روز جدید رئیسی هرچند بارها اعلام کرده است که اقتصاد کشور با برجام گره نخورده است، اما این موضع لزوما به معنای نادیده گرفتن تلاش ها برای احیای برجام و مهمتر از آن پیامدهای شکست مذاکرات وین در همه ابعاد جامعه نیست. امیرعبدالهیان نیز اخیرا گفته است که دولت رفع تحریم ها همراه با خنثی سازی آنها را در دستور کار خود دارد. اگر از این منظر به موضوع نگاه کنیم و بپذیریم که شکست احتمالی دیپلماتیک مورا و شیخ تمیم به واقعیت نزدیک است، در عمل مذاکرات هسته ای از روند تاخیر و کمای سیاسی به مرحله مرگ خواهد رفت.
هفته گذشته شاهد ورود انریکه مورا، معاون وزیر امور خارجه اتحادیه اروپا و از همه مهمتر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر به ایران بودیم. در محافل رسانه ای، سیاسی و کارشناسی، وجه مشترک حضور هر دو در تلاش برای قطع مذاکرات در وین به دلیل توقف 64 روزه بود.
جدای از حاشیه سفر مورا به تهران که یکی از آنها خواستار آزادی احمدرضا جلالی و دیگری برای بازداشت وی در فرودگاه فرانکفورت در بازگشت از ایران بود، هنوز از محتوای مذاکرات نماینده اتحادیه اروپا با بیل مکانیکی اطلاعی در دست نیست. قطر نیز هیچ اطلاعاتی در رسانه ها ندارد. از آنجایی که همه چیز در پشت صحنه اتفاق می افتاد، تحلیل ها و گمانه زنی های رسانه ای زیادی وجود دارد.
با این حال، به نظر می‌رسد همانطور که تلاش‌های دیپلماتیک این دو (مورا و شیخ تمیم) و وزیر امور خارجه لهستان را می‌توان مثبت ارزیابی کرد، نتیجه محسوس تحرکات دیپلماتیک بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز می‌تواند در احیای موتور مذاکره تردید داشته باشد. . ضمن اینکه بازار ارز نیز پاسخ مثبتی به این موضوع نداد و در کنار بازار سکه و طلا روند صعودی بی سابقه ای را در 13 ماهه دولت سیزدهم تجربه کرد.
اما عمق اختلافات جمهوری اسلامی ایران و آمریکا بر سر حذف سپاه از فهرست گروه های تروریستی و همچنین پروژه انتقام جویانه در کنار نقش مخرب روسیه در احیای برجام، سایه را بیش از پیش تقویت می کند. شکست مذاکرات در وین آنچه این سناریوی بدبینانه احتمالی را تقویت می کند، تلاش های اخیر دولت برای حذف ارز ترجیحی و آزادسازی قیمت کالاهاست.
انجام این عملیات بزرگ اقتصادی در شرایط داخلی بسیار داغ و حساس، هم از نظر اقتصادی و هم از نظر سیاسی و دیپلماتیک که لغو این ارز (ترجیعی) را برای دولت سیزدهم گران تمام کرد، نشان می دهد که این دولت دیگر احیای مجدد شورای امنیت سازمان ملل و لغو تحریم ها حداقل در کوتاه مدت و میان مدت امکان پذیر است.
اگرچه رئیسی بارها اعلام کرده است که اقتصاد کشور با برجام گره نخورده است، اما این موضع لزوماً به معنای نادیده گرفتن تلاش ها برای احیای برجام و مهمتر از آن پیامدهای شکست مذاکرات وین در همه ابعاد جامعه نیست، به قول حسین امیرعبداللهیان اخیرا گفته است دولت رفع تحریم ها همراه با خنثی سازی آنها را در دستور کار خود دارد. اگر از این منظر به موضوع نگاه کنیم و بپذیریم که شکست احتمالی دیپلماتیک مورا و شیخ تمیم به واقعیت نزدیک است، در عمل مذاکرات هسته ای از روند تاخیر و کمای سیاسی به مرحله مرگ خواهد رفت.
بنابراین احتمالاً در روزهای آینده نگرانی‌ها در مورد آینده این توافق افزایش می‌یابد، مگر اینکه شاهد تفاوت لحن، موضع و ادبیات بین تهران و واشنگتن باشیم که به نوعی موفقیت امیر قطر و مذاکره‌کننده ارشد اروپایی را نشان می‌دهد. سپس دوباره به وین نگاه کنید که گفتگو در پشت درهای هتل کوبورگ ادامه دارد.
در غیر این صورت باید اذعان داشت که شانس حل و فصل فعالیت های هسته ای ایران از طریق دیپلماسی به طور نامحدودی از دست خواهد رفت که بی شک باید شکست مذاکرات وین را شکست تلاش های دیپلماتیک ریاست جمهوری در این زمینه دانست. گفت وگوها در بغداد به صورت منطقه ای و مشخص بر احیای روابط تهران و ریاض متمرکز خواهد شد.
اگر این گفته را جدی بگیریم، قطعاً دیپلماسی منطقه ای که این دولت برای ارتقای روابط تجاری طراحی کرده است، به شدت آسیب خواهد دید. حال باید منتظر ماند و دید در روزها و هفته های آینده بارداری در این زمینه چه اتفاقی خواهد افتاد؟