روز جدید : پرطرفدار، اما «کامیکازه» در آیین شینتو ژاپن به معنای «باد الهی» است. در جنگ جهانی دوم، این باد الهی را هواپیماهای ژاپنی می نامیدند که خلبانان آن ها را سقوط می دادند و مواد منفجره، بمب و سوخت را به کشتی های جنگی و ناوهای هواپیمابر آمریکایی می بردند تا معادله جنگ را به نفع ژاپن تغییر دهند.
وال استریت ژورنال اخیرا گزارشی از منابع نظامی اوکراینی در مورد خسارات وارده توسط پهپادهای ایرانی به مواضع اوکراینی منتشر کرده است. او این پهپادهای انتحاری را با حملات کامیکازه ژاپنی در جنگ جهانی دوم مقایسه کرد. در حالی که پهپادها نشانه پیشرفت و قدرت نظامی ایران هستند، در حال تبدیل شدن به مشکل جدیدی برای ایران در سیاست خارجی هستند.
ایران تکذیب می کند
وی افزود: با وجود کمک‌های نظامی برخی کشورها به اوکراین، ما هیچ سلاحی برای استفاده در جنگ با اوکراین به روسیه نفرستاده‌ایم و نخواهیم کرد، زیرا معتقدیم راه‌حل این بحران سیاسی است و هرگونه حمایت تسلیحاتی از سوی کشورها باعث خواهد شد. امکان صلح را به تأخیر بیندازد.»
این بخشی از اظهارات حسین امیرعبدلاخیان وزیر امور خارجه ایران در گفتگوی تلفنی دیروز با پکا هاویستو وزیر امور خارجه فنلاند در پاسخ به نگرانی اروپا از ارسال تسلیحات و پهپادهای ایرانی به روسیه برای استفاده در جنگ با اوکراین است. او نه تنها سعی کرد به هاویستو اطمینان دهد که ایران برای جنگ با اوکراین سلاح در اختیار روس ها قرار نداده است، بلکه چندی پیش نیز به روزنامه نیویورک تایمز گفت: ما وظیفه داریم سلاح نفرستیم. ارسال سلاح به هر کشوری فرصت راه حل سیاسی را به تعویق می اندازد.
روس ها تایید می کنند
همزمان شبکه روسیه ۲۴ گزارش مفصلی از پهپادهای ایرانی مورد استفاده روسیه در جنگ اوکراین پخش کرد. در این گزارش به پهپادهای شهید 136 و مهاجر 6 اشاره شده است. گزارشگر می گوید ردیابی مسیر این پهپادها به سمت هدف در رادار عملاً غیرممکن یا حداقل بسیار دشوار است. وی ادامه می دهد که «به همین دلیل، پولیتیکو به این نتیجه می رسد که این پهپادها در اوکراین بازی را تغییر می دهند، زیرا می توانند آسیب های جبران ناپذیری به زره ها و توپخانه ها مانند هویتزر و سامانه های موشکی که غرب مورد تحسین قرار می دهند، وارد کنند.»
خبرنگار روسیه 24 همچنین می افزاید: با وجود درخواست کمک فاشیست های اوکراینی از واشنگتن، غرب ابزار موثری برای کنترل این پهپادها در اختیار ندارد. کارشناسان برنامه همچنان به بررسی ظاهر و ویژگی های فنی این پهپادها مانند وزن، سرعت، عملکرد و قدرت تخریب می پردازند. آنها حتی اشاره می کنند که از این پهپادها در جنگ یمن نیز استفاده شده است. موضوعی که آمریکا و اروپا بارها بر آن تاکید و تصریح کرده اند این است که ایران هواپیماهای بدون سرنشین در اختیار حوثی های یمن، حزب الله لبنان و دیگر گروه های شبه نظامی در منطقه قرار می دهد.
استدلال ایران برای تبیین یک تناقض
با این حال، ایران این تناقض را بین آنچه امیر عبداللهیان به نیویورک تایمز و پکا هاویستو گفت و گزارش رسانه دولتی روسیه توضیح می دهد که فروش این پهپادها به روسیه قبل از جنگ در اوکراین بوده است، بنابراین نمی تواند به معنای تامین تسلیحات به روسیه باشد. اوکراین را اشغال کرده است
ناصر خانانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پیشتر در واکنش به اظهارات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا مبنی بر فروش فناوری جدید ایران به روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین، گفت: سابقه همکاری بین دو کشور. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه برخی فناوری‌های جدید. این به قبل از شروع جنگ در اوکراین برمی گردد و اخیراً پیشرفت زیادی در این زمینه صورت نگرفته است.
اخراج مجدد ایرانیان و اسرائیل
اما برای اوکراین و غرب به نظر می رسد که این توضیح چندان قابل قبول نیست و ایران همچنان از سوی آنها متهم به همدستی با روسیه در اشغال اوکراین است. اوکراین در ابتدای ماه جاری تصمیم به اخراج سفیر ایران در کیف و کاهش تعداد کارکنان آن سفارت گرفت.
وزارت امور خارجه اوکراین گزارش داد: به کاردار سفارت ایران اطلاع دادیم که استفاده از سلاح های ایرانی علیه کشورمان با موضع بی طرفی تهران در تضاد است. ارائه تسلیحات ایران به روسیه برای جنگ علیه ما، اقدامی خصمانه است و به روابط ما با تهران آسیب جدی وارد می‌کند.» اندکی بعد اوکراین حتی دانشجویان ایرانی را که در اوکراین تحصیل می کردند اخراج کرد.
برای اوکراین و غرب، توضیحات ایران در مورد پهپادهای ایرانی مورد استفاده روسیه در جنگ چندان قابل قبول نیست و ایران همچنان از سوی آنها به همدستی با روسیه در اشغال اوکراین متهم است. پای اسرائیل نیز به تاریخ باز است و اوکراین به جبهه جدیدی برای جنگ دیرینه ایران و اسرائیل تبدیل خواهد شد.
اما داستان ابعاد گسترده تری پیدا می کند. یکی از این ابعاد، گشایش اسرائیل به این منطقه است. یوگنی کورنیچوک سفیر اوکراین در اسرائیل در مصاحبه با اسرائیل هیوم گفت همکاری نزدیک ایران با روسیه در جنگ اوکراین عامل بسیار مهمی است که اسرائیل را مجبور می کند آشکارا و موثرتر به اوکراین کمک کند. همزمان، مقامات اوکراینی و اسرائیلی جلسات محرمانه ای برای دریافت سامانه های ضد پهپاد از اسرائیل برگزار کرده اند تا بتوانند چیزی شبیه به گنبد آهنین اسرائیل علیه پهپادهای ایرانی در اوکراین داشته باشند. با این توصیف باید گفت که اوکراین به جبهه جدیدی برای درگیری دیرینه ایران و اسرائیل تبدیل خواهد شد.
تجربه جدید اروپا از برجام
موضوع هواپیماهای بدون سرنشین نیز مستقیماً برجام را تحت الشعاع قرار خواهد داد. در برجام که توسط دولت روحانی در ایران و دولت اوباما در آمریکا امضا شد، آمده است که پنج سال پس از امضای این توافق در سال 2015، یعنی. در 18 اکتبر 2020 و پس از آن که گزارش بین المللی سازمان انرژی اتمی نشان داد برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است و تایید کرد که تحریم های مربوط به تسلیحات سبک و متعارف ایران باید لغو شود.
با این حال، دونالد ترامپ زودتر از آن تاریخ ایالات متحده را از برجام خارج کرد. با این حال، با نزدیک شدن به 18 اکتبر 2020، ایران از حق خود برای مبادله تسلیحات دفاع می کند. دولت دونالد ترامپ قطعنامه ای را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران به سازمان ملل ارائه کرد، اما در روز رای گیری این قطعنامه، از میان تمامی اعضای دائم و غیردائم شورای امنیت، تنها جمهوری دومینیکن به آن رای مثبت داد. . چین و روسیه به شدت مخالف بودند و سایرین از جمله کشورهای اروپایی رای ممتنع دادند.
در آن زمان اروپا حتی تصور نمی کرد که پس از مدتی روسیه به اوکراین حمله کند، موجودیت ناتو را تهدید کند و در نتیجه پهپادها و تسلیحات ایرانی به آن کمک کنند. شاید اگر چنین چیزی را پیش بینی می کرد قطعا از قطعنامه آمریکا خودداری نمی کرد. آنچه در آن زمان مطرح بود خرید جنگنده های روسی بود نه فروش پهپادهای ایرانی به روسیه.
اروپا اکنون با جنبه جدیدی از امتیازات برجامی به ایران مواجه است و بدون شک از منظر دیگری به برجام نگاه خواهد کرد و بر سختگیری آن خواهد افزود. به خصوص این روزها اتحادیه اروپا به دلیل آنچه سرکوب اعتراضات در ایران می خواند، تحریم های جدیدی را علیه ایران آماده می کند.
موضوع پهپاد مستقیماً برجام را تحت الشعاع قرار خواهد داد. اروپا اکنون با جنبه جدیدی از امتیازات اعطایی برجام به ایران مواجه است و بدون شک با دید دیگری به برجام خواهد نگریست.
تجارت اسلحه؛ حق عزیز!
علیرغم این فشارها، برخی معتقدند تجارت اسلحه حق ایران است و فشار بر ایران برای خودداری از عرضه دستاوردهای تسلیحاتی خود بی شرمانه و گواه دیگری بر قلدری جهان غرب به ایران است. به خصوص در سال های اخیر علاوه بر کشورهای غربی، کشورهایی مانند ترکیه نیز به شدت وارد بازار تسلیحات شده اند. در جریان جنگ اوکراین، اردوغان با اوکراین معامله تسلیحاتی بزرگی انجام داد و گفت: «سلاح‌هایی که غربی‌ها به اوکراین ارسال می‌کنند قراضه هستند».
در این معامله تسلیحاتی، پهپادهای «T.B2» برای اولین بار با سرودهای حماسی ارتش اوکراین ارائه شد و به سازنده این پهپاد نشان زلنسکی اعطا شد. با این حال، اکنون گزارش ها نشان می دهد که معاملات تسلیحاتی بین آنکارا و KF بسیار بزرگتر از آنچه منتشر شده است.
ترکیه در این زمینه تحت فشار و تهدید روسیه است اما فشاری که از سوی غرب به ایران وارد می شود و بهایی که به آن تحمیل می شود بسیار بیشتر از ترکیه است. طرفداران تجارت اسلحه با ایران خاطرنشان می کنند که رویارویی غرب با پیشرفت ایران مشابه سیاست آن در قبال برنامه هسته ای ایران است. این بدان معناست که ایران را از حق خود محروم می کند و در عین حال به کشورهای دیگر نیز حق توسعه آن را می دهد.
آنها استدلال می کنند که ایران باید به فروش هواپیماهای بدون سرنشین و تسلیحات نظامی خود به روسیه و حتی چین ادامه دهد تا موقعیت خود را در بازار تجارت اسلحه تثبیت کند. آنها همچنین به مزایا و سود اقتصادی این تجارت اشاره می کنند.
البته اطلاعاتی از جزئیات و ارزش مالی قرارداد تسلیحاتی ایران و روسیه منتشر نشده است، اما برخی منابع و شواهد از ارزان بودن آن حکایت دارد. سرگئی براتچوک، سخنگوی دولت استان اودسا، اخیراً در مصاحبه ای گفته است که “این پهپادها بسیار ارزان هستند، بنابراین روسیه می تواند بسیار بیشتر و در تعداد زیاد و به صورت خودکشی از آنها استفاده کند.”
با این حال، در مجموع، با توجه به واکنش‌ها به قرارداد تسلیحاتی ایران و روسیه و ابعاد گسترده‌ای که این موضوع هر روز به خود می‌گیرد، به نظر نمی‌رسد که باز کردن جای پایی برای ایران در بازار پرسود تسلیحات نظامی به این راحتی و واضح باشد. این منطقه طولانی است!