قرارداد وزارت نفت با یک شرکت ناشناس برای توسعه پارس جنوبی/ سابقه شرکت آوانگارد چیست؟

: در روزهایی که خبر مذاکرات برجام و نتیجه آن مهمترین خبر سیاسی و اقتصادی کشور است و همه منتظر روشن شدن تکلیف آن هستند تا بتوانند برنامه ریزی بهتری داشته باشند، مدیران وزارت نفت. قراردادی امضا کرد که باعث تعجب فعالان شد. ماجرا از این قرار بود که دیروز با حضور جواد اوجی وزیر نفت و محسن هژسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران قرارداد 20 ساله توسعه فاز دوم میدان پارس جنوبی منعقد شد.

بر اساس اطلاعیه وزارت نفت، این قرارداد طی یک قرارداد جدید بالادستی به مدت 20 سال نهایی شده است و طرف قرارداد موظف است کلیه منابع مالی مورد نیاز پروژه اعم از هزینه سرمایه مستقیم، هزینه های غیرمستقیم و هزینه های عملیاتی را تامین کند. . به آرامی

سرمایه گذاری در توسعه پارس جنوبی گام بزرگی است. همچنین میدان نفتی میدان مشترک پارس جنوبی با حدود 900 میلیون بشکه نفت در 90 کیلومتری سواحل ایران و در مرز مشترک با قطر قرار دارد. از سوی دیگر در میدان الشاهین قطر بازدهی بالایی از این منابع دارد. بنابراین بحث اصلی توسعه میدان پارس جنوبی نیست، بلکه در چه شرایطی این قرارداد منعقد شده است؟ مجری کیست و چه تجربه ای دارد؟ چرا قرارداد 20 ساله بسته شد؟ چرا مدیران وزارت نفت اجازه ندادند تا یکی دو ماه آینده تکلیف مذاکرات احیای برجام مشخص شود و سپس با شرکت های معتبر دیدار کنند یا حداقل شرکتی با رزومه بهتر انتخاب کنند؟

برخی معتقدند این توافق به دلیل تصمیمات اشتباه محسن هژسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت و جواد اوجی، وزیر نفت ایران بوده است. دفتر نفت اعلام کرد: در دو سال گذشته نهادهای نظارتی به وزارت نفت نسبت به عواقب امضای این قرارداد هشدار می‌دادند و به همین دلیل حتی بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت این قرارداد را امضا نکرد، اما هدست مهر امضا کرد. در گزارشی

رسانه ها در گزارش خود بدون ذکر شخص خاصی به نقش دلالان در انعقاد این قرارداد اشاره کردند. احتمالاً منظورشان ق است که قبلاً در شرکت نفت فلات قاره بوده است. بررسی ها در رویداد 24 نشان می دهد که او یکی از افرادی بوده که نقش مهمی در معرفی شرکت آوانگارد به مدیران نفت داشته است. رویداد۲۴ در گفت و گو با هدایت الله هادمی نماینده مجلس دهم و عضو کمیسیون انرژی و همچنین سعید ساویز کارشناس نفتی به بررسی ابعاد این توافق پرداختند.

هدایت الله هادمی، مدیرعامل سابق نفت که در مجلس دهم عضو کمیسیون انرژی مجلس بود، درباره این قرارداد به رویداد۲۴ گفت: میدان گازی پارس جنوبی لایه نازکی است که باید به صورت افقی و شیبدار حفاری شود. یعنی این کار بسیار حساس و خاصی است. آنها سالها قبل و در دوران آقای زنگنه و قبل از آن کارهایی انجام می دادند و دنبال پیشرفت ایشان بودند. به خصوص در سال 93 که اتفاقاتی افتاد اما نیمه تمام ماند. در حال حاضر دولت آقای رئیسی تصمیم به توسعه آن و انعقاد قراردادی 20 ساله دارد که شکل آن جای سوال دارد. اول اینکه، قراردادهای بلندمدت برای انجام کار نیاز به تفکر زیادی دارد و به دلیل این مشکلات احتمالی، معمولاً بسیار نادر است که قراردادی با این مدت طولانی منعقد شود. مثل قرارداد 25 ساله EPC.

هادمی می گوید: در دولت قبل با همه انتقادات کارشناسان، اما شرایطی پیش آمد که مجلس و خبرنگاران و یا فعالان و کارشناسان وارد شدند و جزئیات مشخص بود. مثلاً مجلس هم قرارداد EPC را امضا کرد و من خودم فکر می کردم که این قرارداد ظالمانه است و نامه ای به رئیس جمهور نوشتم که اجازه نمی دهد در دوره ریاست جمهوری این خیانت اتفاق بیفتد، زیرا معتقد بودم که نوع قرارداد ممتاز بود و ما را به دوران قبل از مصدق می برد. من هم نامه ای به مقام معظم رهبری تقدیم کردم که خود ایشان مقداری به ایراداتی که نوشته بودم اضافه کردند و به دولت دادند. خب، آن ایرادات شورای اقتصاد مقاومتی رفت و گفتند ما 50 تا 100 مشکل را حل کردیم. بعد گفتند ما 200 مشکل را حل کردیم. یعنی قرارداد 20 صفحه ای نقد شد. هرچند خوب بود که کارشناسان و عوامل دسترسی داشتند، اما الان دسترسی وجود ندارد و کسی هم نمی داند جریان چیست و این می تواند مشکل ساز باشد. در حالی که البته متن معاهدات باید قابل دسترسی باشد تا بتوانیم بهتر اظهار نظر کنیم. مثلاً ما حتی هنرمند را هم نمی شناسیم. خوب، این یک مشکل است، زیرا ابتدا باید دریابید که آیا هنرمند تجربه مشابهی دارد، چه نوع رزومه ای دارد. من حتی اسم این پیمانکار را هم نشنیده ام و فقط می دانم که یک شناور آورده و اسمش را هم در همین حد شنیده ایم.

عضوکمیسیون انرژی مجلس دهم در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست این توافق با مذاکره برای احیای برجام به تعویق بیفتد؟، گفت: بحث توسعه پارس جنوبی مطرح نیست. الان یک مشکل است و عقب ماندگی آن 30-40 سال است. مهندس زینلی زمانی مسئولیت این پروژه را بر عهده داشت و من به ایشان کمک کردم. ما در آن زمان به دنبال آوردن تجهیزات، شناسایی و قیمت گذاری با اتصالاتی بودیم که وجود داشت، اما در عین حال انجام نشد و ماندگار شد. یعنی ما 40 سال پیش میدان نفتی را ترک کردیم، در حالی که قطر رو به جلو بود، ما عقب بودیم.

ساویز: این شرکت در حمل و نقل پیشرفته و نه تولید نفت در دریا تخصص دارد

از سعید ساویز کارشناس نفتی درباره قرارداد اخیر توسعه میدان گازی پارس جنوبی پرسیدیم. ساویز در تیم فنی فاز 1 پروژه حضور دارد و اطلاعات دقیقی از روند کار دارد. وی ابتدا به تاریخچه شرکت آوانگارد اشاره می کند و می گوید: شرکت آوانگارد مشاور ساخت FPSU است و قبلا با ایران کار کرده اما عملیات نفتی انجام نداده اما قرارداد بسته است. “خطوط و صنعت دریایی) “FPSU” کار این شرکت بود که کار خوبی از آب در آمد و البته بخشی از آن در دوران تحریم بود و بخشی دیگر در دوران تحریم نبود. ابزار خوب بود کار این شرکت عموماً در زمینه دریا است بنابراین در زمینه بارگیری و نصب با این شرکت بیگانه نیست.

تفاوت پارس جنوبی با سایر میادین نفت و گاز

ساویز گفت: میدان نفتی پارس جنوبی پیچیده‌ترین میدان نفتی ایران است، زیرا موقعیت آن با میدان‌های بزرگ متفاوت است زیرا در لایه‌های نازکی لکه‌های نفتی را در خود جای داده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده در جریان اکتشاف و توسعه میدان گازی پارس جنوبی (که البته کافی نبود) متوجه شدیم که این میدان جزء جزایر نفتی قرار ندارد. یعنی مثل میدان بلال یا میدان آزادگان، یادآوران، میدان سلمان و… یکپارچه نیست، بنابراین نحوه عملکردش با میدان های دیگر کاملاً متفاوت است. به عنوان مثال بهترین روش استفاده از آن افزایش روش برداشت از طریق غرقابی با آب هوشمند یا کم نمک است. یعنی شرکتی که می خواهد چنین قراردادی ببندد باید این فناوری را داشته باشد. کارشناسان همچنین هشدار دادند که اگر آب هوشمند به لایه ها تزریق نشود، بر اساس آزمایشات، تولید به صفر می رسد. الان هم وضعیت به همین منوال است و تولید آن به 2000 بشکه رسیده است، بنابراین اگر الان بخواهند نفت تولید کنند باید چاه حفر کنند تا آب تزریق کنند و روی امواج آب تولید شده نفت تولید کنند که این یک فرآیند بسیار تخصصی است و نیاز دارد. تکنولوژی پیشرفته خوب، با توجه به تجربه آوانگارد در حمل و نقل، فکر نمی کنم آنها این فناوری را داشته باشند، بنابراین موفق نخواهد شد مگر اینکه یک شرکت تزریق بیاورند که در مورد مخزن اطلاع داشته باشد. البته آنها برای رفع ضعف مخزن خود یک شرکت نفت خریدند. یعنی خیلی بعید است که این شرکت به تنهایی بیاید.

این کارشناس نفتی توضیح می دهد: بگذارید یک مثال بزنم زمانی که میدان الشاهین قطر برای اولین بار در اختیار مرسک قرار گرفت، این شرکت فقط در حوزه کشتیرانی فعالیت می کرد و دقیقاً وضعیت یک شرکت آوانگارد را داشت. در زمان امضای قرارداد، حتی خود قطری‌ها هم انتظار تولید نفت را نداشتند، اما این شرکت سخت کار می‌کند و برای تولید روزانه 300 هزار بشکه پیشرفت می‌کند. حتی زمانی که توتال جایگزین مرسک شد، مرسک و تمام دانش خود را خرید و افراد خود را استخدام کرد. البته در آن زمان زمزمه هایی مبنی بر ورود شرکت آوانگارد به گوش می رسید اما بحث جدی در مورد مذاکرات مطرح نشد.

از ساویز در مورد رقم قرارداد و اینکه آیا رقم 500 میلیون دلاری معقول است یا بیشتر از رقم این شرکت است؟ وی تصریح کرد: 500 میلیون دلار قراردادها و قراردادهای نفتی رقم بزرگی نیست. به عنوان مثال، همان “FPSO” که قبلاً شرکت آوانگارد ساخته بود، 500 میلیون دلار هزینه داشت. در این قرارداد شکل کار به این صورت است که چاه های تزریقی به استثنای دهانه عمودی شامل دهانه افقی چند کیلومتری و آزمایش های متعدد می شود که برای هر چاه حدود 70 تا 80 میلیون دلار هزینه دارد. محاسبه کنید که اگر آب تزریق شود، این رقم بسیار بالا خواهد بود. این را هم حساب کنید که اگر الان شروع به تولید کنند باید تعمیر کنند، پمپ دکلینگ و تعمیر بیاورند، چاه برای آب تزریقی حفر کنند و … پس کار در دریا هزینه دارد. مشخص نیست که آیا این پروژه در مکان A2 اجرا می شود یا در جای دیگر و چه تعداد حفاری باید حفاری شود. در صورت نیاز به چاه در جاهای دیگر که مبلغ قرارداد بسیار بیشتر است، ابتدا باید شرح وظایف را در نظر گرفت.

به گفته کارشناسان یکی از بحث برانگیزترین موضوعات این توافق، انعقاد آن قبل از نهایی شدن مذاکرات احیای برجام است. به گفته منتقدان، در صورت موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات، احتمال حضور شرکت‌های بزرگ‌تر و تخصصی‌تر در ایران وجود دارد و نیازی به شرکت کمتر شناخته‌شده‌ای مانند آوانگارد نیست. ساویز تصریح کرد: یکی از مشکلات بزرگ صنعت نفت و عمدتاً در کشور ما این است که همه چیز را مقید می کنیم و می گوییم تا زمانی که چنین اتفاقی نیفتد، قرارداد بسته نشود. اگر صحبت از میدان آزادگان بود، می گفتم منطقی است و این نقد قابل قبول است. با فرض موفقیت آمیز بودن مذاکرات، نکته اینجاست که هیچ شرکت نفتی بزرگ و با سابقه ای، حتی بدون تحریم، حاضر به انتخاب سخت ترین میادین نیست. آنها می آیند و کارهای ساده تر و کم وقت تری را انتخاب می کنند و اصلاً درگیر چنین پروژه هایی نمی شوند، بنابراین معتقدم اگر مشتری جدی وجود دارد، نباید لحظه ای منتظر بمانیم، زیرا همانطور که گفتم معمولاً شرکت های بزرگ بین المللی دوست دارند. برای انجام سود بیمه می کنند تا هرگز به لایه نفت نرسند.