روز جدید تسهیل در بازپرداخت وام به افراد از جمله اهدافی بوده است که دولت سیزدهم از بدو تاسیس تاکنون بارها بر آن تاکید داشته است. بر اساس گزارش های دی ماه 1400، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در دیدار با تیم اقتصادی دولت و مدیران ارشد بانک های دولتی و خصوصی و دستورات رئیس جمهور برای اصلاح نظام بانکی گفت: یکی از خبرهای خوب این است که دستور رئیس جمهور محتمل است. است “ضمانت وام های زیر 100 میلیون تن تغییر می کند.”
رئیس‌جمهور در این جلسه به بانک‌ها دستور داد تا نوع وثیقه وام‌های زیر 100 میلیون تن را تغییر دهند تا مردم راحت‌تر بتوانند تجهیزات خرد مبتنی بر اعتبار را دریافت کنند و کارمندان و کارمندان حقوق و وام خود را تضمین کنند.
اما گذشت زمان با این وعده ها و برنامه ها در تضاد است. تحقیقات میدانی نشان می دهد که مدتی است بسیاری از بانک ها از پرداخت تسهیلات به متقاضیان خودداری می کنند و در پاسخ به این سوال که علت آن را کمبود منابع بانکی می دانند. از سوی دیگر متقاضیان وام از شرایط متفاوت بازپرداخت وام یک بانک به بانک دیگر گلایه دارند. به گفته آنها شعب مختلف بانک ها شرایط اعطای وام متفاوتی دارند و این امر دریافت تسهیلات را با مشکل مواجه می کند. به عنوان مثال برخی بانک ها می گویند متقاضی وام باید در این شعبه سپرده گذاری کند و حداقل بعد از سه ماه می تواند بر اساس سپرده خود وام بگیرد.
این در حالی است که برخی دیگر از بانک ها محدودیت های خاص خود را برای ضامن دارند و در واقع برای دریافت وام با چالش های زیادی مواجه هستند. در گذشته ممکن بود وام گیرندگان فقط به ضامن و برگه علاقه مند بودند، اما اکنون حتی اگر با ضامن و برگه در دست به بانک ها مراجعه کنید، کمتر احتمال دارد که وام بگیرید. حال با توجه به لزوم خروج از هفت خوان رستم برای اخذ وام، این سوال مطرح می شود که چرا بانک ها تمایلی به پرداخت وام به متقاضیان ندارند؟
پیگیری ها در این زمینه نشان می دهد که نام و مکان برای وام ها مشخص است و قانون بانک ها را موظف به پرداخت تسهیلات کرده است. به عنوان مثال وام ازدواج، فرزند و وام مسکن داریم که متقاضیان زیادی برای آن وجود دارد و از آنجایی که سقف آن جوابگوی منابع بانک ها نیست، بازپرداخت این وام ها زمان بر است. در این شرایط اگر متقاضی به دلیل فشار بر منابع بانکی بخواهد حتی 10 میلیون تن وام دریافت کند، می توان این پاسخ را داد که بودجه ای برای بازپرداخت وام نداریم.
آیا تلفیق بدهی به نقدینگی کمک می کند؟
کامران ندری، کارشناس بانکی، تمایل بانک ها به بازپرداخت وام را ندارد و افزود: به دلیل پایین بودن نرخ سود، تقاضا برای وام افزایش یافته است. دولت نرخ سود را برای سازوکار کمتر از نرخ تورم تعیین کرده است تا در شرایطی که بانک ها منابع کافی برای پرداخت ندارند، تقاضا برای وام افزایش یابد و از سوی دیگر، هزینه تامین کسری منابع در بازار بین بانکی افزایش یابد. برای بانک ها – بالاتر از نرخ سودی که از تسهیلات دریافت می کنند. من معتقدم با توجه به این شرایط بانک ها نمی توانند تسهیلات بدهند.
وی با تاکید بر اینکه بازپرداخت وام یکی از عوامل موثر بر رشد نقدینگی است، گفت: اینکه متقاضیان نمی توانند وام و تسهیلات دریافت کنند وضعیت نامطلوبی به نظر می رسد، اما باید در نظر داشت که وام منجر به افزایش نقدینگی در اقتصاد و اگر بانک ها نرخ بازپرداخت وام را کاهش داده اند، این موضوع از نظر اقتصاد کلان نامطلوب نیست. این کارشناس بانکی گفت: از آنجایی که وام و تسهیلات بانکی مقداری نقدینگی در اقتصاد ایجاد می کند، کاهش پرداخت وام به کنترل و محدود کردن افزایش نقدینگی کمک می کند و بنابراین عدم پرداخت وام پدیده منفی نخواهد بود. دخالت غیراصولی دولت در اقتصاد زمانی که نرخ بهره کمتر از تورم باشد، تقاضا برای وام افزایش می‌یابد و بانک‌ها توان پرداخت آن را ندارند.