احد نویدی استاد دانشگاه و کارشناس آموزشی درباره دلایل افت کیفیت در مدارس دولتی گفت: آموزش در اولویت دولت نیست. به طور کلی نظام آموزشی در کشور از جنبه های مختلف از جمله تخصیص منابع و سیاست های کلان جدی گرفته نمی شود. یکی از دلایل افت کیفیت در مدارس دولتی ریشه در همین مشکل دارد. بر اساس گزارش سازمان ملی آموزش و پرورش کودکان، سال گذشته نزدیک به 50 هزار دانش آموز کلاس اول شکست خوردند. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در سال تحصیلی 1401-1401 تعداد 911 هزار و 272 نفر از دانش آموزان مشمول تحصیل بازمانده از تحصیل و 279 هزار و 19 دانش آموز در سال جاری بازمانده از تحصیل شدند. این اطلاعات تنها بخش کوچکی از تحولات در سیستم آموزشی را نشان می دهد.
خانواده های دهک دهم 26 برابر بیشتر از خانواده های دهک اول برای تحصیل فرزندان خود هزینه می کنند.
وی افزود: شواهد موجود نشان می دهد که کودکان قشر محروم جامعه به طور فزاینده ای از تحصیلات رسمی محروم می شوند. تورم افسارگسیخته برخی از اعضای این طبقه را مجبور به ترک خدمات آموزشی کرد و بخش بزرگی از دانش آموزان طبقات پایین آموزش را رها کرده و سیستم آموزشی رسمی را ترک کردند. خانواده های طبقه پایین باید بخش زیادی از درآمد خود را به تحصیل فرزندان خود اختصاص دهند. در مقطع ابتدایی خانواده های دهک دهم 26 برابر بیشتر از خانواده های دهک اول برای تحصیل فرزندان خود هزینه می کنند. در دوره راهنمایی، خانواده های دهک دهم 55 برابر بیشتر از خانواده های دهک اول برای تحصیل فرزندان خود هزینه می کنند.
مدارس دولتی قربانگاه استعدادهای دانش آموزی/ چه چیزی فدای کیفیت آموزش شده است؟
نویدی تصریح کرد: با این شرایط بدون شک از نظر عدالت آموزشی در شرایط بحرانی قرار داریم. بر اساس مفاد اصل سیام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است تا پایان دوره متوسطه برای دانش آموزان آموزش رایگان فراهم کند. اگرچه این اصل نادیده گرفته شد و نابرابری در دسترسی به فرصت های آموزشی افزایش یافت و به نقطه بحرانی رسید.
خصوصی سازی باعث کاهش تعهدات دولت در تامین منابع آموزشی شده است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه خصوصی سازی آموزش و پرورش منجر به کاهش تعهدات دولت در تامین منابع آموزشی شده است، اظهار داشت: سیاست های کلان کشور اتخاذ و اجرا شده تا بار آموزش از دوش دولت برداشته و بر دوش دولت گذاشته شود. شانه های مردم سهم وام های آموزشی در سال 1402 تنها 11.2 درصد از کل بودجه عمومی بوده است در حالی که میانگین ارزش این شاخص در جهان حدود 16 درصد است. در سال 1402 هزینه های دولت 46 درصد افزایش یافت در حالی که رشد کل اعتبارات وزارت آموزش و پرورش تنها 21 درصد بود.
وی ادامه داد: وجود انواع مدارس به ویژه مدارس به اصطلاح تیزهوشان و همچنین رشد مدارس غیردولتی باعث افت شدید کیفیت آموزش مدارس دولتی شده است. علاوه بر این، گسترش موسسات آموزشی و وجود سهمیه های مختلف ورودی دانشگاه ها از مصادیق بارز افزایش نابرابری در دسترسی به فرصت های آموزشی است. پیامد چنین شرایطی بازتولید طبقات اجتماعی است که بر خلاف آرمان های انقلاب اسلامی روز به روز تقویت می شود.
صدای صاحبان مدارس کلاسی بیشتر در جامعه شنیده می شود
وی افزود: تضاد منافع مدیران نیز در تشدید این شرایط موثر است. در واقع، ذینفعان مدارس پایه، مدارس دولتی و عدالت آموزشی را در اولویت دولت قرار نمی‌دهند. صدای صاحبان مدارس کلاسی بیشتر در جامعه شنیده می شود و این افراد آنقدر نفوذ دارند که بتوانند با لابی گری به اهداف خود برسند. مدارس پایه دانش آموزان را از هم جدا می کنند. برخی از مدارس انتفاعی برای خود برند ایجاد می کنند و شهریه بالایی می گیرند.
نویدی گفت: به نوعی دولت با ایجاد تنوع در مدارس به بی عدالتی آموزشی دامن می زند. تنوع زیاد در مدارس منجر به تبعیض در بین دانش آموزان می شود. طبیعی است که معلمان خوب و دانش آموزان مستعد بیشتری جذب مدارس استثنایی می شوند و مدارس دولتی از کمبودهای متعدد رنج می برند. تفکیک دانش آموزان به تدریج به کیفیت مدارس آسیب می رساند. اگرچه بودجه کافی تخصیص داده نمی شود، اما آموزش در اولویت سیاست ها و کلاس های درس نیست، جای تعجب نیست که کیفیت مدارس دولتی رو به کاهش است.
وی با بیان اینکه دوره های ضمن خدمت بیشتر رسمی و نمایشی است، ادامه داد: این دوره ها از کیفیت کافی برخوردار نیستند و همچنین معلمان انگیزه ای برای شرکت در دوره ها ندارند. با توجه به روند مدیریت آموزش و پرورش و تصمیمات اتخاذ شده، نارضایتی دسته جمعی در بین معلمان وجود دارد و معلم ناراضی نمی تواند آموزش باکیفیت ارائه دهد. بخشی از نارضایتی ناشی از شکاف گسترده در حقوق معلمان و سایر کارمندان دولت است. نارضایتی معلمان افزایش یافته و هر چقدر هم متعهد باشند احساس مظلومیت می کنند و حقوقشان رعایت نمی شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش کمبود نیرو در کاهش کیفیت آموزش، گفت: مدارس دولتی شلوغ هستند و این مشکل به افت کیفیت دامن می زند.مدارس اکثرا کودکان اقشار پایین جامعه هستند. صدای این خانواده ها در جامعه شنیده نمی شود. بنابراین در ارزیابی های بین المللی جایگاه بالایی نداریم.