تقاضا برای سازش و ادامه اشغال؛ موانع عادی سازی روابط ترکیه و سوریه

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ پایگاه اینترنتی شبکه «المیادین» به تحلیل آخرین تحولات روابط ترکیه و سوریه می پردازد. در مقدمه این گزارش تحلیلی آمده است که در مورد پیامدهای اظهارات مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در خصوص تمایل آنکارا برای دستیابی به توافق یا سازش بین دولت دمشق و مخالفان سوری، سوالات زیادی وجود دارد. حال سوال این است که آیا این توافق و همگرایی مواضع با وجود موانعی که بر سر راه احیای روابط سوریه و ترکیه وجود دارد صورت خواهد گرفت؟ المیادین در ادامه گزارش خود می کوشد به این سوال پاسخ دهد. شرح این گزارش به شرح زیر است:

سرنوشت حضور ترکیه در سوریه چه خواهد شد؟

اولین مانع برای احیای روابط سوریه و ترکیه، اشغال اراضی سوریه توسط آنکارا است که 9 درصد از مساحت جغرافیایی این کشور را تشکیل می دهد. اشغال اراضی سوریه توسط ترکیه تدریجی بوده است، از زمانی که آنکارا رسما دخالت مستقیم خود را در بحران سوریه از آگوست 2016 اعلام کرد. هدف از این ورود، دستیابی به آنچه در آن زمان به عنوان حفاظت از امنیت ملی ترکیه معرفی شده بود و نابودی “کردها” بود. یگان های حفاظت مردمی» مستقر در مرزهای کشور.

از منظر نظامی، نیروهای ترکیه در چندین عملیات علیه گروه های مخالف شرکت دارند [«ارتش آزاد» سابق و «ارتش ملی سوریه»] این حمایت منجر به ایجاد 4 منطقه مرزی شد که نام هر یک از آنها به نام عملیات نظامی آنکارا برای کنترل خاک سوریه گرفته شد. بین سال‌های 2016 تا 2017، عملیات سپر فرات شاهد تشدید کنترل ترکیه بر حومه شمالی استان حلب بود. در سال 2018 گروه های مخالف با همکاری ارتش ترکیه پس از عملیات شاخه زیتون بر حومه شمال غربی استان حلب مسلط شدند.

اشغال نظامی ترکیه در سوریه

سپس ترکیه در سال 2019 موفق شد از طریق عملیات فواره صلح بیشتر مناطق شرق فرات را تحت کنترل خود درآورد. یعنی روی یک نوار مرزی به طول 100 کیلومتر و عمق 33 کیلومتر. این عملیات شامل بخشی از حومه شمالی رقه، که منطقه شمال بزرگراه بین المللی M4 (بزرگراه حلب – لاذقیه) و بخشی دیگر از حومه شمال غربی الحسکه است. ارتش ترکیه چندین بار تلاش کرد تا نفوذ خود را در شرق فرات گسترش دهد. اما همواره با مخالفت و مقاومت روسی-آمریکایی نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) که مورد حمایت واشنگتن هستند، مواجه بوده است.

در سال 2020، ارتش ترکیه عملیات سپر بهار را در استان ادلب آغاز کرد. این آخرین استانی است که گروه های مخالف سوری هنوز در آن مستقر هستند. امروز پس از رد و محکوم کردن عملیات نظامی ترکیه از سوریه، آنکارا و گروه‌های مسلح که از آن حمایت می‌کنند، حدود 16666 کیلومتر از محدوده جغرافیایی سوریه را تحت کنترل دارند. در صورت حصول توافق بین سوریه و ترکیه، اولین موضوع در لیست مذاکرات، خروج ترکیه از سوریه خواهد بود. زیرا موضع رسمی دمشق همواره بر این موضوع تاکید داشته است. با نگاهی به این موضوع، تحلیلگران راه حلی را پیشنهاد می کنند که بر اساس آن مناطق شمالی سوریه از مالکیت سوریه و ترکیه خارج شود. اما به منطقه حائل بین دو کشور تبدیل شده و در عین حال نقش اقتصادی مهمی برای هر دو کشور ایفا می کند.

سفر طولانی رهبران آنکارا به منطقه امنیتی ترکیه

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، علیرغم برگزاری نشست تهران و سوچی در راه حل بحران سوریه و ترکیه، همچنان به ایده «منطقه امن» خود ادامه می دهد. ایده ای که بر اساس آن آنکارا می خواهد منطقه ای در امتداد مرز شمالی سوریه به عمق 30 تا 40 کیلومتر ایجاد کند و این همان چیزی است که سوریه فکر می کند محل درگیری بین آنکارا و دمشق خواهد بود.

آینده “ارتش ملی سوریه”

ارتش ملی سوریه که توسط ترکیه حمایت می شود، نقطه قوت آنکارا در نبردهای زمینی است. به خصوص که گروه های مسلح سوری همان هایی هستند که پس از عملیات ترکیه بر مناطق شمالی سوریه مسلط شدند. با علم به این که ارتش ترکیه به این گروه های مسلح و “ارتش ملی سوریه” کمک های مالی و مواد غذایی و سلاح می کند و آموزش اعضای خود را نیز کنترل می کند. “ارتش ملی” شامل تعدادی از گروه های مخالف مسلح سوری است که قبل از اولین عملیات نظامی ترکیه در سوریه با نام “جبهه آزادیبخش ملی سوریه” تشکیل شده بودند، گروه هایی که ترکیه در آگوست 2016 آنها را “سپر فرات” نامید.

شورشیان جبهه آزادیبخش ملی سوریه/همپیمانان ترکیه

و اگر سوریه و ترکیه خواهان آشتی باشند، دومین مانع بر سر راه این روند، وجود گروه ارتش ملی سوریه خواهد بود که آنکارا می تواند آن را رها کند. در اینجا «ارتش ملی سوریه» دو راه پیش رو دارد: راه اول سازش و کنار گذاشتن اختلافات با دولت سوریه و راه دوم توسل به جنگ و رد مصالحه با دمشق. اگر راه دوم را انتخاب کند، هلاک می شود; به ویژه در شرایطی که ترکیه پس از وارد شدن به سازش احتمالی با دولت سوریه، بودجه و تسلیحات این گروه را قطع می کند.

اردوغان چگونه از کارت پناهندگی سوری در انتخابات ترکیه استفاده خواهد کرد؟

سومین مانع برای احیای روابط سوریه و ترکیه، پناهندگان سوری است. طبق آمار، حدود 3.7 میلیون سوری در ترکیه زندگی می کنند. از اوت 2022، ترکیه به حدود 200950 سوری تابعیت اعطا کرده است. سلیمان سویلو وزیر کشور سوریه اعلام کرد که تا 31 مارس 2022، 113654 سوری واجد شرایط رای دادن در صورت برگزاری انتخابات خواهند بود.

به دلیل بحران اقتصادی ترکیه، پناهندگان سوری کار را برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که به دنبال کسب سومین دوره ریاست جمهوری یک سال قبل از انتخابات ریاست جمهوری است، دشوار کرده اند. اردوغان از دو طریق از پناهندگان استثمار خواهد کرد: اول، او قصد دارد آنها را به سمت خود بکشاند تا او را انتخاب کنند. بنابراین، او همچنان به ساخت خانه برای آنها و ارائه کلیه خدمات در تمام مناطق تحت کنترل ترکیه ادامه می دهد.

پناهندگان سوری در ترکیه

راه دوم مربوط به سیاست های داخلی است. نقشه پناهندگان سوری که بار ترکیه است، توسط رئیس جمهور ترکیه تعیین می شود. طبق اظهارات اردوغان، وی در تلاش است تا در برابر احزاب ترکیه و رای دهندگان این کشور پیروز ظاهر شود. زمانی که او تمایل خود را برای بازگرداندن “داوطلبانه” یک میلیون و نیم آواره سوری به نوار مرزی تحت اشغال آنکارا اعلام کرد. این پس از راه اندازی پروژه شهرهای خاکی برای اسکان پناهندگان در 13 شهرک مسکونی که از جرابلس در غرب تا راس العین در شرق امتداد دارد، صورت گرفت. اردوغان برای راه اندازی این پروژه، کنترل خود بر نوار مرزی در سوریه و نشان دادن نفوذ گسترده ترکیه، سویلو وزیر کشور خود را به شهر سرمدا در استان ادلب سوریه فرستاد. شهری تحت کنترل نیروهای ترکیه و گروه های مسلح وفادار به آنها.

زیرا اهداف دیگری برای آنکارا وجود دارد که از اهمیت کمتری برخوردار نیستند. یکی ایجاد تغییرات جمعیتی و بیرون راندن شهروندان کرد سوری از مرزها به نفع ایجاد مراکز جمعیتی وفادار به اردوغان در مناطق مرزی است. جمعیتی که تهدیدی برای امنیت ملی ترکیه محسوب نمی شود. موضوع ترکی شدن، تغییر واحد پول در مناطق تحت کنترل ترکیه، افتتاح مدارس و دانشگاه ها و تغییر نام خیابان ها و میادین در سوریه موضوعاتی هستند که مانع از سرگیری روابط دو کشور می شوند. در مورد سایر موانع نیز باید گفت که فهرست طولانی به نظر می رسد; زیرا تعداد بازیگران مهم معادله سوریه زیاد است و همه آنها دارای اولویت های متعدد هستند.