جایگاه کوشمه در آیین های محلی و سنتی خراسان شمالی

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ به گزارش خبرنگار عصرترک از اسفراین، خراسان شمالی که شامل شهرهای بجنورد، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، و فاروج، گرمه، رازوجرگلان، جاجرم است، از جمله مناطقی است که موسیقی در آن انواع مختلفی دارد. حضوری که بخشی از موسیقی خراسان شمالی، موسیقی کوهپایه ای است.

اکثر مردم خراسان شمالی را مهاجران کرد تشکیل می دهند و از آنجایی که مردم خراسان شمالی همواره از مرزبانان غیور ایران بوده اند، حفاظت از مرز در برابر اقوام مهاجم از ویژگی های زندگی آنها بوده و تاثیر مستقیمی بر موسیقی منطقه دارد.

با این ساز محلی اغلب در عروسی ها آهنگ های رقص را همراه با دایره یا دهلی اجرا می کنند که با دست نواخته می شود.

پوزه معمولاً جمجمه یا چمن است و گاهی از نی و حتی فلز، صدای پوزه بهتر و پخته تر است.

این ساز محلی از دو پین (سر) و دو لوله استخوانی با سوراخ های زیاد تشکیل شده و این دو لوله در کنار هم قرار گرفته و با گیره محکم می شوند.

قوشمه را با دو دست در جلوی دهان قرار می دهند و انگشتان را روی سوراخ های هر دو لوله قرار می دهند و سپس با دمیدن هوا در قسمت ها به دهان و وارد شدن آن به لوله و سپس نواختن نت با انگشتان آهنگ خاصی ایجاد می شود. بر چاله های گوشمه. .

بنای قوشمه از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که سر آن معمولاً از لوله های برنجی فلزی است که قبلاً از کاه و کلش ساخته می شد. این لوله دارای ابعاد 30 تا 40 میلی متر است که این لوله به موازات آن بریده شده و در نهایت نخ ها دور آن پیچیده شده و سفت می شوند.

لوله های صوتی یکی دیگر از قسمت های اصلی ساختمان قوشمه است که این لوله ها از استخوان قوش یا درنا و در موارد محدود از نی و حتی لوله های فلزی (آنتن تلویزیون) ساخته شده اند.

لوله ها معمولاً در اندازه های 145 تا 170 میلی متر ساخته می شوند، البته در لوله های استخوانی ساخته شده از پرندگان، طول لوله ها به طول بال های پرنده بستگی دارد.

بر روی هر یک از این لوله ها سوراخ هایی با اندازه نسبتاً مساوی ایجاد می شود و این سوراخ ها بین پنج تا هفت سوراخ در لوله ها هستند و این لوله ها با سیم هایی به هم متصل می شوند که در اصطلاح محلی به آنها قفل می گویند.

قوشمه دو ساز است و اندازه آن به اندازه استخوان پرنده بستگی دارد.

بر روی هر یک از تارهای صوتی یک خودکار نصب می شود، دو تار صوتی معمولاً به صورت هماهنگ کوک می شوند، اما به ندرت می توانیم ملودی های آشنای دیگری مانند سوم و گاهی دوم را ببینیم.

این ملودی‌ها که اغلب توسط بزرگان موسیقی قوشمه استفاده می‌شود، در نگاه اول می‌توان به ناتوانی نوازنده در کوک دقیق ساز نسبت داد، در حالی که استفاده از این ملودی‌های ناشناخته برای ایجاد پویایی بیشتر، به عنوان نوازندگان قوشمه، آگاهانه انجام می‌شود. تحرک و پویایی ایجاد می کند، گاهی اوقات دو صدای متفاوت و اغلب مجاور با تکثیر لوله های صوتی ایجاد می شود.

ساز قوشمه به شدت متاثر از فرهنگ خراسان شمالی است و به همین دلیل یکی از سازهای مهم و جا افتاده در منطقه است.

از نظر عینی فرهنگ هر قومی دارای دو جنبه مادی و معنوی است که ساز قشمه در حیطه فرهنگ مادی قرار دارد، اما ردپایی از این ساز در مراسم و آیینه هایی که در حیطه فرهنگ معنوی آنهاست نیز دیده می شود.

جایگاه اجتماعی آهنگسازان و نوازندگان قوشمه در بین مردم منطقه از جایگاه مناسبی برخوردار است و در اکثر مراسم ها از آنان دعوت می شود و حضور مستقیم و غیرمستقیم مردم در اجرای این ساز جایگاه اجتماعی قشمه را بیشتر از نظر اجتماعی نشان می دهد.

علی یزدانی معروف به آبچوری و رمضان علی عزیزی از خوانندگان مشهور قوشمه با نواختن قشمه امرار معاش کردند. اجداد آنها نیز همین حرفه را داشتند و گاهی قوشمه را برای فروش می فروختند و شاگردانی نیز تربیت می کردند.

یکی از ویژگی های مهم این ساز این است که در موقعیت جغرافیایی با قومیت های مختلف طرفداران خود را دارد.

استفاده از روان درمانی از نظر حضور مقام ها و آوازها در این ساز، تنوع در اجرای مقام ها، استفاده از این ساز در مراسم و مناسک به ویژه آیین باچوخه، برقراری و تداعی صدای قوشمه با فرهنگ جغرافیایی کشور. منطقه از جمله مصارف قوشمه است.

انتهای پیام/ سمیه حسن آبادی