روز جدید : این روزها مدام صحبت از احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و احتمال بازگرداندن قطعنامه های این شورا در صورت تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی است، اما چگونه این رویداد عملیاتی است و چه زمانی انجام می شود؟
واقعیت این است که پرونده ایران از دو جهت به شورای امنیت می رود. مسیر اول که سرعت بیشتری دارد و 60 روز طول می کشد بر اساس بندهای 36 و 37 برجام به نام «مکانیسم ماشه» خواهد بود. به این ترتیب اگر یکی از اعضای برجام به کمیسیون مشترک برجام به دلیل نقض برجام توسط ایران شکایت کند، این شکایت در چند مرحله بررسی می شود و در صورتی که عضو شاکی از پاسخ ایران راضی نباشد، پرونده به شورای امنیت می رود و در نهایت بدون اینکه یک رأی شش قطعنامه قبلی علیه ایران به صورت خودکار اجرا می شود و طبق این شش قطعنامه ایران مشمول تحریم می شود.
هیچ کشوری از جمله چین و روسیه نمی تواند مانعی برای وتو شود. زمان دوم بیشتر زمان می برد، حدود 3 تا 6 ماه و آژانس بین المللی انرژی اتمی است. بنابراین، اگر قطعنامه مورد تایید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گیرد که در آن آمده است پرونده ایران از برجام به شورای امنیت منتقل می‌شود، شورای امنیت به بررسی پرونده ایران ادامه می‌دهد که می‌تواند منجر به قطعنامه و جدید شود. تحریم ها. به این ترتیب روسیه و چین و هر یک از 35 عضو شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی می توانند رای منفی دهند، اما نمی توانند وتو کنند و اکثریت آرا در شورای حکام نشان می دهد که آیا پرونده به شورای امنیت می رود یا خیر. اکنون در آغاز بار دوم هستیم و اگر در این هفته قطعنامه ای علیه کشورمان صادر شود، اگرچه این قطعنامه الزامی برای رفتن ایران به شورای امنیت ندارد، اما در صورت عدم توافق در مذاکرات هسته ای و بن بست نسبی فعلی. با همکاری ایران و آژانس، ممکن است در نشست بعدی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سه ماه دیگر قطعنامه تندتری صادر شود.
اگر پرونده ایران از طریق آژانس به شورای امنیت ارجاع شود، برخلاف مکانیسم ماشه، اما با توجه به شرایط جدید بین المللی و اختلافات متعدد روسیه و آمریکا، روسیه و چین، برای تصویب قطعنامه نیاز به رای گیری دارد. این گزینه را داشته باشد یا خود روسیه قطعنامه علیه ایران را وتو خواهد کرد.
در این زمینه نگاهی به انگیزه های یکی از طرف های اصلی در حرکت چرخ های قطعنامه علیه ایران یعنی آمریکا نشان می دهد که واشنگتن در شرایط کنونی به دنبال رویکرد تهاجمی تری است که به اعتقاد وی. ایران را به سمتی سوق می دهد که در هفته های اخیر کاخ سفید رفتار و زبان دیپلماتیک خود را در قبال ایران تشدید کرده است. فشار بر یونان برای مصادره نفت ایران، دور جدید تحریم های فروش نفت، تصمیم بایدن برای خارج نشدن سپاه از لیست گروه های تروریستی و …. نشان می‌دهد که آمریکا و اروپایی‌ها برای صدور قطعنامه علیه ایران با یکدیگر همکاری می‌کنند. آنها بازگرداندن تهران به میز مذاکره را آغاز کرده‌اند که به گفته آنها با وجود تهدید قطعنامه‌های جدید، اکنون مولفه‌ها و خطوط قرمز قبلی ایران حذف خواهد شد. حتی برخی کارشناسان بر این باورند که لحن قطعنامه که به نوعی تنها خواستار همکاری ایران و پاسخ به چند سوال آژانس است، کشورمان را به واکنش بسیار تند سوق نخواهد داد، اما برخی این تحلیل را چندان محتمل نمی دانند. برای ایران جدا از لحن قطعنامه، تکرار این روند بسیار مهم است، بنابراین پیش بینی دقیق واکنش ایران چندان منطقی به نظر نمی رسد.
البته اگر چه ایران بارها اعلام کرده است که به هر مصوبه شورای حکام با توجه به سطح و درخواست خود پاسخ مناسب خواهد داد و در این مورد نیز این پاسخ در نهایت مطابق با لحن قطعنامه نهایی خواهد بود. اما غرب باید بداند که این واکنش ممکن است. برو به تندترین واکنش. یادآور می‌شویم که دولت جمهوری اسلامی ایران در دوره حسن روحانی در آخرین بند از سند رسمی ۲۷ اردیبهشت ۹۸ که خطاب به سران گروه ۱+۵ در آستانه اولین گام برای کاهش بدهی‌های ایران، آمده است. گفت: در صورت ارسال امنیت سازمان ملل، جمهوری اسلامی ایران از NPT خارج خواهد شد و کشور مقابل باید برای هزینه این اقدام احمقانه آماده باشد. به نظر می رسد ایران سناریوهای مناسبی برای اقدامات احتمالی کشورهای غربی در نهادهای بین المللی ایجاد کرده و طرح B خود را نیز به عنوان یک عامل بازدارنده تدوین کرده است، بنابراین آنها نیز از این طرح و پیامدهای وخیم آن آگاه هستند.