عباس آخوندی وزیر اسبق راه و شهرسازی در یادداشتی دو تجربه خود از تجاوز چین به منافع ملی ایران و سوء نیت کشور را بازگو کرد.
آخوندی نوشت: بحث در مورد موضع چین برای من چیز جدیدی نبود. چین سال هاست که این رویه را اتخاذ کرده است. اما گروهی در تهران بنا به دلایلی نمی خواستند تابلوهای او را ببینند. شاید به دلیل فساد شدیدی که پیرامون قراردادهای چینی وجود داشت و هنوز هم وجود دارد، من فقط به دو نمونه اشاره می کنم. یکی کلی و دیگری جزئی.
1. چین سرمایه گذاری عظیمی در توسعه کریدور دریای عمان – بندر گوادر به چین انجام داده است. پروژه ای که گفته می شود بیش از 42 میلیارد دلار هزینه دارد. عبور از کوه های هندوکش با همه ابهامات آن و کشور پاکستان از نظر مهندسی در مقایسه با عبور از مسیر موازی نسبتاً هموار چابهار به چین و تا حد زیادی آماده بهره برداری و نیازمند یک دهم سرمایه گذاری این پروژه است. به هیچ وجه قابل توجیه نیست بخش جاده آن تا حد زیادی قابل دسترسی است و فقط باید سطح خدمات خود را ارتقا دهد و بخش ریلی آن نیز تا حد زیادی اجرا شده است. تنها چیزی که این پروژه را معنادار می کند دور زدن ایران است.
در همان زمان به چینی ها پیشنهاد دادم که بیایند و در این پروژه سرمایه گذاری کنند و اگر می خواهید وارد خاک افغانستان شوید از طریق حف هرات و سپس از طریق تاجیکستان و قرقیزستان که کمترین هزینه را دارد این کار را انجام دهید. من به قرقیزستان رفتم و با رئیس جمهور آنجا صحبت کردم. او گفت که این موضوع را با چینی ها نیز در میان خواهد گذاشت. قرقیزها به شدت به این راهرو نیاز داشتند. من همین پیشنهاد را با تاجیک ها در میان گذاشتم. چندین نامه نگاری کردم. اما از کوچکترین پاسخی خودداری کنید. واضح بود که تصمیم گرفته بودند ایران را دور بزنند تا از نظر استراتژیک به ایران برای اتصال به دریای عمان و خلیج فارس وابسته نشوند.
2. پروژه برقی سازی راه آهن نهران – مشهد را با سرعت هدف 200 کیلومتر در ساعت و ظرفیت حدود 40 میلیون مسافر در سال با مبلغی حدود 2 میلیارد دلار به اتمام رساندم. در سفر آقای شی چین پینگ به تهران تنها معاهده ای که امضا شد همان معاهده ای بود که خودش قبل از سفر به تهران تاکید کرد که می خواهد این معاهده در حضور من امضا شود.
مواظب باش بذار هیچ تفاهم نامه ای وجود ندارد. قرارداد به این معناست که تمام مذاکرات در مورد مسیر، مشخصات فنی، قیمت و جزئیات تمام شده و همه چیز نهایی شده و طرفین متعهد به اجرای پروژه هستند. سپس باید 15 درصد از مبلغ پروژه را به صندوق پروژه واریز کنیم. با وجود کمبود ارزی دولت، با هماهنگی شورای اسلامی، این کار به سرعت انجام شد و امروز که این مقاله را می نویسم، این مبلغ در صندوق پروژه موجود است. یعنی حدود 300 میلیون دلار. برای شروع فعالیت، طرف چینی باید به طرف ایرانی ضمانت پیش پرداخت می داد تا قرارداد را فعال کند. تضمین پیش پرداخت کمترین ریسک است. زیرا طرف مقابل کل مبلغ را علیه خود برداشت می کند. از آن تاریخ چینی ها این تضمین را به طرف ایرانی نداده اند و قرارداد امضا شده فسخ شده است.
وقتی آقایان پیشنهاد کردند که سیاست را به شرق نگاه کرد، من در آن زمان مسئول نبودم. اما به دلیل وظیفه ملی از تعدادی از دوستانی که فکر می کردم در تصمیم گیری یا حداقل در توجیه پرونده ها موثر بودند وقت گرفتم از جمله آقایان مصباحی مقدم، احمد توکلی و مرتضی نبوی. این اتکا به چین یک توهم است. اما اگر گوش ات را گوش کن و ناله کن اگر فریاد من/آنچه به جایی نمی رسد فریاد است.
و امروز باید شاهد رونمایی از چنین سیاستی باشیم.