روز جدید این روزها کیف پول اکثر ایرانیان مملو از انواع کارت های بانکی متعلق به بانک های مختلف است; کارت هایی که برای مشتریان بانک ها مجبور به پرداخت حقوق، پرداخت وام و تسهیلات، افتتاح حساب های مختلف و … می شوند اما در نهایت کاربرد چندانی ندارند اما به دلایلی مانند بسته نشدن حساب یا با موجودی کم همچنان فعال هستند.
هر ایرانی چند کارت دارد؟
با توجه به اینکه حدود 420 میلیون کارت بانکی در کشور فعال است، به طور متوسط هر ایرانی بالای 18 سال دارای بیش از هفت کارت بانکی است. البته طبق گزارش ها، خانوارهای روستایی به یک کارت بانکی بسنده می کنند، اما در خانوارهای شهری به طور میانگین هر نفر بیش از 10 کارت بانکی دارد که البته اکثر آنها موجودی کمی دارند.
هزینه های صدور کارت بانکی
در حال حاضر کارمزد صدور کارت بانکی 3000 تومان است، این در حالی است که طبق بررسی های خبرنگار ما از بانک های مختلف خصوصی و دولتی، هزینه صدور هر کارت بانکی بین 15 تا 25 هزار تومان برای بانک ها است که با توجه به نوع کارت متفاوت است. . . از آنجایی که بررسی گزارش ها نشان می دهد به طور متوسط سالانه حدود 35 میلیون کارت بانکی صادر می شود، اگر قیمت هر کارت را 20 هزار تومان فرض کنیم، کل هزینه لازم برای صدور این تعداد کارت در یک سال معادل 700 کارت است. 105 میلیارد تومان از این مبلغ توسط مردم پرداخت می شود. اما این سوال پیش می آید که با وجود تمام هزینه های صدور کارت بانکی، چرا تاریخ انقضا در کارت های بانکی درج شده تا بانک برای صدور مجدد متحمل ضرر شود؟
چرا این همه کارت؟
همانطور که گفتیم هزینه صدور کارت بسیار بیشتر از کارمزد آن است، اما با این شرایط مشخص نیست چرا بانک ها همچنان اصرار دارند که برای همه مشتریان خود کارت صادر کنند و حتی برای تسهیل و پرداخت اقساط برای مشتریان کارت صادر می کنند. . جدای از سود سیستم بانکی، سیستم پرداخت در بوروکراسی دولتی یا خصوصی نیز باعث می شود مردم چندین حساب داشته باشند. به عنوان مثال بسیاری از شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی برای دریافت دستمزد و مزایا کارکنان خود را ملزم به افتتاح حساب بانکی می کنند. یکی از دلایلی که هر شرکت یا سازمانی برای پرداخت حقوق کارکنان خود از بانک استفاده می کند این است که برای واریز پول از بانک مبدا به مقصد در صورتی که هر دو بانک یکسان نباشند، حدود هزار تومان کارمزد کسر می شود. از محل حساب بانکی مبدأ امکان و مقرون به صرفه نیست شرکت ها برای پرداخت دستمزد هر یک از کارکنان خود کارمزد پرداخت کنند. به همین دلیل است که کارمندان و کارمندان ملزم به افتتاح حساب در یک بانک خاص هستند. در واقع طبیعتاً نیازی به چنین تنوع و تعداد کارت های بانکی نیست و بهتر است کارت های بانکی مختلف در شبکه بانکی کشور در قالب یک کارت ترکیب شوند.
جمع آوری کارت کجا رفت؟
شاید ترکیب کارت های بانکی در یک کارت بتواند ردیابی افراد را آسان تر کند. این طرح سال هاست که در حال انجام است اما کامل نیست. مدیرکل نظام های پرداخت بانک مرکزی در سال ۱۳۹۵ از آمادگی بانک ها برای اجرای استانداردهای امنیتی و صدور کارت هوشمند خبر داد. همچنین عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: بانک مرکزی به منظور تسهیل در پرداخت الکترونیک، به زودی طرح استفاده از تلفن همراه برای تراکنش‌های خرید در فروشگاه‌ها و فروشگاه‌ها را آغاز می‌کند. در نتیجه، حذف تدریجی استفاده از کارت خرید فاش می‌شود.” اما ادغام کارت‌های بانکی هنوز به جایی نرسیده است. اما تجمیع همه کارت‌های بانکی در یک کارت همچنان موضوعیت دارد و تکمیل آن ممکن است منجر به آسان‌تر شدن کار شود. بانکداری مردم
خطرات صدور این تعداد کارت بانکی
برای بررسی خطرات این تعداد کارت برای اقتصاد ایران بهتر است نگاهی به گزارش تابناک پولشویی قربانعلی فرخزاد بیندازیم. قربانعلی فرکزاد کسی بود که کارخانه ماشین سازی تبریز را خرید و نامش با دریافت 3 میلیون دلار ارز 4200 تومانی از بانک مرکزی برای تجهیز ماشین آلات کارخانه و فروش آنها در بازار به قیمت آزاد بر سر زبان ها افتاد. به گزارش تابناک، یکی از تخلفات وی این است که طبق اظهارات نماینده دادستان و اعترافات فرخزاد 25 حساب با گردش مالی 2500 میلیارد تومانی تنها در بانک ملی داشته است. وی تنها در تاریخ 25 بهمن 96 حدود 14.5 میلیارد تومان به سیستم بانکی کشور واریز کرده است که بر اساس قوانین پولشویی کشور غیرممکن است و سابقه پولشویی محسوب می شود، بنابراین یکی از معایب داشتن تعداد زیادی کارت بانکی است. در اقتصاد کشور این بحث فساد، سوء استفاده و پولشویی است. از سوی دیگر تعدد کارت های بانکی منجر به فرار مالیاتی شده و شناسایی درآمد هر فرد برای دریافت مالیات از کل درآمد را با مشکل مواجه می کند. این خطرات باعث شد تا رئیس پلیس تهران بزرگ در گفت وگو با ایسنا از چند کارت بانکی انتقاد کرده و به بانک مرکزی پیشنهاد دهد که کارت ملی هر فرد را با کارت بانکی ادغام کند. وی گفت: در بسیاری از کشورها کارت ملی می تواند کار یک کارت بانکی را انجام دهد. این پیشنهاد پلیس به سیستم بانکی یکی از خواسته های پلیس است و موضوع کارت های بانکی باید حل شود تا مبنای جرم از بین برود.
آینده کارت های بانکی
اگرچه هنوز تعداد زیادی کارت بانکی در کشورمان وجود دارد و این موضوع سردرگمی های زیادی را به همراه داشته است، اما پیش بینی ها حاکی از آن است که کارت های اعتباری به زودی از بین خواهند رفت. رئیس بانک مرکزی برزیل پیش بینی می کند که به زودی کاربران به جای داشتن چندین کارت بانکی از بانک های مختلف در تلفن همراه خود، همه جنبه های زندگی مالی خود را در یک نرم افزار روی تلفن همراه خود یکپارچه و کنترل کنند. برخی از کشورها کارت های نقدی را رها کرده اند و از کارت های اعتباری بیشتری استفاده می کنند. زمانی که از کارت اعتباری برای افزایش اعتبار فرد استفاده می شود، او در تلاش است تا از یک بانک خدمات دریافت کند، بنابراین نیازی به استفاده از کارت چند بانک نیست. در ترکیه از توکن ها برای تراکنش های کوچک و کارت ها برای تراکنش های بزرگ استفاده می کنند. همچنین در کشورهای شرق آسیا از تلفن همراه و چهره استفاده می کنند. به این ترتیب شخص و تلفن همراه وارد بانک شده و حساب بانکی که قرار است از آن برداشت صورت گیرد اعلام می شود.