان خاطرنشان کرد: ایران باید با احقاق حقوق خود، آثار این دخالت‌ها در طبیعت، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و معضل ریزگردها را جدی‌تر بگیرد.
انتقال آب به کارون را متوقف کنید
بحرانی ترین کانون های گرد و غبار خوزستان در حوضه رودخانه کارون قرار دارد که با خشک شدن این رودخانه شکل گرفته و گسترش یافته است. رئیس دانشکده علوم آبزیان دانشگاه شهید چمران اهواز در این باره می گوید: گرد و غباری که اکنون خوزستان و کشور را تحت تاثیر قرار داده است، پدیده جدیدی است که در نتیجه خشک شدن سفره های زیرزمینی از جمله بستر رودخانه ها، تالاب ها یا حوزه های آبخیز فصلی و … پوشش گیاهی چه در داخل و چه در خارج از کشور در اثر خشک شدن این بسترها، شوری خاک افزایش یافته و با کمترین باد آماده بالا آمدن است.
رئیس دانشکده علوم آبزیان اهواز نیز طرح های انتقال آب را در ایجاد کانون های گرد و غبار موثر می داند و می گوید: هر چیزی که باعث کاهش رودخانه شود مانند افزایش بار در شکل گیری این کانون ها تاثیر دارد. طرح های انتقال آب در ایجاد برخی از این کانون ها موثر است اما نمی توان سهم این طرح ها را به طور دقیق برآورد کرد. قمشی بابیان اینکه طرح های افزایش مصرف و یا طرح های انتقال آب با شدت قبلی در حال اجراست، می افزاید: بنابراین نه تنها نباید منتظر بهبود شرایط باشیم، بلکه باید شاهد گسترش مراکز و افزایش روزهای گرد و خاکی باشیم. وی افزود: از سوی دیگر طرح تثبیت کانون های گرد و غبار به صورت اصولی و علمی اجرا نشده و به دلیل کمبود آب مورد نیاز مناطق کاشت ناتمام مانده است. همانطور که شنیده ایم برخی از نهال ها نیز ناتمام مانده است. خشک شد و ناپدید شد
تکرار فیلم “فاجعه در کلان شهر”
قمشی یکی از راهکارهای کاهش ریزگردها در خوزستان را توقف پروژه های انتقال آب می داند و می گوید: با انتقال آب کارون رودخانه نمی تواند به تعهدات خود در پایین دست عمل کند که شاهد اثرات منفی آن بر محیط زیست هستیم. پروژه های حمل و نقل آب علاوه بر محیط زیست با ایجاد خشکسالی های دست ساز به بخش کشاورزی خوزستان آسیب وارد کرده است. کاری که وزارت نیرو انجام می دهد مصداق «فاجعه کلانشهری» است، اما ما آن را نمی شنویم، هر چند که قربانی می گیریم.
14 طرح برای واگذاری کارون
کارشناسان میانگین دبی آب 60 ساله کارون بزرگ را 19 میلیارد متر مکعب تخمین می زنند که در 20 سال گذشته به طور میانگین به 14 میلیارد متر مکعب رسیده است و در سال های کم آبی میزان آبیاری رودخانه به 10 میلیون مترمکعب کاهش می یابد. متر مکعب. کاهش شدید آب رودخانه علاوه بر تنش هایی که بخش های آب شرب، بهداشت و کشاورزی خوزستان را به دنبال داشته است، محیط زیست استان را نیز با بحران مواجه کرده است که یکی از آن ها تشکیل کانون های ریزگرد است. پروژه های انتقال آب مقصر اصلی خشکسالی کارون هستند. تاکنون 10 طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ (کارون و دس) به فلات مرکزی با حجمی بالغ بر 2 میلیارد مترمکعب اجرا و یا در حال اجراست.
نزدیک شدن
لندی افزود: وقتی از شاخه ها آب می گیریم حتی 200 میلیون مترمکعب که به این مکان ها منتقل می شود بسیار ارزشمند است و از ایجاد کانون های گرد و غبار جلوگیری می کند. بر اساس مطالعه ای که توسط دانشجوی دکتری مرکز گرد و غبار جنوب شرق اهواز انجام شده است، اگر بتوانیم 2 تا 4 درصد رطوبت خاک را احیا کنیم، خاک فرسایش نمی یابد، یعنی باد نمی تواند ذرات خاک را جابجا کند و گرد و غبار ایجاد کند. بنابراین اگر حداقل می توانستیم آب را به این مناطق منتقل کنیم و مراتع احیا می شد یا اگر آب کافی برای کشاورزی داشتیم، گرد و غبار وجود نداشت.
پیش زنگ بیابان
منصور رئیس سازمان منابع طبیعی و مدیریت آب کشور با بیان اینکه 30 میلیون هکتار از اراضی کشور در معرض فرسایش بادی است، افزود: فرسایش بادی سالانه 3 هزار میلیارد تن به زیرساخت های کشور خسارت وارد می کند. در خوزستان 350 هزار هکتار شن و 350 هزار هکتار کانون ریزگردها شناسایی شده و 700 هزار هکتار از اراضی استان در معرض بیابان زایی است.