روز جدید علی اکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی کشورمان در بیست و دومین کنفرانس «کنترل تسلیحات و مخاطرات هسته‌ای» در آمالدی که 17 تا 19 آوریل در رم برگزار شد، سخنرانی کرد.
علی اکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی کشورمان در بیست و دومین کنفرانس «کنترل تسلیحات و مخاطرات هسته‌ای» در آمالدی که 17 تا 19 آوریل در رم برگزار شد، سخنرانی کرد.
متن کامل سخنرانی علی اکبر صالحی در این همایش که برای اولین بار به زبان فارسی منتشر می شود به شرح زیر است:
قبل از شروع، مفتخرم که پی بردم پروفسور میلر و من پیشینه دانشگاهی مشترکی داریم. در واقع شرکت در این کنفرانس معتبر با داستان آمالدی باعث خوشحالی من است. اجازه دهید ابتدا از این فرصت استفاده کنم و از برگزارکنندگان کنفرانس برای دعوت مهربانانه آنها تشکر کنم. عنوان و دستور کار کنفرانس، و همچنین تنوع شرکت کنندگان متشکل از کارشناسان تصمیم گیری بین المللی و محققان برجسته، به ارتباط آن با طیف وسیعی از مسائل جدی منطقه ای، به عنوان مثال، خاورمیانه و جامعه بین المللی اشاره دارد. .
سخنرانی در یک کنفرانس با این کیفیت و فرصت، من را در موقعیت بسیار چالش برانگیزی قرار می دهد. با این حال، از آنجایی که مدت هاست هدایت سازمان انرژی اتمی کشورم را بر عهده داشته ام، چاره ای جز تمرکز بر موضوعات ملموس و مرتبط ندارم و جالب است که این موضوعات مورد علاقه همه ماست. از جمله موضوعات مورد بحث، سرنوشت توافق هسته ای با ایران، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است. و دوم، نقش احتمالی دانشمندان در دستیابی به مناطق عاری از سلاح هسته ای در نقاط مختلف جهان، به ویژه در خاورمیانه؛
صالحی: اگر برجام بخواهد در بن بست کنونی دوام بیاورد باید اعتماد متقابل برقرار شود
در مورد سوال اول، بن بست طولانی مدت با غرب از سال 2000، با وجود همه پیامدهای منفی، در نهایت منجر به تغییر سیاست آمریکا، به ویژه در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما شد. تحمیل آشکار و بی فایده به اصطلاح “غنی سازی صفر” جای خود را به رویکردی عمل گرایانه تر و راه حل محور در واشنگتن داده است که در ایران نیز متقابلاً ثابت شده است. مذاکرات بسیار جالب، به همان اندازه هیجان انگیز و چالش برانگیز در نهایت به توافق هسته ای برنده امیدوار کننده به نام برجام منجر شد. توافقی که حقوق و امتیازات قانونی غیرقابل برگشت ایران را که در معاهده منع اشاعه سلاح های هسته ای و منشور آژانس بین المللی انرژی اتمی تصریح شده است، تضمین می کند.
توافقی که من شخصاً در آن شرکت داشتم به خصوص در سطح علمی و فنی به سختی قابل دستیابی بود. این توافق ارزشمندتر از این است که اجازه دهیم آن را تضعیف یا نقض کنیم. برخلاف تصور منفی دولت قبلی آمریکا، برداشت نسبتا مثبتی از توافق در کشور من وجود دارد. من معتقدم که اکثریت قریب به اتفاق جامعه بین المللی چنین نظر مثبتی دارند.
خروج دولت قبلی آمریکا از برجام، این توافق را در آستانه فروپاشی قرار داده است. اگر واکنش و موضع منطقی ایران نبود، این قرارداد فسخ می شد. با این حال، یادآوری می کنم که ایران هرگز تحت هیچ شرایطی از حقوق خود دست نخواهد کشید.
در نهایت، تکرار می کنم که کشور من هرگز تصمیمی برای پایان دادن به این معامله نداشته است. با این حال، در صورت فسخ توافق، منافع جامعه جهانی مهمتر از منافع ملی ایران خواهد بود – چیزی که آمریکا می خواهد به آن آسیب برساند – و اگر چنین شود، قطعا رویکرد سیاسی دولت ایران تغییر خواهد کرد. ایالات متحده تغییر خواهد کرد. و موقعیت بین المللی آنها بیشتر تضعیف شد.
اگر برجام می خواهد در بن بست کنونی دوام بیاورد، باید اعتماد متقابل را بازسازی کرد. اگر چنین باشد، راه را برای باقی ماندن مشکلات جدی دیگر هموار می کند. امیدواریم در این شرایط عقل سلیم و بصیرت لازم غالب شود.
در مورد سوال بعدی باید توجه داشت که در طول تاریخ منطقه ای که شامل غرب آسیا و شمال آفریقا می شود، یعنی. خاورمیانه همیشه مرکز توجه بوده است. با وجود برخی تلاش‌ها برای مصالحه، متاسفانه در حال حاضر وضعیت بسیار متزلزل و مستعد سردرگمی و ناآرامی است. یکی از موضوعات محوری مسئله فلسطین است. این امر با گستاخی رژیم اسرائیل در زمینه های دیگر مانند دستیابی به سلاح هسته ای تشدید می شود. در اینجا، من معتقدم که نقش بی طرف دانشمندان درگیر می تواند تا حدودی شرایط را کاهش دهد. اول از همه، ما باید ایمان خود را به اعلام منطقه عاری از سلاح هسته ای در خاورمیانه عمیق تر کنیم (کشور من برای اولین بار در سال 1974 به سازمان ملل پیشنهاد داد).
با توجه به اثرات عظیم و مخرب استفاده از سلاح های هسته ای بر انسان و محیط زیست، دانشمندان باید بر اساس تعهدات اجتماعی خود، گزارش های علمی و فنی بی طرفانه ای را بر اساس داده های موثق تهیه و ارائه کنند که شامل موارد زیر است:، به ویژه منطقه خاورمیانه. ، شرکت در:
مجموعه ای از داده های علمی در مورد بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی. ضروری است که جامعه علمی مردم را از چنین اقدامات وحشتناکی آگاه کند.
جمع آوری داده های فنی در مورد انتشار مواد رادیواکتیو صدها آزمایش هسته ای برای نشان دادن شدت استفاده از سلاح های هسته ای.
تهیه گزارش های فنی/علمی در مورد رویدادهای مهم هسته ای گذشته: حادثه سه مایلی در ایالات متحده، چرنوبیل در اوکراین، و فوکوشیما در ژاپن. چنین گزارش‌هایی افکار عمومی را روشن می‌کند و تصمیم‌گیرندگان سیاسی را ترغیب می‌کند تا اقدامات منطقی و معقولی در رابطه با استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای انجام دهند.
ایجاد یک پایگاه داده جامع از تاسیسات هسته ای که خارج از محدوده مکانیزم های راستی آزمایی بین المللی هستند، به ویژه آنهایی که برای تولید و استفاده از سلاح های هسته ای در منطقه به ویژه در اسرائیل در نظر گرفته می شوند.
صالحی: اگر برجام بخواهد در بن بست کنونی دوام بیاورد باید اعتماد متقابل برقرار شود
با توجه به سوال سوم متذکر می شویم که امروزه شرایط زندگی مردمی که در خاورمیانه و شمال آفریقا زندگی می کنند به مرحله ای رسیده است که نیاز به صلح و توسعه پایدار به یک ضرورت تبدیل شده است. با توجه به رشد سریع آگاهی عمومی جهان و زمینه های مختلف اقتصادی، علمی و فناوری، این نیاز واقعی به قدری بدیهی است که نباید از آن غافل شد.
با توجه به اینکه اختلافات، اختلافات و درگیری های کنونی بین مردمان منطقه ریشه در زوایای پنهان پیچیده ای مانند دخالت نیروهای خارجی دارد، باید بیش از هر چیز برای مقابله با این آسیب تمام تلاش خود را به کار گرفت. بیایید توجه اجتماعی داشته باشیم، زیرا آنها منبع بقا در توسعه و گسترش روابط هستند. به همین دلیل ضروری است که نخبگان کشورهای منطقه و رهبری سیاسی آنها راه را برای ایجاد اعتماد متقابل و همکاری گسترده هموار کنند.
تمرکز من عمدتاً بر برنامه دیپلماسی علم هسته ای برای توسعه همکاری های منطقه ای به ویژه بین ایران و جهان عرب است.
بدیهی و پذیرفته شده است که مذاکره مهمترین ابزار دیپلماسی است. بنابراین در دیپلماسی علمی، مذاکره می تواند گامی کلیدی در جهت تفاهم باشد. استدلال و مذاکره مبتنی بر علم نقطه قوت دیپلماسی علمی است. زبان علم به موقعیت اجتماعی، ایدئولوژیک، تاریخی یا سیاسی علاقه ای ندارد و بنابراین از آن فاصله دارد. تاریخ جنگ و درگیری در زبان علم جایی ندارد، اما عقل سلیم و صبر از ویژگی های آن است. با پیشرفت دیپلماسی علمی می توان به تدریج زمینه را برای حل و فصل اختلافات قدیمی فراهم کرد. به طور خلاصه، همکاری علمی باعث ارتقای صلح و توسعه می شود.
از سوی دیگر، دیپلماسی علمی از تعامل بین دانشمندان و دیپلمات ها شکل می گیرد. تعبیه «دیدگاه علمی» دیپلمات ها و «دیدگاه دیپلماتیک» علما، گفتگو را برای حل اختلافات تسهیل می کند.
بر اساس تعامل بین علما و دیپلمات ها می توان عناصر مؤثر مورد نیاز برای آشتی و توافق را بهتر درک کرد. در سال های اخیر موضوع توسعه هسته ای کشورهای منطقه چالش هایی را در روابط آنها ایجاد کرده است. آغاز گفت و گو در مورد دیپلماسی علم هسته ای به ایجاد اعتماد، احترام و درک متقابل کمک می کند. برای پیگیری این هدف پیشنهاد می شود به موضوعاتی که پتانسیل همکاری دارند از منظر صرفاً علمی پرداخته شود تا با تبادل دانش و تبادل تجربه و تخصص از سوء تفاهم جلوگیری شود و اعتماد ایجاد شود.
جمهوری اسلامی ایران بر اساس سیاست دیرینه خود خواستار استفاده از سازوکارهای همکاری منطقه ای در زمینه های مختلف به ویژه فناوری هسته ای به منظور ایجاد اعتماد و شفافیت بیشتر بین کشورهای منطقه است. در اینجا چند پیشنهاد برای گسترش همکاری با کشورهای منطقه وجود دارد:
امنیت هسته ای یکی از اولویت های ایران است. اگرچه مسئولیت ایمنی هسته ای بر عهده هر کشوری است، اما ایران قویاً معتقد است که این حوزه باید از طریق همکاری بین کشورهای منطقه تقویت شود. در این راستا، ایران پیشنهاد ایجاد یک مرکز پیشرفته ایمنی هسته ای را به عنوان یک مرکز ایمنی قابل اعتماد برای منطقه ارائه کرده است.
پیشنهاد می‌شود برای بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای، پروژه‌های بزرگ مقیاس مشترک برای تحقیق و ساخت نیروگاه‌های کوچک شناسایی و اجرا شود. در این صورت هر کشوری می تواند بر اساس توانمندی های خود بخشی از طرح را اجرا کند.
ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه دارای زیرساخت های صنعتی، تحقیقاتی و علمی گسترده ای است که می تواند مطابق با همکاری های منطقه ای در اختیار کشورهای منطقه قرار گیرد.
با توجه به پیچیدگی بالای علم و فناوری هسته ای، تأسیس آژانس انرژی اتمی خاورمیانه نیز می تواند چشم اندازی بلندمدت تلقی شود.
با استفاده از این پیشنهادات و با افزایش تلاش آنان و نیز بهره مندی یکسان از مشارکت دانشمندان و دیپلمات ها می توان به ظرفیت ها و توانمندی های علمی و فنی خوبی دست یافت. این طرح‌ها قابلیت ارتقای اهداف علمی و توافق را فراتر از ملاحظات سیاسی هر کشوری دارند.
پیشنهاد برگزاری نشست نمایندگان ارشد علمی و سیاسی کشورهای منطقه برای بررسی این طرح می تواند شروع خوبی باشد. سخنم را با کلام نورانی پیامبر اکرم (ص) به پایان می برم:
و آنچه در جماعت می ترسند نیکو است ولی در فرقه در جماعت رحمت متحد می شوند و در فرقه عذاب است.
مشکلاتی که در کار گروهی دوست ندارید بهتر از آن چیزی است که در کار فردی فکر می کنید، زیرا در کار گروهی رحمت و در کار فردی رنج. به طور خلاصه، کار گروهی باعث تحقق رویاها می شود.
با تشکر از توجه شما.
پروفسور آمالدی (1908-1989) فیزیکدان ایتالیایی و شاگرد انریکو فرمی، یکی از بنیانگذاران شورای اروپایی تحقیقات هسته ای (سرن) در ژنو و آژانس فضایی اروپا (ESA) بود. کنفرانس آمالدی هر دو سال یک بار به افتخار این فیزیکدان برجسته ایتالیایی برگزار می شود.