قرارداد ایران و عربستان سرانجام پس از هفت سال تکمیل شد و هر دو کشور تضمین کردند که به توافق سال 2001 دولت خاتمی پایبند خواهند بود. رویداد۲۴ در این گزارش به بررسی شرایط نشستن دو طرف بر سر میز مذاکره و رسیدن به توافق پرداخته است.
پس از دو سال مذاکره دشوار جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با میانجیگری عراق و سپس چین، ناگهان در خبرها اعلام شد که با حمایت جمهوری خلق چین توافقی برای ازسرگیری کامل روابط دیپلماتیک حاصل شده است. . این خبر در حالی منتشر می شود که طی روزهای اخیر هر خبر جنجالی منطقه ای مبنی بر احتمال قریب الوقوع درگیری نظامی بزرگ در منطقه فضای خبری و رسانه ای منطقه ای و بین المللی را پر کرده است.
تقریباً هفت سال پیش، در سال 2016، پس از اعدام شیخ نمر، واعظ شیعی عربستان سعودی، تظاهراتی در مقابل سفارت عربستان در تهران برگزار شد و سرانجام با حمله نیروهای رادیکال به سفارت و تخریب اموال آن، ایران- روابط عربستان سعودی دچار چرخش چشمگیری شد. پیش از این در پی حمله عربستان به یمن برای سرنگونی دولت مورد حمایت حوثی‌های یمن و همچنین اختلافات دو کشور در خصوص جنگ داخلی سوریه، احتمال تشدید و تشدید تنش‌ها بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی وجود داشت. هر روز افزایش می یابد.
رقابت منطقه‌ای تهران و ریاض حوزه‌های مختلف منطقه‌ای از شمال آفریقا گرفته تا افغانستان و پاکستان را می‌توان از جمله عرصه‌های رقابت منطقه‌ای تهران و ریاض دانست. اما شاید هیچ کشوری را نمی توان به اندازه عراق مظهر رقابت منطقه ای تهران و ریاض دانست. موضوعی که در نهایت باعث شد تا دولت های مختلف عراق از هر دو جناح ابتکار عمل برای مذاکرات صلح ایران و عربستان را به دست گیرند.
این مذاکرات که به رهبری سعید ایروانی، معاون علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی عراق انجام شد، با سفر چهار روزه علی شمخانی به پکن در 15 مارس پیگیری شد و در نهایت به توافق رسید. کامل بود محتویات آن ناشناخته است.
به گزارش رویداد۲۴، در بیانیه‌ای که از سوی دو طرف منتشر شد، منعقد شده به قرارداد امنیتی ۱۳۸۰ (موافقتنامه دولت خاتمی) بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان برای مبارزه با تروریسم، جرائم سازمان‌یافته و مواد مخدر و موافقتنامه همکاری‌های اقتصادی، صنعتی. ، زمینه های علمی و فرهنگی از سال 1998 به طور مستقیم بیان شده است. بر اساس توافق جدید، دو کشور باید برای از سرگیری روابط کامل دیپلماتیک و بازگشایی سفارت‌های دو کشور ظرف دو ماه آینده مقدمات را فراهم کنند.
به نظر می رسد در میان موضوعات مهم مطرح شده از سوی نهادهای امنیتی دو کشور، مسائل منطقه ای مانند پرونده های یمن، عراق، سوریه و البته موضوع نفت مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به عبارت ساده تر، دور از ذهن نیست که هر توافق دیپلماتیک بدون توافقات اساسی و اساسی در این موارد به موفقیت و پایداری دست یابد. این در حالی است که عربستان سعودی در حال مذاکره پیچیده با آمریکا و رژیم صهیونیستی برای پیوستن به روند عادی سازی روابط با تل آویو است. مذاکرات همراه با سه شرط عربستان به آمریکا؛ 1) به رسمیت شناختن حق غنی سازی توسط ایالات متحده برای عربستان سعودی 2) به رسمیت شناختن حق هسته ای عربستان سعودی در صورت تحقق هسته ای جمهوری اسلامی ایران 3) تضمین تمامیت ارضی عربستان. عربستان توسط آمریکا و 4) تضمین حق خرید محصولات نظامی مورد نیاز عربستان از آن کشور.
معادلات منطقه ای وارد نقطه اوج می شوند که جایی برای کوچکترین اشتباه در محاسبات باقی نخواهد ماند. در حالی که عربستان در حال انجام مذاکرات موازی با جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی به ترتیب با میانجیگری بغداد، پکن و آمریکا است، تهران مذاکرات حساسی را موازی با دولت های منطقه یعنی ترکیه و عربستان سعودی انجام می دهد. در عین حال، توافقات ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی را می توان نقطه شروعی برای گسترش مذاکرات هسته ای و زمینه سازی برای بازگشت همه طرف ها به توافقات هسته ای دانست.
پس از اعلام توافقات، دولت های مختلف مواضع متفاوتی اتخاذ کردند، در حالی که ایالات متحده مواضع محتاطانه ای در قبال این توافقات اتخاذ کرد، دولت های منطقه از جمله عراق، قطر و عمان از این توافقات استقبال کردند. در حالی که حزب الله لبنان با اشتیاق از این توافقات استقبال کرد، ما شاهد مواضع متفاوتی در تل آویو بودیم.
در حالی که نفتالی بنت و یایر لاپید، رقبای سیاسی نتانیاهو، این توافق را شکست طرح‌های بی‌بی علیه جمهوری اسلامی ایران می‌دانستند، مقامات تل‌آویو ضمن عدم موضع‌گیری شفاف درباره محتوای این مذاکرات، روند عادی‌سازی را اعلام کردند. آنها می گویند که مذاکرات با عربستان سعودی آسیبی نخواهد دید.
به نظر می رسد که این توافق در صورت پایدار بودن ممکن است هر دو طرف را قادر به ایجاد تغییرات خاصی در فضای امنیتی فوری خود کند، اما شاید مهمترین موضوعات این توافق، میزان ثبات این توافق در برابر بحران های منطقه ای و روند رو به رشد شرایط آشفته باشد. دانش منطقه ای در این میان، نتیجه روند عادی سازی عربستان و رژیم صهیونیستی و نیز روند توسعه جنگ داخلی یمن را می توان مهم ترین مولفه هایی دانست که می تواند بر سرنوشت این توافق تاثیر بگذارد. در هر صورت به نظر می رسد این توافق با آزادسازی کانال تجاری درهم تاثیر مثبتی بر بازار ارز داشته است. همچنین به نظر می رسد که این توافق می تواند تاثیر مثبتی بر توافقات و مذاکرات هسته ای داشته باشد.
چین از طریق توافقات به دنبال کاهش سطح تنش در منطقه و در نهایت گسترش شبکه انرژی خود در منطقه برای اطمینان از جریان انرژی ارزان از منطقه است. موضوعی که در صورت کاهش تنش تهران با سایر دولت های منطقه می تواند کمک بزرگی به حفظ رشد اقتصادی چین باشد.
در هر صورت می توان توافق ایران و عربستان را برد-برد برای هر دو کشور دانست. زیرا این توافق از یک سو می تواند بر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تأثیر مثبت داشته باشد و از سوی دیگر بر مذاکرات هسته ای نیز تأثیر بگذارد. با این توافق، فعلاً به نظر می‌رسد که عربستان سعودی در صورت بروز بحران نظامی از دایره بحران خارج شده و از یک سو به اهرم فشار دولت بایدن برای پذیرش خواسته‌های عربستان تبدیل خواهد شد. مذاکرات با تل آویو؛ به خصوص به دلیل محل امضای توافق، این موضوع می تواند تاثیر بسیار مهمی بر روابط ریاض و واشنگتن داشته باشد.