تفاوت دستمزد و معیشت
به گزارش ایلنا، نمایندگان دولت و کارفرمایان نه امسال و نه سال گذشته هنگام تعیین حداقل دستمزد با پذیرش بند ۲ ماده ۴۱ قانون کار یا حداقل سبد معیشتی موافقت نکردند. سبد معیشتی سال گذشته حدود 6 میلیون و 900 هزار تومان بود اما حداقل دستمزد حدود 4 میلیون تومان تعیین شد. در سال 1401 سبد معیشت هشت میلیون و 979 هزار تومان ارزش گذاری شد، اما حقوق با تمام ضمیمه ها و اضافات حداکثر 6 میلیون و 500 هزار تومان بود. بدون شک در ماه های اخیر پس از حذف ارز ترجیحی، اختلاف دستمزد و معیشت افزایش یافته است. حقوق ثابت می ماند اما سبد معیشت دیگر 8 میلیون و 979 هزار تومان نیست، در آخرین روزهای اردیبهشت ماه محاسبات مستقل کمیسیون دستمزد شورای عالی شوراها نشان داد که سبد خوراکی و آشامیدنی خانواده های کارگری تنها است. برابر است با حداقل دستمزد و درآمد مزد. رسیدن سبد غذایی به 6 میلیون و 300 هزار تومان در اردیبهشت ماه هشداری جدی است. بی شک در ماه های پس از اردیبهشت ماه، زنجیره تورم قیمت سبد غذایی یک خانواده متوسط 3.3 نفره را به 7 میلیون تومان یا بیشتر رساند.
آمار رسمی درآمد و هزینه در سال 1400
نه تنها محاسبات مستقل سبد معیشت نشان می دهد که دستمزد به شدت ناکافی است، بلکه گزارش های رسمی مرکز آمار نیز این ادعا را ثابت می کند. «خلاصه نتایج طرح آمارگیری درآمد و هزینه خانوارهای شهری و روستایی 1400» که در 4 مرداد منتشر شد، نشان می دهد که هم دستمزد 1400 و هم سبد معیشتی محاسبه شده در شورای عالی کار، بسیار محافظه کارانه و حداقلی است. سبد معیشتی در سال 1400 حدود 6 میلیون و 900 هزار تومان بوده است، اما این گزارش نشان می دهد که میانگین هزینه خانوارها در سال گذشته، حداقل در شهرستان ها، بسیار بیشتر از این رقم بوده است، یعنی حداقل دو میلیون تومان بیشتر، یعنی خانوارهای شهری ایران در 1400 «مجبور شدند » حداقل دو میلیون تومان بیشتر از سبد معیشت برای تامین امور خود هزینه می کردند و آن هم در حالی بود که حتی حداقل سبد معیشتی برای تعیین حداقل دستمزد مورد قبول شورای عالی کار قرار نمی گرفت. برای کارگران!
بهتر است ابتدا نگاهی به اطلاعات کلی این گزارش رسمی بیندازیم. این گزارش که طی طرح سرشماری 19 هزار و 618 خانوار نمونه در مناطق شهری و 18 هزار و 370 نفر در مناطق روستایی به دست آمد، نشان داد که میانگین قیمت خالص سالانه یک خانوار شهری 92 میلیون و 501 هزار ریال بوده است که در مقایسه با همین رقم در سال قبل نزدیک به 50 درصد افزایش داشته است. از مجموع هزینه های سالانه خانوار شهری، 24 میلیون و 653 هزار تومان با سهم 27 درصد مربوط به هزینه های خوراکی و دخانیات و 67 میلیون و 848 هزار تومان با سهم 73 درصدی مربوط به هزینه های غیرخوراکی است. در بین هزینه های خوراکی و دخانی بیشترین سهم را گوشت با سهم 21 درصد و در بین هزینه های غیرخوراکی بیشترین سهم مسکن، سوخت و روشنایی با 49 درصد است. خالص هزینه سالانه یک خانوار روستایی 51 میلیون و 911 هزار تومان است که نسبت به سال قبل 52.4 درصد رشد نشان می دهد. 20 میلیون و 703 هزار تومان از کل هزینه های سالانه خانوار روستایی با سهم 40 درصدی هزینه خوراک و دخانیات 31 میلیون و 208 هزار تومان با سهم 60 درصدی هزینه های غیرخوراکی.
تجزیه و تحلیل داده ها: میانگین هزینه خانوار بیشتر از سبد معیشتی و بسیار بیشتر از حداقل دستمزد است
این داده ها نشان می دهد که میانگین هزینه خانوارهای شهری در سال 1400، نه میلیون و 200 هزار تومان بوده است. البته این عدد از میانگین موزون هزینه ماهانه خانوارهای دهک های مختلف درآمدی به دست می آید و فقط برای کارگران یا کم درآمدها صدق نمی کند. این میانگین شامل خانواده‌های کارگر ثروتمندتر متعلق به دهک‌های ثروتمند و خانواده‌های کم درآمد متعلق به پایین‌ترین دهک‌ها می‌شود. این در حالی است که میانگین هزینه خانوار در سال قبل 9 میلیون و 200 هزار تومان بوده است، در حالی که سبد معیشت که معیارهای محاسباتی متفاوتی دارد و تنها حداقل حداقل لازم برای بقای یک خانواده متوسط کارگری 3.3 نفری را نشان می دهد، حداقل دو میلیون و 000 هزار تومان است. کمتر از این رقم است و دستمزد 1400 که واقعیت کارگران حداقل دستمزد (بیش از 60 درصد کارگران شاغل) را نشان می دهد، حدود 5 میلیون تومان با میانگین هزینه زندگی فاصله دارد.
بنابراین، نه تنها شکاف بین دستمزد و سبد معیشتی شدید است، بلکه فاصله بین حداقل دستمزد کارگران و متوسط هزینه خانواده‌های ایرانی نیز فاصله زیادی دارد و دقیقاً به همین دلیل است که در سال‌های اخیر – حداقل. از سال 1999 تا امروز – طبقه کارگر به زیر خط فقر سقوط کرد.ما مطلق بودیم.
کارگران پاسخ دادند: حداقل دستمزد معیشت چقدر است؟
حال سوال اینجاست که اگر سال گذشته میانگین دستمزد معیشت ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود، حداقل دستمزد کارگران در سال جاری چقدر است؟ کارگران ماهی چقدر باید از عهده تمام هزینه های زندگی اعم از اجاره خانه، غذا، ایاب و ذهاب، تحصیل و درمان برآیند؟برای یافتن پاسخ این سوال به سراغ چند فعال کارگری در استان های مختلف رفتیم با این سوال که امروز یک خانواده یک کارگر با یک فرزند ماهانه چقدر هزینه می کند؟ فکر می کنی با چند میلیون تومان می توانی زندگی بسیار ساده ای داشته باشی و خرج خانواده ات را تامین کنی.
بهرام حسینی نژاد (فعال کارگری و دبیر سابق اتحادیه کارگران معدن چادرملو) در پاسخ می گوید: حداقل درآمد مورد نیاز یک خانوار در تهران امروز کمتر از 13 میلیون تومان نیست. با کمتر از این مبلغ یک خانواده نمی تواند زندگی کند، باید تأکید کنم که این فقط «هزینه زندگی» است و نفقه نیست.
وی ادامه می دهد: اجاره خانه در تهران و کلان شهرها مشکل ساز است; الان در تهران وقتی مبلغ رهن را در نظر می گیریم، متوسط اجاره خانه 10 تا 12 میلیون تومان است. هزینه های آموزشی، پزشکی و حمل و نقل نیز به شدت افزایش یافته است. بنابراین فکر می کنم درآمد 13 میلیون تومانی حداقل رقم برای یک زندگی بسیار ساده است. زندگی متوسط به بیش از این نیاز دارد.
پرویز زعیمی (از اعضای اتحادیه کارگری پوپلین رشت ایران) در پاسخ به سوال ما می گوید: به نظر من حداقل هزینه زندگی در رشت امروز ده تا دوازده میلیون تومان در ماه است. اجاره خانه در بسیاری از نقاط رشت مستلزم ودیعه صد میلیون تومانی و ماهانه 800 هزار تومان اجاره است. در جای بهتر، 200 میلیون تومان رهن و یک میلیون و 500 هزار تومان اجاره؛ سبد غذایی داخلی حداقل 5 میلیون تومان در ماه است; کارگران هزینه ایاب و ذهاب هم دارند من کارگری را می شناسم که روزی 50 هزار تومان برای ایاب و ذهاب می دهد یعنی ماهی 1 میلیون و 500 هزار تومان.
خسرو زرگریان (بازنشسته و فعال کارگری) در پاسخ به سوال ما به رقم «9 میلیون تومان» اشاره می کند و تاکید می کند که این رقم برای شهرستان ها است که شهرهای کوچک و البته بسیار خوش بینانه هستند. وی می افزاید: خانواده کارگری که خانه دارند و برای یک یا دو فرزند دانش آموز هزینه غذا، تحصیل و ایاب و ذهاب فرزندانشان حداقل ماهانه نه میلیون تومان است. اگر در هر جای ایران مستاجر است باید دو میلیون تومان به این رقم اضافه کند یعنی یازده میلیون تومان مستقیم!
با این حساب نظر کارگران در مورد حداقل مبلغ برای تامین هزینه های زندگی ماهیانه بین 10 تا 13 میلیون تومان است. این در حالی است که سبد درآمد خانوار سال 1401 که بسیار محافظه کارانه تدوین شده بود، رقمی حدود 9 میلیون تومان داشت، اما حتی همان رقم حداقلی را برای حداقل دستمزد هم قبول نداشتند; امروز در حالی که هزینه زندگی در دورافتاده ترین شهرهای کشور حداقل ده میلیون تومان است، حداقل دستمزد و مزایا به ۷ میلیون تومان هم نمی رسد.
پارسال خیلی ها به طور متوسط ماهیانه 9 میلیون و 200 هزار تومان خرج کردند. باید منتظر باشیم تا مرکز آمار میانگین هزینه زندگی در سال 1401 را اعلام کند، بی شک تفاوت میانگین هزینه زندگی با حداقل دستمزد کارگران بیشتر از اختلاف 5 میلیون تومانی سال گذشته خواهد بود و بی شک اقلام بیشتری خواهد بود. و خدمات از سبد خرید ماهانه طبقه کارگر حذف خواهد شد و این به معنای سقوط بیشتر از نردبان دهک درآمدی است.