گرانی بنزین روسی در باک خودروهای ایرانی

سکوت دولت سیزدهم در برابر اخبار متعددی که این روزها در خصوص واردات بنزین به ایران منتشر می شود، این موضوع و سایر موارد را به یک معمای بزرگ در افکار عمومی تبدیل کرده است.

این مانور با نام رمز نترازی در ماه های اخیر توسط رسانه های مرتبط با دولت در دستور کار قرار گرفته است. ایران اگرچه در سال های اخیر واردکننده بنزین بوده است، اما از سال 2018 با اعلام خودکفایی در تولید بنزین، از واردات این محصول استراتژیک در سبد سوخت کشور خداحافظی کرد. مهمترین دلیل دستیابی به خودکفایی در سال 2018، بهره برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، اصلاح قیمت بنزین و البته شیوع کرونا بوده است. شیوع ویروس کرونا منجر به کاهش چشمگیر مصرف بنزین در ایران شده است. البته در گزارش های منتشر شده در فارس، خبرگزاری نزدیک به دولت، به این نکته اشاره شده است.

حالا اما بحث واردات بنزین پیچیده تر شده است. در حالی که برخی کارشناسان هشدار می دهند که دولت قصد دارد قیمت بنزین را افزایش دهد و امسال سال تعدیل قیمت این محصول استراتژیک است، داستان نارضایتی و افزایش مصرف بیش از پیش در رسانه ها دنبال می شود.

در هفته های اخیر شایعات مربوط به افزایش قیمت بنزین به حدی مطرح شده که برخی از اعضای شورای اسلامی به این موضوع واکنش نشان داده اند. در همین راستا فریدون عباسی گفت: مردم باید بپذیرند که باید در هزینه ها صرفه جویی کنند تا مسئولان مربوطه به آن مرحله ای برسند که بتوانند تامین مالی کنند و دستگاه های جدید بسازند و توان داخلی و دانشی که داریم باعث می شود حمل و نقل را بهبود بخشیم. سیستم، انجام دهید.

وی با رد شایعات گرانی بنزین گفت: یک جریان سیاسی خاص به اخبار افزایش قیمت بنزین دامن می زند و با شایعه گرانی بنزین سعی در برهم زدن فضای عمومی دارند وگرنه نه دولت و نه مجلس چیزی ندارند. قصد دارد قیمت را افزایش دهد آنها بنزین ندارند.

این معاونت تاکید کرد: در بودجه سال 1402 افزایش قیمت حامل های انرژی پیش بینی نشده است و اگر به دلیل افزایش قیمت باشد دولت باید برنامه های خود را بر اساس نرخ جدید به اصطلاح بنویسد. تایید نمی شود زیرا قبل از گرانی دولت باید به فکر درآمد مردم باشد، درآمد مردم باید به اندازه ای باشد که اگر قرار است کالا در کشور با نرخ دلار، نظام حقوق و دستمزد تعیین شود، قیمت را افزایش دهند. همچنین باید به دلار باشد، این منطقی نیست.

اما خبر مربوط به آغاز واردات بنزین از سوی برخی نمایندگان و دست اندرکاران به عنوان دبیرکل انجمن صنعت پالایش نفت تایید شد و با اشاره به اینکه پس از تکمیل ظرفیت پالایشگاه انتظار تولید بنزین دیگری وجود ندارد، گفت: برای افزایش ظرفیت به 150 میلیون لیتر باید مصرف کنیم تا مدیریت شود یا وارد شود.

انبوه خودروهای فرسوده در کنار تولید خودروهای بنزینی پرمصرف، ایران را به سیاه چاله گاز سوز تبدیل کرده است. این در حالی است که دولت ها همواره اقدامات قیمتی را برای مهار مصرف انجام داده اند و تمامی سیاست های غیر قیمتی مانند حذف خودروهای فرسوده از ناوگان و ارتقای کیفیت خودروهای داخلی و… در سطح سیاست و ایده باقی مانده است.

روسیه در وسط است

نکته اینجاست که بحث واردات بنزین این بار در همان محدوده باقی نمی ماند. خبرگزاری رویترز اخیرا در گزارشی از آغاز صادرات سوخت روسیه از طریق خطوط ریلی به ایران خبر داده است. با وجود مشکلاتی که صادرات از این مسیر به همراه دارد، اما روسیه با انتخاب این مسیر می تواند تحریم های غرب علیه صادرات فرآورده های نفتی از طریق دریا را دور بزند.

این خبرگزاری در گزارش خود تاکید می کند: ایران سال هاست که با دسترسی محدود به بازارهای جهانی تحت تحریم های غرب قرار دارد. وزارت نفت روسیه و ایران نیز به درخواست این خبرگزاری انگلیسی برای اظهار نظر پاسخی ندادند. به گفته منابع رویترز، پاییز گذشته، الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه از آغاز عرضه سوآپ فرآورده های نفتی با ایران خبر داد، اما تحویل واقعی محموله ها در سال جاری آغاز شد.

دو منبع آگاه از روند صادرات به رویترز گفتند که روسیه در ماه های فوریه و مارس 30 هزار تن بنزین و گازوئیل به ایران تحویل داده است. منبع سوم وجود این معامله را تایید کرد، اما نتوانست اندازه آن را تایید کند.

این گزارش حاکی از آن است که تمامی محموله ها از طریق راه آهن از روسیه و از طریق کشورهای قزاقستان و ترکمنستان ارسال شده است. به گفته یکی از این منابع، برخی محموله های بنزین از ایران با کامیون به کشورهای همسایه از جمله عراق ارسال شده است. یک تاجر بازار فرآورده های نفتی آسیای میانه نیز گفت: ایران تولیدکننده نفت است و پالایشگاه های خاص خود را دارد اما اخیرا مصرف آن نسبت به تولید سوخت داخلی کشور به ویژه در استان های شمالی آن افزایش یافته است.

پس لرزه های قوی تر از زلزله

اما داستان به همین جا ختم نشد. احمد معروف خانی رئیس اتحادیه صادرکنندگان نفت با تایید ماجرای واردات بنزین از روسیه به تجارت نیوز گفت: روند واردات بنزین به کشور از شش ماه پیش پیگیری شد و علاوه بر روسیه، ترکمنستان و ازبکستان نیز ردیابی شدند. در واردات این محصول به ایران نقش داشته است. این محصولات از طریق بنادر شمالی و جنوبی وارد ایران می شود.

معروفی تصریح کرد: ایران قبلا صادرکننده بنزین بود اما به دلیل بی تدبیری مسئولان اکنون واردکننده این محصول شده است. ضمن اینکه وضعیت ذخایر استراتژیک کشور اصلا مناسب نیست. وی درباره ارز در نظر گرفته شده برای واردات بنزین گفت: به نظر می رسد نفت کوره با واردات بنزین جایگزین شود. البته بخشی از پرداخت او نیز به صورت نقدی است.

نه تنها واردات بنزین، بلکه واردات گران‌تر این محصول نسبت به قیمت‌های بین‌المللی اکنون اقتصاد ایران را با بحران جدی مواجه کرده است. در سکوت مسئولان دولتی نسبت به میزان واردات بنزین و قیمت وارداتی این محصول، اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری سردرگم به نظر می رسد.

یک بحران تکراری و یک راه حل یکباره

اگرچه مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس بارها تاکید کرده اند که طرح افزایش قیمت بنزین در دستور کار نیست، اما نکته اینجاست که تعداد تصمیمات جدید در خصوص کارت سوخت در پمپ بنزین ها، میزان بنزین تحویلی در کارت سوخت و محدودیت ها وجود دارد. سهمیه های آزاد و غیره تردید ایجاد می کند که به زودی تغییراتی در زمینه بنزین رخ خواهد داد. هرچند نمایندگان شورای اسلامی این تغییرات را ارزشمند می دانند. ایران سال هاست که با بحران مصرف بالای بنزین مواجه است.

انبوه خودروهای فرسوده در کنار تولید خودروهای بنزینی پرمصرف، ایران را به سیاه چاله گاز سوز تبدیل کرده است. این در حالی است که همواره اقدامات قیمتی برای مهار مصرف از سوی دولت ها دنبال شده است و تمامی سیاست های غیر قیمتی مانند حذف خودروهای فرسوده از ناوگان و ارتقای کیفیت خودروهای داخلی و… در سطح سیاست و ایده باقی مانده است.

این بار و در میانه یکی از عجیب ترین بحران های ارزی، بنزین باز هم تلاش می کند نقش آفرینی کند. نه تنها واردات بنزین، بلکه واردات گران‌تر این محصول نسبت به قیمت‌های بین‌المللی اکنون اقتصاد ایران را با بحران جدی مواجه کرده است. در سکوت مسئولان دولتی نسبت به میزان واردات بنزین و قیمت وارداتی این محصول، اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری سردرگم به نظر می رسد.