بررسی‌های کمیته توسعه پایدار مجلس نمایندگان ایران درباره تأثیرات پروژه آناتولی شرقی (DAP) بر منابع آبی شمال غرب ایران، کاهش 30 درصدی سهم ایران از منابع آبی رودخانه ارس را نشان می‌دهد.
این تحقیق تاکید می کند: با توجه به افزایش بهره برداری و ایجاد ساختارهای آبی مختلف در بالادست حوضه های آبخیز به ویژه در ترکیه و همچنین کاهش بارندگی و کاهش حجم آب ورودی به ویژه در حوزه های آبخیز. ارس، لازم است اقدامات منسجمتر و سخت گیرانه تری از سوی ایران انجام شود که در چارچوب دیپلماسی آب در دستور کار طرف ایرانی قرار گیرد.
در این تحقیق آمده است: در سال های اخیر سدهای متعددی بر روی رودخانه های کورا و ارس و سرشاخه های آنها در کشورهای مختلف برای تولید برق، آبیاری زمین های کشاورزی، تامین آب شرب، کنترل سیلاب و حمل و نقل با ظرفیت بیش از 25 میلیارد متر مکعب احداث شده است. . افزایش ایجاد سازه ها و سدهای آبی به ویژه در سال های اخیر به ویژه ایجاد 14 سد در ترکیه از جمله پروژه آناتولی شرقی موسوم به DAP و همچنین آلودگی آب رودخانه ارس به ویژه از ارمنستان. نتیجه فعالیت های معدنی و نیروگاه اتمی متسامور در کشور ارمنستان در سال های اخیر باعث کاهش کمی و کیفی رودخانه ارس شده و ممکن است دسترسی به منابع آبی رود ارس را در آینده محدود کند.
اجرا و تکمیل آناتولی شرقی موسوم به DAP (DAP) در ترکیه در آینده نزدیک می تواند سهم ایران از منابع آبی حوزه ارس را بین 25 تا 30 درصد کاهش دهد. قطع یا کاهش رودخانه مرزی ارس توسط ترکیه تامین آب شرب و کشاورزی مناطق پایین دست را با مشکل جدی مواجه خواهد کرد.
در این گزارش آمده است: در سال‌های اخیر قراردادهای دوجانبه متعددی برای بهره‌برداری از منابع آبی مشترک با کشورهای همسایه به تصویب رسیده است که برخی از آنها پس از فروپاشی شوروی رد شد. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از منابع موجود، 24 معاهده در قالب های مختلف معاهدات، پروتکل ها و موافقت نامه ها در زمینه مسائل مربوط به رودخانه های مرزی بین ایران و همسایگان منعقد شده است که برخی از این معاهده ها با انعقاد معاهده زیر و برخی از آنها نیز از نظر زمانی منقضی شده است و کارکرد خود را از دست داده و در حال حاضر 14 معاهده معتبر آب بین ایران و همسایگانش وجود دارد. متأسفانه تنها پروتکلی با ترکیه برای استفاده از آب رودخانه های ساری سو و کارا سو برای اشتراک آب این رودخانه ها وجود دارد و هیچ توافقی با ترکیه در خصوص رودخانه ارس منعقد نشده است.
بر اساس اعلام اتاق بازرگانی ایران، این تحقیق نشان می دهد که تمامی توافقات خاورمیانه در خصوص حوضه های آبی مشترک به طور کلی و ایران به طور خاص با کشورهای همسایه دوجانبه بوده است و تاکنون حتی کنوانسیون یا توافق نامه ای چندجانبه وجود نداشته است. در مورد استفاده از آب در حوضه ها هیچ حوزه آبخیز مشترکی به عنوان کنوانسیون آب اروپا برای حفاظت و استفاده از آبراه های فرامرزی و دریاچه های بین المللی (1992) کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا (UNECE) وجود ندارد. به همین دلیل، قواعد عرفی و قانونی حاکم بر منابع آبی مشترک در منطقه بین ایران و کشورهای همسایه، ضمانت اجرایی چندانی ندارند و فاقد توانایی لازم برای حل مشکل حقوقی منابع آبی مشترک هستند. از این رو اقدامات لازم برای تصویب کنوانسیونی مانند کنوانسیون آب اروپا با محوریت سازمان ملل متحد و بویژه کمیسیون اقتصادی و اجتماعی آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) در چارچوب دیپلماسی آب توسط وزارت امور خارجه و انرژی از اهمیت اولیه برخوردار است و باید در دستور کار قرار گیرد.