پارسا سپهری: مرکز آمار ایران گزارشی با عنوان «شاخص های عدالت اجتماعی» منتشر کرد. این گزارش آخرین اطلاعات مربوط به وضعیت عدالت اجتماعی در ایران از سال 91 تا پایان سال 1400 را ارائه می‌کند و هشت حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، زیرساختی، جنسیتی و بین نسلی را مورد بررسی قرار می‌دهد. با کمال تعجب در این گزارش آمده است: «تعداد افرادی که در سال 91 کمتر از یک تا دو دلار در روز درآمد داشتند، در سال گذشته 9 برابر شد.» این آمار نشان می دهد که گروه هایی از مردم در سال های اخیر فقیرتر شده اند. برای داشتن یک زندگی شایسته مشکل دارند. گزیده ای از این گزارش به نقل از جماران.
کاهش مالیات برای ثروتمندان
در سال 1400 سرانه تولید ناخالص داخلی در کشور معادل 9 میلیون تومان بود و در آن سال 38 درصد از درآمد مالیاتی دولت مربوط به مالیات اشخاص حقوقی، 38 درصد مالیات بر کالاها و خدمات، 19 درصد مربوط به مالیات بر اشخاص حقوقی بود. مالیات بر درآمد و تنها 5% درصد مربوط به مالیات بر ثروت بود.
روستاییان در معرض نابرابری هستند
هزینه خانوار شهری در سال 1400 با افزایش 48.9 درصدی به 92.5 میلیون تومان و هزینه خانوارهای روستایی با رشد 52.4 درصدی به 51.9 میلیون تومان رسید. علاوه بر این، شاخص ضریب جینی که نابرابری را نشان می دهد، می گوید که دهقانان بیشتر در معرض نابرابری بودند. همه اینها نشان می دهد که سیاست تورمی بیشتر متوجه دهقانان است. این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی جوانان 15 ساله در روستاها بیشتر از مناطق شهری است، به این معنا که با وجود فعال بودن بیشتر، مناطق روستایی در معرض نابرابری بیشتری قرار دارند.
جدول تورم سالانه ده سال اخیر نشان می دهد که در اکثر سال ها تورم در بخش روستایی بیشتر از شهر است.
یک چهارم کارمندان تحصیل کرده اند
در سال 1400 سهم جمعیت شاغل و بیکار فارغ التحصیلان دانشگاهی به ترتیب 8/25 درصد و 3/40 درصد بوده است. در همین سال، نرخ بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی در سراسر کشور 13.6 درصد، مردان 9.7 درصد و زنان 22.8 درصد بوده است. البته وضعیت بر اساس این شاخص برای روستاییان به مراتب بدتر است، زیرا سهم روستاییانی که تحصیلات عالی را گذرانده اند 7.8 درصد از کل شاغلان کشور است. نسبت وابستگی جمعیت که حاصل تقسیم جمعیت غیر در سن کار بر جمعیت در سن کار است، در دوره زمانی 1391-1400 به 40.9 درصد تا 44 درصد رسیده است.
سهم زنان در اشتغال
در سال 1400 حدود 15 درصد کارگران کشور را زنان تشکیل می دادند که سهم زنان در کشاورزی 15.8 درصد، صنعت 11.2 درصد و خدمات 17.3 درصد بوده که در هر سه بخش نسبت به ده سال قبل کاهش یافته است. .
تعداد مدیران
مجموع قانونگذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران کشور در سال 1400 بالغ بر 697 هزار و 750 نفر بوده است که 19 درصد آنها را زنان تشکیل می دهند. سهم زنان در بین مدیران طی ده سال گذشته 3.2 درصد افزایش یافته اما نسبت به سال 2017 1.5 درصد کاهش داشته است.
نابرابری در بخش مسکن
در سال 1400 متوسط قیمت فروش یک مترمربع زیربنای مسکونی در تهران 34.4 میلیون تومان و در مناطق شهری کشور 11.8 میلیون تومان بوده که نسبت به سال قبل به ترتیب 40.1 و 53.9 درصد افزایش نشان می دهد. نسبت متوسط هزینه یک مترمربع زیربنای مسکن در مناطق شهری به متوسط درآمد یک خانوار شهری بین سال‌های 1391 تا 1400 در نوسان بوده و از 4.4 درصد در سال 1396 به 10.1 درصد رسیده است. در سال‌های 1391 تا 1400، هزینه مسکن برای خانوارهای شهری و روستایی کشور متفاوت است. در سال 1400 هزینه مسکن خانوار در مناطق شهری و روستایی کشور به ترتیب 96/35 درصد و 54/18 درصد بوده است. در بین خانوارهای شهری ایران 68.34 درصد خانه دار، 23.16 درصد مستاجر و 8.5 درصد در سایر مسکن ها زندگی می کنند.
افزایش شاخص فلاکت
شاخص فقر مجموع نرخ بیکاری و نرخ تورم است. بر اساس یکی از جداول منتشر شده از سوی مرکز آمار، علیرغم کاهش نرخ بیکاری در سال های اخیر، شاهد افزایش شاخص فلاکت بوده ایم به طوری که این شاخص در سال 1400 از 19.3 درصد در سال 1394 به 49.4 درصد رسیده است. تولید ناخالص داخلی سرانه از 9.7 میلیون تومان در سال 1395 به 9 میلیون تومان در سال 1393 کاهش یافته است.
شاخص های فقر و توزیع درآمد
بر اساس اسناد گزارش مرکز آمار، افرادی که کمتر از دو دلار در روز درآمد دارند از 0.08 درصد کل جمعیت کشور در سال 2011 به 0.72 درصد در سال 2014 افزایش یافته است که به معنای افزایش 9 برابری است! علاوه بر این، تعداد افرادی که با کمتر از یک دلار در روز زندگی می‌کنند نیز در همین بازه زمانی 9 برابر شده است. از سوی دیگر، نسبت هزینه های گران ترین 10 درصد جمعیت کشور به پایین ترین 10 درصد از 10.79 در سال 2011 به 13.46 در سال 2014 افزایش یافته است.
کاهش ازدواج و افزایش طلاق
شاخص های عدالت اجتماعی در سال های 1391 تا 1400 نرخ کلی ازدواج کاهش یافت به طوری که این میزان از 11.2 درصد در سال 1391 (در هر هزار نفر جمعیت) به 6.9 درصد در سال 1400 رسید. همچنین در سال های ذکر شده، نرخ کلی طلاق از 0.2 درصد در سال 1391 با تغییرات جزئی به 2.5 درصد در سال 1400 رسید. نکته جالب توجه در این گزارش ثبت 9374 مورد طلاق در 1400 زوجی است که بیش از 29 سال با هم زندگی کرده اند. زوج هایی که 1 تا 5 سال با هم زندگی کرده اند بیشترین طلاق را دارند.
میانگین سنی مردانی که در سال 1400 ازدواج کرده اند 27.8 سال و میانگین سنی زنانی که در همان سال ازدواج کرده اند 23.6 سال بوده است. همچنین نرخ رشد جمعیت کشور در سال 1400 به 1.6 درصد رسید که نسبت به سال 1394 افزایش یافته است.
افزایش خانوارهای نیازمند
گزارش مرکز آمار نشان می دهد تعداد خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی از 2.08 میلیون خانوار در سال 1394 به 3.46 میلیون خانوار رسیده است که رقم قابل توجهی است.
همچنین تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی در سال 1400 به یک میلیون و 460 هزار نفر رسیده است و همچنین حدود 236 هزار کودک کار معلول و معلول تحت حمایت سازمان اجتماعی هستند که نسبت به سال 1392 بیش از 4 برابر افزایش داشته است.
افزایش جرم و جنایت
در سال 1400 حدود 2316 قتل، 5085 مورد مشکوک به خودکشی و 24806 مورد مرگ مشکوک بوده است که در هر سه مورد نسبت به سال قبل و افق ده ساله قبل از آن با افزایش مواجه هستیم.
همچنین در سال مذکور 615 هزار مبارزه انفرادی و 6 هزار و 800 مبارزه گروهی انجام شد که نسبت به سال قبل کاهش جزئی را نشان می دهد. همچنین آمار سرقت ها در کشور به حدی افزایش یافت که از 545 هزار فقره سرقت در سال 1392 به 903 هزار فقره سرقت در سال 1400 رسیدیم و در سال 1400 حدود 445 هزار نفر به جرم سرقت دستگیر شدند.
16 هزار کشته بر اثر تصادف
در سال 1400 بیش از 16200 نفر بر اثر تصادفات در دم جان باختند که از این تعداد 3800 نفر در تصادفات در شهر جان خود را از دست دادند. در مجموع تعداد مرگ و میر ناشی از تصادفات نسبت به سال 2013 بیش از 2600 نفر کاهش داشته است.
کاهش هزینه های فعالیت های فرهنگی
در بخش ابعاد فرهنگی شاخص های عدالت اجتماعی گزارش مذکور آمده است که خانوارها دیگر مانند گذشته برای فعالیت های فرهنگی اعم از تفریح، سرگرمی و خدمات فرهنگی هزینه نمی کنند. می توان گفت افزایش هزینه های ضروری زندگی در سال های اخیر مهمترین عامل کاهش این شاخص است. در حالی که گزارش شده است که هر خانوار شهری حدود 1.6 درصد از مخارج خالص خود را صرف سرگرمی، سرگرمی و غیره کرده است. در سال 1400، در حالی که این نسبت در سال 2016 حدود 2.9 درصد بود.
چند درصد از مردم ایران باسواد هستند؟
در سال 1400، نرخ باسوادی جمعیت 6 سال به بالا 90.3 درصد بوده که نسبت به سال قبل 0.6 واحد درصد افزایش داشته است. در همین سال، شاخص مذکور برای مردان دارای اضافه وزن به ترتیب 93.5 و 87 درصد بوده است. در سال 1400، نرخ باسوادی افراد 15 تا 24 ساله 98.6 درصد بوده که نسبت به سال قبل 0.2 درصد افزایش داشته است. در همین سال، شاخص مذکور برای مردان دارای اضافه وزن به ترتیب 98.7 و 98.5 درصد بوده است.
کاهش ماندگاری دانش آموزان
در سال تحصیلی 1400-1401، دامنه واقعی تحصیل در مقاطع ابتدایی، اول متوسطه و دوم متوسطه به ترتیب 97.7، 91 و 80.4 درصد نسبت به سال تحصیلی قبل در دوره اول و دوم متوسطه بوده است. در سال تحصیلی 1400-1401 درصد ترک تحصیل در مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم به ترتیب 95/0، 36/4 و 32/2 درصد بوده است. در سال تحصیلی 1400-1401 حدود 185 هزار نفر بین 6 تا 11 سال، 189 هزار نفر بین 12 تا 14 سال و 535 هزار نفر بین 15 تا 17 سال به عنوان بازماندگان دوره ابتدایی شناسایی شدند. تحصیلات متوسطه و متوسطه دوم. آمارها نشان می دهد که دختران و پسران تقریباً به طور مساوی ترک تحصیل می کنند.
شکاف سواد بین فقیر و غنی
میانگین تعداد افراد باسواد در خانوارهای ثروتمندترین دهک شهری تقریباً 2 برابر فقیرترین دهک شهری است، اما علیرغم این تفاوت فاحش در ده سال اخیر، میانگین تعداد افراد باسواد در خانوارهای دهک اول 1.51 است. به 1.61، در حالی که برای خانوارهای ثروتمندترین دهک این نسبت از 3.62 به 3.19 افزایش یافته است.
رشد سهم مدارس خصوصی
نکته مهم در این گزارش افزایش سهم مدارس غیردولتی در 10 سال گذشته از کل دانش آموزان است به طوری که از 8.2 درصد در سال 1391 به 12.4 درصد رسیده است. همچنین از 3.3 میلیون دانش آموز کشور در در سال تحصیلی 1400-1401 حدود 2 میلیون دانشجو با پرداخت پول در دانشگاه های آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و علمی کاربردی تحصیل کردند.
افزایش امید به زندگی
بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 2015، امید به زندگی در بدو تولد 74.2 سال و برای مردان دارای اضافه وزن به ترتیب 72.5 و 75.5 سال بوده است. این شاخص نسبت به سال 1392 در کل کشور 1.8 سال افزایش داشته است.
خانوارها به زیرساخت ها دسترسی دارند
نسبت جمعیت تحت پوشش آب لوله کشی طی سال های 1391 تا 1400 روند افزایشی داشته و از 71.7 درصد به 84.7 درصد رسیده است. البته بیش از 15 درصد از جمعیت کشور همچنان فاقد آب هستند و نسبت جمعیتی که از خدمات دفع فاضلاب مدیریت شده و ایمن استفاده می کنند، 53 درصد است. همچنین 74.3 درصد روستاهای بالای 20 خانوار دارای آب آشامیدنی سالم هستند. در حوزه گازرسانی نیز از 23 میلیون خانوار کشور، 18.2 میلیون خانوار تحت پوشش گاز قرار دارند. ضریب نفوذ تلفن همراه 92 درصد و ضریب نفوذ اینترنت در مناطق شهری 82.6 درصد و در مناطق روستایی 65.7 درصد است.