سفره هفت سین یکی از آداب و رسوم مهم نوروز است

روز جدید : آداب و رسوم نوروز چیست؟ عید نوروز در نقاط مختلف ایران چگونه برگزار می شود؟ چرا ایرانی ها نوروز را جشن می گیرند؟ چرا نوروز 13 روزه است؟ فلسفه سیزده بدر چیست؟ کدام کشورها نوروز را جشن می گیرند؟ در این مقاله با آداب و رسوم اصلی نوروز در ایران آشنا می شوید.

فلسفه و چگونگی پیدایش نوروز

خاستگاه اصلی نوروز ایران باستان است. بر اساس افسانه های موجود، نوروز در زمان جمشید، چهارمین پادشاه ایران پیش از اسلام به وجود آمد. اوستا یکی از کهن‌ترین کتاب‌های ایران باستان، از مردی به نام جمشید یاد می‌کند که از قدرت فرح ایزدی برخوردار بود. جمشید به دستور اهورامزدا شروع به مقابله با شیطان می کند; زیرا شیطان در آن زمان خسارات زیادی از جمله قحطی و خشکسالی وارد کرده بود. پس از شکست جمشید بر شیطان، شادی و برکت به سرزمین ایران باز می گردد و خشکسالی از بین می رود. بعدها مردم این روز را «نوروز» یا «روز نو» نامیدند. شاعران و نویسندگان مشهوری چون ابوالقاسم فردوسی، ابوریحان بیرونی و طبری نیز جمشید را پایه گذار اصلی نوروز می دانند.

نوروز به گفته ایرانیان باستان 12 روز بود و روز سیزدهم برای جلوگیری از بلا و سامان دادن به آن اضافه شد. در زمان های قدیم، مردم جهان به ویژه ایرانیان بر این باور بودند که آفرینش زمین و برکات آن تا 12000 سال آینده به پایان می رسد. همچنین اعتقاد بر این بود که 12 ماه سال در 12 روز عید تجلی می یابد. مرد آنچه را که در آن دوازده روز اتفاق افتاده بود، سرنوشت سال خود دانست. مثلا ایده هایی برای کاشت بذر در این دوازده روز و مشاهده روند رشد وجود دارد. در گذشته کشاورزان بذری را که در این 12 روز بیشترین رشد را داشته است کاشت و آن را مطلوب می دانستند.

فلسفه سیزده بدر

چون ایرانیان باستان بر این باور بودند که دوازده هزار سال دیگر دنیا به پایان می رسد و هرج و مرج و بدبختی و ویرانی همه جا را فرا می گیرد، دوازده روز جشن نوروز باعث آشفتگی شد و آن روز سیزدهم نوروز بود. نحسی در روز سیزدهم عید، نشانه فروپاشی دنیا و تباهی است. به همین دلیل ایرانیان بر این باورند که خانه نشینی در این روز خوش یمن و خوش نیست. ایرانیان معتقدند این روز را باید در فضای باز و در طبیعت بگذرانند.

کدام کشورها نوروز را جشن می گیرند؟

همانطور که گفته شد نوروز یکی از قدیمی ترین اعیاد به جا مانده از دوران باستان است. با توجه به گستردگی ایران باستان در گذشته، امروزه علاوه بر ایران، در کشورهای اطراف نیز نوروز را جشن می گیرند. نوروز هنوز در ایران و افغانستان آغاز سال جدید است و بیش از سایر کشورها آداب و رسوم اصیل نوروزی رعایت و اجرا می شود. در برخی از کشورهای دیگر مانند تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، عراق، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان، نوروز تعطیل رسمی است و مردم نوروز را جشن می گیرند. در ادامه با آداب و رسوم نوروزی آشنا می شوید.

گمرک نوروز در ایران

آداب و رسوم نوروز در نقاط مختلف ایران متفاوت است. زیرا در کشور عزیز ما اقوام مختلف با فرهنگ های متفاوت وجود دارند. برخی از این آیین ها قبل از آغاز سال نو و برخی با فرا رسیدن سال نو انجام می شود. در زیر با آداب و رسوم اصلی نوروز که در اقصی نقاط ایران اجرا می شود آشنا می شوید.

مراسم آداب چهارشنبه سوری قبل از عید نوروز

چهارشنبه سوری نیز یکی از رسوم شیرین ما ایرانیان است که هر سال در چهارشنبه آخر سال برگزار می شود. در این روز خانواده ها دور هم جمع می شوند و چهارشنبه سوری را با خوردن شیرینی و آجیل جشن می گیرند. این مراسم را نیز با افروختن آتش و پریدن از آن به قصد برآورده شدن تمام آرزوهای خود در سال جدید و دوری از شر برگزار می کنند. از دیگر آیین های سوری در روز چهارشنبه می توان به فال گرفتن در حافظ و فال در بولونیا اشاره کرد. مراسم قاشق زنی و کوزه شکستن نیز یکی از آداب مراسم سوری در روز چهارشنبه است.

خانه ی خوش اخلاقی نوروزی را تکان بده

یکی از سنت های مورد علاقه نوروزی نظافت و جابجایی خانه است. یکی دو هفته مانده به شروع سال جدید خانه مرتب و تمیز می شود. فرش ها معمولا شسته می شوند و برخی اثاثیه قدیمی خود را دور می اندازند و وسایل نو می خرند. برای سال نو ممکن است بخواهید دکوراسیون را تغییر دهید که بهترین زمان برای این کار است. با جابجایی خانه در واقع خانه خود را برای پذیرایی آماده می کنید.

خانه را از گذشته تا امروز تکان دهید

جالب است بدانید خانه تکانی از دیدگاه باستانی در ابتدا با هیجان و آشفتگی همراه بود. سپس پس از مرتب کردن خانه، آرامش و نظم در همه جا حکمفرما خواهد شد. طبق این آیین ایرانیان باستان با شروع فصل بهار تمام خانه خود را برای نظافت زیر و رو می کردند. حتی گاهی خانه ها را رنگ می کردند یا حداقل اتاقی را که هفت سینی در آن قرار می دادند سفید می کردند. مردم آن زمان اثاثیه قدیمی را دور ریختند و وسایل نو را جایگزین آن کردند. شکستن کوزه ای را که یک سال محل آلودگی و غم بود، لازم دانستند. ظروف مسی را به بازدیدکنندگان سپردند، نقره ها را صیقل دادند، گوشه و کنار خانه را از گرد و غبار پاک کردند و فرش ها و قالیچه ها را از تاریکی سال زدودند. این آیین همچنان در بین ایرانیان رواج دارد و همه ساله توسط مردم انجام می شود.

سبزه کاری آیین زیبای نوروز

مردم حدود دو هفته مانده به عید نوروز غلات مختلفی از جمله گندم، ماش، عدس، ذرت و … را کاشتند. در ظروف یا شیشه های زیبا، به طوری که هنگام تحویل سفره به هفت سین سبزه ذرت، گندم سبز یا عدس سبز. . اوستا از کاشت سبزه سخن می گوید و از آن به عنوان نماد حقیقت و فضیلت یاد می کند. از طرفی در ایران باستان شیطان خشکسالی را به زمین فرستاد. پس از پیروزی جمشید بر شیطان، مردم به برکت بهار دوباره جو را در گلدان های مختلف کاشتند. این قسمت از آداب و رسوم نوروزی احتمالاً به همین اتفاق برمی گردد. در قدیم اعضای هر خانواده به ویژه زرتشتیان گندم و جو و ارزن را در سه قاب به نشانه نیک اندیشی و نیک اندیشی و گفتار نیک می کاشتند تا اهورامزدا به آنها رشد و شکوفایی دهد.

حاجی فیروز یکی از معروف ترین نمادهای نوروزی است

حاجی فیروز یکی از نمادهای نوروزی است که در روزهای پایانی اسفند در میان هیاهوی شهر با دایره ای از زنگوله ها، لباس های قرمز و صورتی های مشکی به خیابان ها آمد. حاجی فیروز فرا رسیدن عید نوروز را به مردم بشارت می دهد. نوروز و اشعار مربوط به این عید را قرائت کرد و مژده گرفت.
از اشعار معروف حاجی فیروز می توان به اشعار زیر اشاره کرد:
بهار آمد، نوروز سلطان آمد، مژده بدهید دوستان، این سال نو آمد.
حاجی فیروزه، یک روز در سال، همه می دانند، من می دانم، نوروز.
بشکن، بشکن، نمی شکنم، بشکن، اینجا دوستم شاکی است، آن جا می شکنم، دوستم شاکی است، چقدر حوصله اش سر رفته است این سیاه پوست بیچاره.
استاد سلام استاد سرت را بلند کن استاد به من نگاه کن استاد به ما لطف کن استاد بز شکر بز استاد چرا نمی خندی؟

مراسم بازگشت مردگان به ایران باستان

ایرانیان باستان معتقد بودند که با فرا رسیدن نوروز فروهرها یا ارواح مردگان به دنیا باز می گردند. اگر خانه را تمیز و خویشاوندان را شاد ببینند، خوشحال می شوند و برای بازماندگانشان دعا می کنند. به همین دلیل چند روز قبل از عید نوروز مشک و عنبر را در خانه می سوزاندند و شمع و چراغ روشن می کردند. زنان نیز بهترین غذا را می پختند و بر قبور مردگان خود می پاشیدند. روز قبل از عید نوروز که به او عرفه یا علیفا یا به عبارتی بی بی حر می گفتند، به خانه ای که پارسال داشت سرگردان شدند. در خانه نماز خواندند و گفتند برای اموات عیدی می گیرند.

سفره هفت سین یکی از آداب و رسوم مهم نوروز است

سفره‌چینی هفت‌سین مهمترین بخش از آداب و رسوم نوروزی ایرانیان است. همانطور که از نامش پیداست برای قرار دادن این میز باید هفت غذا و سبزی را روی میز قرار دهید که با حرف سین شروع می شود.

از اجزای اصلی سفره هفت سین می توان به نارون (به نشانه تأمل)، سیب (نماد سلامت و عشق)، سبز (به نشانه خرما و طراوت)، دانه (نماد مقاومت و عدالت) اشاره کرد. سیر (به نشانه رضایت)، سرکه (نماد طرد و طاعت) و سماق (نشانه صبر) را ذکر کرد. علاوه بر صندوق های اصلی، سکه (به نشانه افزایش ثروت)، انجیل ادیان مختلف (مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و … به نشانه اعتماد به خدا)، آینه (به عنوان نشانه نور)، ماهی به نشانه تولد و تلاش، شمع (نماد نور و روشنایی) و نان (نماد برکت) از دیگر اجزای سفره هفت سین است.

سبزی پلو با ماهی غذای پرطرفدار نوروزی است

پختن سبزی پلو با ماهی یکی از آداب و رسوم اصلی نوروز است که معمولاً در اولین روز فروردین به عنوان ناهار یا شام مصرف می شود. فلسفه پخت این غذا احتمالاً به دلیل نماد هر یک از مواد است. ماهی نماد حیات و نشاط، سبزی نماد بهار و رشد و برنج نماد برکت است. ضمنا پختن و خوردن سبزی پلو با ماهی فرصتی برای شکرگزاری در اولین روز سال است. برخی از ایرانیان مانند مردم زنجان ماهی را با رشته پلو یا برنج زعفرانی می خورند و برخی دیگر آن را با کوکو یا خورش های محلی سرو می کنند. علاوه بر این، برخی از مردم تهران در شب نوروز مشغول پختن رشته هستند تا بتوانند تا پایان سال کار خود را انجام دهند.

مشاهده و بازدید از خوش اخلاقی نوروزی

بازدیدها تقریباً بعد از پایان سال شروع می شود. معمولا روزهای اول نوروز به کوچکترها اختصاص دارد که برای تبریک سال نو به بزرگترها سر می زنند. این اعیاد در اوایل فروردین ادامه دارد. مردم همچنین برای احوالپرسی به دیدن افرادی می روند که در سال گذشته یکی از عزیزانشان را از دست داده اند. این رفت و آمدها بهانه خوبی برای رفع ابهام در بین اعضای خانواده است. صله رحم یکی از آثار بسیار مورد سفارش است. با این کار یک فلش و چند علامت می زنید.

سیزده بدر یکی از مهیج ترین آیین های نوروزی است

به قول ایرانی ها برای جلوگیری از بلا، سیزدهمین روز سال به طبیعت می روند. در این روز سبزه های جوان معمولاً هفت سین را می بندند و به آب روان می پرند. ایرانیان عقیده دارند که گره سبزی آرزوها را برآورده می کند و سرنوشت جوانان را می گشاید. در این روز مادران معمولاً برای ناهار سوپ می پزند. البته در برخی مناطق مانند کردستان به جای سوپ، پیاز مو را سیزده بدر می سازند. کاهو و نعناع از جمله غذاهای محبوب سیزده بدر هستند. همچنین خوردن آجیل باقی مانده از دوازده روز نوروز بسیار رایج است. یکی از محبوب ترین فعالیت های سیزده بدر انجام بازی های دسته جمعی مختلف با اقوام و آشنایان است. به طور کلی می توان گفت 13 بدر و آداب و رسوم آن یکی از هیجان انگیزترین آیین های نوروزی است.