دولت رئیس جمهور در دو ماه پس از آغاز اعتراضات مردمی با چالش هایی در صحنه بین المللی روبرو بوده است. از بلاتکلیفی برجام تا آغاز سونامی تحریم ها علیه ایران.
دولت ابراهیم رئیسی از اواخر سپتامبر که اعتراضات سراسری آغاز شد، با چندین چالش بزرگ دیپلماتیک مواجه شده است. غرب سونامی تحریم ها را اعمال کرد و مذاکرات برجام ناتمام ماند. از سوی دیگر منطقه نیز با تنش های جدیدی با سعودی ها مواجه شد.
این رویدادها در حالی رخ می دهد که نتانیاهو دوباره قدرت را در اسرائیل به دست گرفته است و برخی گمانه زنی ها حاکی از برنامه ریزی او برای حمله به ایران است.
تحریم پشت تحریم
از آغاز اعتراضات در ایران، برخی از کشورها مانند آمریکا، کانادا، اتحادیه اروپا و… تهران را به بهانه نقض حقوق بشر تحریم کرد. کانادا شش فرد و چهار نهاد ایرانی را تحریم کرد و شورای نگهبان و شورای خبرگان از جمله نهادهای تحریم شده در این فهرست بودند.
دولت کانادا نیز اعلام کرد که محمد کرمی، فرمانده قرارگاه قدس در جنوب شرق نیروی زمینی سپاه را تحریم کرده است.
آلمانی ها هم ادعای تحریم سپاه را مطرح کرده اند. آمریکا، انگلیس و سوئیس نیز در چند ماه گذشته به جمع کشورهای تحریم کننده اضافه شده اند و به بهانه ارسال پهپاد به روسیه برای مبارزه با اوکراین علیه ایران، تحریم هایی را اعمال کرده اند. تا جایی که وزارت خارجه انگلیس با صدور بیانیه ای به اتهام «ارائه پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ با اوکراین» حسین باقری، سیدخجت الله قریشی و سعید آقاجانی را تحریم کرد.
آیا مذاکرات برجام به بن بست رسیده است؟
در همین حال، در حالی که این کشور درگیر اعتراضات است، پیام هایی از ایران به مذاکره کنندگان گروه ضربت برجام ارسال شده است. اما به نظر می رسد کشورهای اروپایی و آمریکایی چندان علاقه ای به شفاف سازی نقش برجام به ویژه در شرایط فعلی ندارند. جو در مورد برجام آنقدر بلاتکلیف شده است که برخی از تحلیلگران از بن بست مذاکرات و مرگ برجام صحبت می کنند.
اخیراً پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن در گزارشی به نقل از برخی افراد شرکت کننده در نشست محرمانه مقامات دولت جو بایدن با اعضای کنگره آمریکا مدعی شده است که مقامات دولت در مذاکرات احیای برجام با ایران به بن بست رسیده اند.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز مدعی شد که دلیل مذاکرات برای احیای توافق هسته ای در وین این است که مذاکرات به بن بست رسیده و دلیل پیش نرفتن آنها به این دلیل است که ایران در این مذاکرات موضع گرفته است. مذاکرات در دو ماه گذشته که واقعاً با بازگشت به توافق در تناقض است. آنها مطالباتی را مطرح می کنند که ربطی به برجام ندارد [توافق هسته‌ای] من ندارم تا زمانی که اینطور باشد، مذاکرات متوقف خواهد شد. در حال حاضر مذاکره حتی در دستور کار نیست و تمرکزی روی آن نیست.
اما برخلاف اظهارات رابرت مالی، در چند روز گذشته حسین امیرعبدلاخیان وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرد که طی روزهای آینده هیاتی از ایران برای دیدار و گفتگو با نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وین می‌رود.
آیا ایران به عربستان سعودی حمله خواهد کرد؟
از دیگر مواردی که این روزها بر سیاست خارجی ایران تأثیرگذار است، به حاشیه راندن روابط ایران و عربستان است.
چند روز پیش روزنامه وال استریت ژورنال اعلام کرد که عربستان سعودی اطلاعاتی دریافت کرده که نشان می دهد ایران برای حمله به اهدافی در این کشور آماده می شود. بر اساس این ادعا، سعودی ها این اطلاعات را در اختیار آمریکا قرار داده اند، در حالی که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از آن ابراز بی اطلاعی کرده است.
بیانیه ای که با واکنش ناصر کنعانی و در پاسخ به سوالات خبرنگاران در خصوص گزارش منتشر شده در وال استریت ژورنال مبنی بر تهدید علیه یکی از کشورهای منطقه و اتهامات بی اساس به جمهوری اسلامی ایران در این زمینه مواجه شد. وی تصریح کرد: این گونه اخبار مغرضانه از سوی برخی محافل غربی و صهیونیستی با هدف ایجاد فضای منفی علیه جمهوری اسلامی ایران و از بین بردن روند مثبت فعلی با کشورهای منطقه انجام می شود.
نورنیوز، رسانه شورای عالی امنیت ملی نیز در توئیتی نوشت: ادعای رسانه های آمریکایی مبنی بر قصد ایران برای حمله به اهدافی در عربستان که تاکنون سندی برای تایید آن ارائه نشده است، در حالی مطرح شده است که نقش تحریک آمیز این رسانه و … عناصر مورد حمایت عربستان سعودی در تبدیل اعتراض به اغتشاشات در ایران که با خسارات مادی و جانی ناگوار همراه بود قابل کتمان نیست.
بحران های دیپلماتیک دولت سیزدهم
به نظر می رسد دولت رئیسی نه تنها در سیاست داخلی بلکه در سیاست خارجی نیز درگیر ناکارآمدی هایی است و رئیسی آنچنان که باید بر امور سیاست خارجی تسلط ندارد و روز به روز بر چالش های دیپلماتیک ایران افزوده می شود.