تغییر طبقه بندی بودجه برخلاف الزام دولت مبنی بر انصاف است. بودجه دولتی به شدت غیرشفاف شده است و نمی توان برنامه و فعالیت های دولت را پیگیری کرد، زیرا طبقه بندی بودجه به گونه ای تغییر کرده است که امکان نظارت از بین رفته است. این گزارش مربوط به بلایی است که بر سر بودجه آموزش و پرورش آمده و نادیده گرفتن آن را عملا غیرممکن کرده است.
رویداد۲۴ «طبقه بندی بودجه در دو سال گذشته کاملاً تغییر کرده است. بیایید بودجه سال آینده آموزش و پرورش را با 1400 مقایسه کنیم تا ببینیم تغییرات دو سال اخیر چه مشکلاتی ایجاد کرده است. در قانون بودجه 1400 وزارت آموزش و پرورش 329 فعالیت مشخص شده بود و دولت موظف شد عملکرد آنها را به مجلس و دیوان محاسبات و عموم مردم گزارش دهد. این 329 فعالیت در بودجه سال جاری به 59 فعالیت کاهش می یابد. به چند فعالیت که دیگر اطلاعاتی برای آنها ارائه نمی شود توجه کنید.
تا سال 1400، وزارت آموزش و پرورش موظف به اجرای طرح های آموزشی ویژه برای مناطق فقیر شد. عنوان صحیح این فعالیت در لایحه بودجه «طرح جامع حمایت و ارتقای حوزه های آموزشی مناطق محروم» بود. در این برنامه دولت موظف است بر اساس مقاطع تحصیلی طبق قانون بودجه را در موارد زیر هزینه کند:
بودجه آموزش و پرورش
الف) حمایت از 41 هزار دانش آموز در مناطق عشایری
ب) پرداخت هزینه ایاب و ذهاب 29741 دانش آموز در مناطق محروم
ج) حمایت از 71067 دانش آموز در مدارس شبانه روزی
ت) حمایت از 63000 دانش آموز در مناطق فقیرنشین کشور
حذف برنامه بازگشت افراد به آموزش و پرورش از پروژه های وزارت آموزش و پرورش
یکی دیگر از اطلاعات مهمی که در زمینه کاهش فقر آموزشی کنار گذاشته شده است، برنامه ای با عنوان «توسعه برابری آموزشی» است. این برنامه تعیین می کند که چه تعداد دانش آموز ترک تحصیل در هر استان باید به مدرسه بازگردانده شوند.
به جدول زیر دقت کنید؛ به گزارش رویداد۲۴، دولت موظف شد تعیین کند که در هر یک از استان های کشور با توجه به مقاطع تحصیلی چه تعداد دانش آموز را به مدرسه بازمی گرداند. به عنوان مثال، در مقطع متوسطه اول در استان آذربایجان، تعداد 6242 دانش آموز ترک تحصیل می بایست در سال 1400 به مدرسه بازگردانده می شد. این برنامه معمولاً از بودجه آموزش و پرورش حذف می شود.
یکی دیگر از برنامه های حذف شده، خرید خدمات آموزشی در کشور است. به جدول زیر دقت کنید. در سال 1400، دولت به طور جداگانه برای هر سطح آموزشی، تعداد معلمان را برای خرید خدمات در مناطق فقیرنشین مشخص کرد. به عنوان مثال 24 هزار معلم در مرحله اولیه تعیین شده اند و میزان بودجه سال آینده مشخص نیست.
مناطق دوزبانه با مشکلات آموزشی بیشتری روبرو هستند.بودجه های سال های گذشته مشخص می کند که دولت چقدر برای پیش دبستانی در مناطق دوزبانه هزینه می کند. متاسفانه این برنامه دیگر اعلام نمی شود، جدول زیر اعداد مربوط به سال 1400 را نشان می دهد.
لغو برنامه چهارم بودجه و عدم اطلاع رسانی آموزش و پرورش به مجلس
البته عدم اطلاع رسانی در این زمینه به معنای حذف کامل این برنامه ها نخواهد بود. اما اینکه دولت دیگر بودجه خود را شفاف اعلام نمی کند مشکل بسیار بزرگی است. عدم ارائه این اطلاعات به مجلس و مردم امکان ارزیابی خارجی را از بین خواهد برد. دولت ممکن است بهتر یا بدتر از قبل عمل کند، اما عدم شفافیت باعث افزایش سوء ظن و بی اعتمادی می شود و عدم اطلاع از این اطلاعات و حذف برنامه چهارم بودجه که سال هاست در اختیار مجلس قرار گرفته اشتباه بزرگی است و این خطا باید اصلاح شود
نه تنها تعداد برنامه ها و فعالیت های وزارت آموزش و پرورش از بیش از 300 فعالیت به کمتر از 60 فعالیت کاهش یافته است، بلکه آنچه باقی مانده است قابل مقایسه با گذشته نیست. به عنوان مثال، بودجه یک سازمان را برای تحقیق و برنامه ریزی در طول دو سال مقایسه کنید. در سال 1400 بودجه این سازمان شامل 17 فعالیت شد اما بودجه این سازمان در سال جاری به سه فعالیت کاهش یافت. ترکیب ردیف های بودجه این سازمان در طول دو سال، هر گونه مقایسه عملکرد را غیرممکن می کند.
بودجه یک سازمان پژوهش و برنامه ریزی در سال 1402
جزئیات بودجه آموزش و پرورش را از اداره کل حذف کنید
سوال مهم این است که چرا این خطوط ادغام شده اند. مزیت آن چیست و مشکل بودجه قبلاً چه بود؟ اگرچه مسئولان هیچ توضیحی در این زمینه نداده اند، اما می توان دلیل احتمالی آن را حدس زد. اعلام دقیق برنامه و فعالیت ها برای دستگاه های اجرایی مشکل ساز است. دستگاه های اجرایی موظفند فعالیت های خرد خود را اعلام و به دستگاه های نظارتی مانند سازمان برنامه و دیوان محاسبات گزارش دهند.
در رژیم جدید سرعت عملکرد دستگاه ها افزایش یافته و به همین دلیل دستگاه های اجرایی از این تغییر طبقه بندی بودجه استقبال کرده و یا اساسا از سازمان برنامه درخواست کرده اند. در سازماندهی برنامه دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. یک “دفتر بزرگ” به دنبال ساده سازی است و “دفتر مستقل” به دنبال درک جزئیات بیشتر است. به نظر می رسد در دولت جدید قدرت اداره کل و دستگاه های اجرایی بر ادارات ادارات غلبه داشته است.
این تغییر عمده در طبقه بندی بودجه یک اشتباه بزرگ است و باید از آن اجتناب کرد. به گفته دبیرخانه مبارزه با فقر و نابرابری در آموزش، طبقه بندی جدید توانایی نظارت بر عدالت آموزشی را حذف کرد. طبق اسناد فوق کلیه دستگاههای اجرایی ملزم به رعایت عدالت هستند. آنها باید بودجه خود را بر اساس مناطق و گروه های درآمدی به گونه ای تخصیص دهند که شکاف فقر از جمله فقر آموزشی کاهش یابد. طبقه بندی جدید بودجه کشور در کل امکان ارزیابی عادلانه بودن بودجه را از بین می برد.